Tiesha Blackwell, 24 tuổi, từng bỏ phiếu cho ông Biden, nhưng năm nay ủng hộ ông Trump với hy vọng kinh tế Mỹ sẽ khởi sắc.
Blackwell, người phụ nữ sống ở tây nam thành phố Detroit, bang chiến trường Michigan, cho biết giá thực phẩm và nhà ở cao ngất ngưởng là lý do chính khiến cô quay sang ủng hộ ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump.
"So với 4 năm trước, cuộc sống của tôi không tệ hơn", Blackwell nói bên lề cuộc vận động tranh cử tại Detroit của JD Vance, phó tướng của ông Trump, vào một ngày tháng 10. "Nhưng so với hồi đó, giá cả mọi thứ giờ đây đều cao hơn nhiều".
Cô cho hay giá thuê nhà từ mức 575 USD năm 2020 giờ đã tăng lên 1.100 USD. "Tôi nhớ giá thịt xay là 2,99 USD một pound (0,45 kg) nhưng bây giờ là 4,99 USD. Mọi thứ đều tăng giá", Blackwell nói.
Blackwell trả lời phỏng vấn trong căn hộ thuê trọ ở thành phố Lincoln Park, Michigan, ngày 22/10. Ảnh: Reuters
Cô tìm được công việc có đãi ngộ tốt hơn, nhưng tiền thuê nhà tăng vọt buộc Blackwell phải chuyển nhà. Hóa đơn điện nước, chi phí mua sắm nhu yếu phẩm cũng tăng cao.
Sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ hậu Covid-19 gây ấn tượng với cả thế giới. Tiêu dùng tăng mạnh, các khoản đầu tư của doanh nghiệp và chính phủ liên bang đã giúp nền kinh tế tránh được suy thoái. Thị trường chứng khoán liên tục vượt đỉnh, số lượng việc làm tăng, lương tăng, tỷ lệ thất nghiệp thấp và lạm phát đang dưới mức của tháng 1/2020, sau giai đoạn tăng vọt năm 2022.
Tuy nhiên, những thứ sát sườn hơn với người dân như giá thực phẩm, tiền thuê nhà, điện nước và ăn uống bên ngoài đều đắt đỏ hơn so với năm 2019 bởi nhiều yếu tố như chi phí lao động, thiếu tính cạnh tranh và gián đoạn chuỗi cung ứng. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người Mỹ.
Đối với cử tri tại 7 bang chiến trường sẽ quyết định ai là người chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 5/11, đây là những yếu tố khiến họ có cái nhìn tiêu cực về nền kinh tế. Theo kết quả thăm dò tháng 10 của Reuters/Ipsos, 61% người được hỏi cho rằng nền kinh tế Mỹ đang đi sai hướng, 68% cho rằng chi phí sinh hoạt đang quá cao.
Ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris và ông Trump đều đang tìm cách đưa ra giải pháp cho nền kinh tế. Bà Harris cam kết kìm hãm tình trạng tăng giá và tăng mức giảm trừ thuế cho người có con, còn ông Trump đề xuất giảm trừ thuế đối với tiền làm thêm giờ, áp thuế chung đối với tất cả mặt hàng nhập khẩu và trục xuất hàng loạt người nhập cư.
Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định đề xuất áp thuế và trục xuất người nhập cư của ông Trump sẽ đẩy giá cả hàng hóa và dịch vụ lên cao, còn lệnh cấm tăng giá của bà Harris khó thực thi trên toàn bộ lãnh thổ.
Tuy nhiên, khi được hỏi ứng viên nào đưa ra phương án giải quyết vấn đề tốt hơn, tỷ lệ ủng hộ đề xuất kinh tế của ông Trump là 46%, còn của bà Harris là 38%.
Các nhà nghiên cứu kinh tế cho hay họ cảm nhận được nỗi thất vọng của cử tri, dù kế hoạch kinh tế mà ông Trump đưa ra chưa chắc đã hữu ích cho nước Mỹ.
"Là người từng làm việc cho Cục Dự trữ Trung ương Mỹ (Fed), tôi hiểu rõ lạm phát hơn người bình thường, nhưng vẫn bất ngờ khi cảm nhận được lạm phát khiến mình khó chịu tới mức nào", Michael Strain, giám đốc nghiên cứu chính sách tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, người từng chỉ trích đề xuất áp thuế của Trump, nói.
"Khi bước vào một nhà hàng quen thuộc suốt nhiều năm, thay vì tiêu 50 USD, bây giờ tôi phải bỏ ra 70 USD. Tôi cảm thấy như có người đấm vào mặt và cướp đi 20 USD trong ví", Strain nói.
