Những bí ẩn xung quanh vụ ám sát tổng thống Haiti

Một tối đầu tháng 6, Mauricio Javier Romero, cựu binh 20 năm thuộc quân đội Colombia, nhận được cuộc gọi từ một đồng đội cũ.

Người đồng đội nói muốn chiêu mộ ông Romero làm công việc “an toàn” và “hợp pháp” ở nước ngoài, theo lời kể từ vợ của ông Romero, bà Giovanna Romero.

“Người này nói anh ấy sẽ không gặp rắc rối gì cả và đây là cơ hội tốt để phát triển nghề nghiệp và kinh tế”, bà Romero nói. “Người đó nói muốn chồng tôi gia nhập vì anh ấy là người giỏi giang, chuyên nghiệp”.

Một tháng sau, ông Romero, 45 tuổi, chết ở Haiti.

Ông Romero là một trong những người bị giết sau khi xảy ra vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moise vào ngày 7/7. Ông cũng là 1 trong số ít nhất 20 người bị nhà chức trách Haiti cho là có dính líu tới cái chết của Tổng thống Moise.

Đến nay, ít nhất 18 người Colombia đang bị nhà chức trách Haiti bắt giữ, ít nhất 2 người khác đã chết. Bên cạnh nhóm Colombia, 2 người Mỹ gốc Haiti cũng bị bắt.

Trong lúc thủ tướng lâm thời và thành viên nội các đều nói nhóm người Colombia là mảnh ghép trung tâm trong kế hoạch dùng “lính đánh thuê nước ngoài” để giết hại Tổng thống Moise, vai trò thật sự của những người này trong cái chết của ông Moise vẫn còn là nghi vấn.

Hoài nghi trước tuyên bố của chính quyền
Tối 11/7, nhà chức trách Haiti cho biết đã bắt Christian Emmanuel Sanon - một bác sĩ gốc Haiti hành nghề tại Mỹ - vì người này là nhân vật trung tâm trong âm mưu ám sát.

Ông Sanon, 63 tuổi, bị cho là đã thuê một công ty an ninh tư nhân tại Florida (Mỹ). Công ty này sau đó chiêu mộ một số đối tượng trong nhóm người Colombia.

“Ông ta ngồi máy bay tới Haiti vào tháng 6 với ý đồ chính trị và liên lạc với công ty an ninh tư nhân để chiêu mộ những người thực hiện việc này”, cảnh sát trưởng Haiti Leon Charles cho biết.

Tuy nhiên, ông Charles không đưa ra bằng chứng chứng minh bác sĩ Sanon có liên quan tới vụ ám sát, cũng như không tiết lộ rõ ý đồ hoặc động cơ.


Lúc này, trưởng công tố của Haiti đang bắt đầu xem xét vai trò của lực lượng an ninh Haiti trong vụ ám sát, nhất là khi không ai khác trong tư dinh hoặc đội cận vệ của Tổng thống Moise bị hại.

Tâm lý hoài nghi đang bao trùm nhiều nơi trên đường phố Haiti. Nhiều người đang tự hỏi bằng cách nào nhóm tấn công có thể vượt qua lớp phòng ngự kiên cố của lực lượng an ninh Haiti mà không có thương vong.

Đồng thời, gia đình của một số người trong nhóm nghi phạm Colombia cũng khẳng định người thân tới Haiti để bảo vệ Tổng thống Moise. Điều này càng làm phức tạp thêm tình hình xung quanh vụ ám sát.

“Mauricio sẽ không bao giờ chấp nhận tham gia công việc như thế, dù được treo thưởng bao nhiêu đi nữa”, bà Romero nói.

Lời kể từ người thân nghi phạm
Do trải qua nhiều thập kỷ xung đột nội bộ, Colombia có một trong những lực lượng quân đội được đào tạo và đầu tư tốt nhất ở khu vực Mỹ Latin, nhờ ngân sách từ Mỹ. Cũng vì thế, cựu binh Colombia rất được các công ty an ninh toàn cầu săn đón.

Họ từng được phái đi tham chiến ở những nơi xa xôi như Yemen và Iraq, với thù lao tới 3.000 USD mỗi tháng. Đây là mức thu nhập lớn so với số tiền vài trăm USD họ được nhận ở Colombia.

Ông Romero nhập ngũ trong độ tuổi 20 và chinh chiến khắp đất nước. Ông từng trải qua khóa đào tạo dành cho lính tinh nhuệ tương tự chương trình Biệt kích Mỹ. Xuất ngũ vào năm 2019, ông Romero mang cấp bậc thượng sĩ nhất.

Sau khi đồng ý lời mời làm việc từ đồng đội cũ, ông Romero đặt chân tới sân bay Bogota, thủ đô Colombia để lấy vé máy bay vào ngày 5/6. Sau đó, ông bay tới Cộng hòa Dominica, láng giềng của Haiti.

Vợ Romero cho biết lần cuối cùng nói chuyện với chồng là vào ngày 6/7, một ngày trước khi vụ ám sát xảy ra. Trong cuộc gọi, ông Romero kể với vợ đang bảo vệ “sếp”. Ông nói tín hiệu điện thoại ở đó rất yếu nhưng muốn gọi điện cho vợ để báo tình hình.

“Anh OK. Yêu em nhiều”, ông Romero nói với vợ. “Anh sẽ nói chuyện với em sau”.

Đây cũng những lời cuối cùng Romero nói với vợ.

Người đồng đội cũ gọi điện để mời ông Romero làm việc là Duberney Capador, 40 tuổi. Người này cũng từng trải qua đào tạo đặc nhiệm và rời quân đội Colombia vào năm 2019.

Theo Yenny, em gái Capador, anh trai rời trang trại tại quê nhà rồi đến Haiti vào tháng 5, sau khi nhận được một công ty an ninh tuyển dụng.

Yenny kể hai anh em thường xuyên nói chuyện trong thời gian này. Một lần, ông Capador kể đội của mình đang huấn luyện và được giao phụ trách bảo vệ một nhân vật “rất quan trọng”.

“Tôi chắc chắn 100% là anh tôi không làm những gì họ đang cáo buộc và không làm hại ai cả”, Yenny nói. “Tôi biết anh tôi tới đó để bảo vệ người khác”.

Ông Capador có lần gửi ảnh mình mặc đồng phục - một chiếc áo phông tối màu - cho em gái. Trên áo in logo của công ty an ninh đặt trụ sở tại Florida (Mỹ) có tên CTU, công ty bị nhà chức trách Haiti cáo buộc do ông Sanon thuê để thực hiện tội ác.

Khoảng chiều 7/7, vài tiếng sau khi vụ ám sát xảy ra, Yenny, em gái Capador, nhận được cuộc gọi và tin nhắn từ anh. Ông Capador nói mình đang gặp nguy hiểm và bị mắc kẹt trong một căn nhà, đạn bay tứ phía. Yenny có thể nghe được tiếng súng qua điện thoại.

Theo Yenny, ông Capador cho biết đã đến quá muộn để cứu “người rất quan trọng” mà ông được thuê bảo vệ.

Ít bằng chứng từ nhà chức trách
Sau sự việc, nhà chức trách Haiti tuyên bố một nhóm người xông vào tư dinh của Tổng thống Moise nằm ở rìa thủ đô Port-au-Prince vào 1h sáng 7/7. Nhóm này bắn chết tổng thống và làm bị thương đệ nhất phu nhân. Sự việc được nhà chức trách Haiti đánh giá là kế hoạch được sắp đặt kỹ lưỡng với sự tham gia của “người ngoại quốc” nói tiếng Tây Ban Nha.

Bộ Quốc phòng Haiti cũng cho biết đang điều tra 4 công ty bị nghi chiêu mộ những người Colombia để thực hiện một phi vụ tại Haiti.

Tuy nhiên, nhà chức trách Haiti tới nay chưa đưa ra nhiều bằng chứng liên kết các nghi phạm với tội ác. Vai trò của nhóm người Colombia trong vụ tấn công cũng chưa được làm rõ.

Trả lời phỏng vấn, thẩm phán Clement Noel, người từng hỏi cung nghi phạm, cho biết 2 người Mỹ gốc Haiti liên quan khai rằng chỉ làm phiên dịch viên. 2 người này còn nói đã gặp các thành viên khác trong nhóm ở một khách sạn sang trọng tại Port-au-Prince để lên kế hoạch vụ tấn công.

Mục tiêu không phải là giết hại tổng thống mà chỉ để đưa ông tới Dinh Tổng thống.


Nhiều ngày sau sự việc, một số người Haiti cho biết khó có thể tin được nhóm người Colombia đứng đằng sau vụ ám sát. Trong số này có Steven Benoit, một cựu thượng nghị sĩ và nhân vật đối lập nổi tiếng.

“Câu chuyện đơn giản là không ăn nhập với nhau’, ông Benoit nói. “Tại sao không một nhân viên an ninh nào tại tư dinh của tổng thống bị trúng đạn hoặc thậm chí là một vết xước?”.

Ông Benoit cũng đặt nghi vấn tại sao nhóm Colombia không lập tức bỏ trốn khỏi hiện trường sau khi ông Moise bị giết. Thay vào đó, họ nán lại và cuối cùng đều bị bắt hoặc giết.

Ngày 10/7, bà Romero mới nói cho con trai 6 tuổi rằng “bố sẽ không về nữa”.

Bà cho biết chưa nhận được tin gì từ điều tra viên Colombia hoặc Haiti. Nhưng bà hối thúc họ đi tìm sự thật để mọi gia đình liên quan “có thể tìm được chút yên bình”.