Blackwell, cử tri Michigan, ủng hộ đề xuất áp thuế của Trump lên các mặt hàng nhập khẩu và bảo vệ việc làm ở Mỹ. "Áp thuế có thể làm tăng giá, ảnh hưởng tới người tiêu dùng, nhưng sẽ phát huy hiệu quả về lâu dài", cô nói.
Cuộc vận động ở Michigan ngày 28/10 của bà Harris là chuyến thứ 10 bà tới đây từ khi trở thành ứng viên tổng thống đảng Dân chủ. Michigan vẫn chưa hồi phục sau khi mất hơn 1/3 số việc làm trong các ngành tự động hóa ôtô kể từ năm 1990 và ông Trump từng giành chiến thắng ở bang này năm 2016. Năm 2020, ông Biden đánh bại ông Trump ở Michigan với cách biệt chưa tới ba điểm phần trăm.
Chiến dịch của bà Harris có hơn 375 nhân viên ở Michigan, gần gấp 4 lần so với ông Trump, nhưng thăm dò của FiveThirtyEight cho thấy tỷ lệ ủng hộ bà Harris ở bang chiến trường này chỉ nhỉnh hơn ông Trump một điểm phần trăm.
Đầu tuần trước, bà Harris và cựu nghị sĩ đảng Cộng hòa Liz Cheney đã gặp gỡ cử tri vùng ngoại ô tại hạt Oakland, Detroit. Cuối tuần qua, bà đã cùng cựu đệ nhất phu nhân Michelle Obama tới vận động tranh cử tại Kalamazoo.
Tỷ lệ thất nghiệp của Michigan nhiều năm qua luôn cao hơn mức trung bình của Mỹ, nhưng năm ngoái, số lượng việc làm ở bang lên mức cao nhất và thất nghiệp xuống mức thấp nhất trong vòng 20 năm, khi chính quyền liên bang đổ tiền vào đầu tư cơ sở hạ tầng.
Ameshia Cross, chiến lược gia của đảng Dân chủ, nhận định chính quyền Biden xứng đáng được ghi nhận công lao vì đã tạo ra hàng trăm nghìn việc làm mới ở Michigan và khắp nước Mỹ, nhưng thừa nhận chi phí sinh hoạt tăng cao sẽ tác động lớn tới quyết định của cử tri.
"Có nhiều thứ đang ảnh hưởng tới ví tiền của người dân mà không phản ánh thực tế vào số liệu việc làm", Cross nói, cho hay đó là nỗi lo về tác động của xe điện đối với ngành công nghiệp ôtô địa phương, chi phí nhà cửa và thực phẩm.
"Những vấn đề này không phản ánh vào chỉ số chứng khoán Dow Jones. Bây giờ người ta đang cân nhắc liệu mình có tiền để chi tiêu cho những thứ mà vài năm trước mình từng dùng hay không. Và đa số câu trả lời là không", bà nói. "Mọi góc nhìn chính trị đều mang tính cá nhân. Quan điểm của họ được quyết định bởi những việc họ trải qua hàng ngày".
Devin Jones, 20 tuổi, sinh viên đại học sống ở Flint, bang Michigan, cho biết cha mẹ anh, hai binh sĩ giải ngũ, buộc phải chuyển đi nơi khác sinh sống và mua một ngôi nhà rẻ hơn ở Goshen, bang Indiana, khi lạm phát tăng vọt. Họ cũng phải hoãn chuyến đi kỷ niệm sinh nhật 18 tuổi của Jones tại Đức, nơi cậu chào đời.
"Thịt bò xay và trứng tăng giá đến phi lý", Jones nói. "Dưới thời Trump và những chính quyền trước, mọi thứ đều ổn, không quá đắt đỏ".
Tuy nhiên, không phải ai cũng bất mãn vì vấn đề kinh tế. Stu Billey, 43 tuổi, thành viên Liên đoàn Công nhân ngành Tự động hóa sống ở Flint, Michigan, cho hay được trả 40 USD một giờ cho công việc trong liên đoàn, cao hơn nhiều so với mức lương 16 USD một giờ vài năm trước.
"Được làm việc trong liên đoàn giúp tôi cải thiện mức sống. Tôi sung túc hơn, nhưng để có được điều này, phải thương thảo qua hợp đồng", Billey nói, lưu ý giá thực phẩm tăng không ảnh hưởng nhiều vì lương đã cao hơn.
Billey từng bỏ phiếu cho Biden năm 2020 và năm nay sẽ ủng hộ bà Harris, nhưng ông thừa nhận yêu mến những ứng viên Dân chủ khác hơn như ông Biden hay Obama. "Bỏ phiếu và ủng hộ là hai việc khác nhau", ông nói.
