Khi BMW, Lexus trở thành… sạp chợ
Sáng 14/12/2025, ở góc Magnolia và Bolsa, trời còn mù sương mà bãi đậu xe đã rộn ràng như một phiên chợ quê. Hàng chục chiếc BMW, Mercedes, Lexus, SUV đời mới xếp hàng dài, cốp sau mở toang. Từ trong lòng những chiếc xe bóng loáng ấy, từng thùng rau, thùng trái cây, khay bánh flan, sữa bắp, giò chả lần lượt được bày ra, xen lẫn những rổ mướp, mận, ổi, mít, rau vườn. Người bán thì co ro trong áo lạnh, đầu đội nón lá, mũ trùm kín mặt; người mua tay ôm túi nylon, cúi xuống trả giá, lựa từng bó rau non như thể đang đứng ở chợ Bà Chiểu hay Cần Thơ, chứ không phải Little Saigon trên đất Mỹ.
Giữa hai hàng xe là một lối đi nhỏ, chật kín rổ cam, bí đỏ, măng cụt, rau sống; nhiều chỗ hàng tràn hẳn xuống lối chạy xe, biến bãi đậu vốn dành cho khách siêu thị thành một “chợ đuôi xe” đúng nghĩa. Tấm bảng “Parking lot not a market” treo trên tường bỗng trở nên lạc lõng, như một lời nhắc nhở bất lực trước cơn lốc mưu sinh.
Chợ, quán lên giá – bãi đậu xe thành nơi mưu sinh
Người ta giải thích với nhau rất đơn giản: giá cả trong chợ, trong tiệm ăn tăng vù vù, từ bó rau tới ổ bánh mì đều đội thêm vài đồng. Nhiều cô chú lớn tuổi ráng trồng vài luống rau, nuôi thêm đàn gà, làm mẻ bánh flan, nồi sữa bắp, rồi gom vào cốp xe, lái ra Bolsa bán kiếm ít tiền phụ tiền điện nước, thuốc men. Có người nói thẳng: “Hổng mua thì thôi, tụi tui trồng cho vui, có đồng nào hay đồng nấy.” Trong cảnh vật giá leo thang, đồng tiền hưu non, vài chục đô la mỗi cuối tuần cũng là phao cứu sinh.
Nhưng trong đám người “rau nhà” ấy, cộng đồng đồn nhau cũng không ít kẻ tranh thủ hái trộm trái cây, bứt rau ở vườn nhà người khác đem ra bán. Một comment trên mạng mỉa mai: “Có người bán hàng hái trộm ở vườn nhà người khác” kèm theo icon cười đến chảy nước mắt – tiếng cười chua chát, vì ai cũng hiểu, ở đâu có nghèo khó, ở đó có những cuộc tranh giành lặt vặt mà không ai muốn nhìn thấy.
Phạm luật hay văn hóa “chợ cóc” mang từ quê nhà?
Dưới mắt nhiều cư dân, cảnh chợ đuôi xe này là một thứ ký ức Việt Nam sống dậy: những mẹ già ngồi bệt trên nền xi măng, bên cạnh là rổ nấm, rổ ớt, mớ hành lá, đội nón lá và nói cười bằng tiếng Việt. Nhưng dưới con mắt luật pháp Mỹ, đây lại là một câu chuyện khác. Một người bình luận: “Bán như vậy là phạm luật, chợ họ có quyền gọi cảnh sát.” Người khác thêm: “Chiếm chỗ parking trước sau cũng bị đuổi, người ta mở tiệm làm ăn là trả luôn tiền chỗ đậu xe.” Quả thật, sau lớp vỏ dễ thương của “chợ quê trên xứ người” là cả một bài toán về an toàn thực phẩm, giấy phép kinh doanh, bảo hiểm, thuế má – thứ mà đa số bà con “bán cho vui” không hề có hoặc không đủ điều kiện để lo.
Thỉnh thoảng, bảo vệ chợ hay cảnh sát thành phố ghé lại, nhắc nhở, giải tán. Có người kể: “Mai kia bị đuổi, bây giờ thi thoảng bị đuổi hoài, được vài bữa xong lại tiếp tục.” Cứ thế, một cuộc rượt đuổi âm thầm giữa luật lệ và miếng cơm manh áo diễn ra ngay trên bãi đậu xe đầy vạch sơn trắng.
Những tiếng nói trái chiều từ cộng đồng
Trên mạng xã hội, hình ảnh dãy xe sang mở cốp bán đồ gây tranh luận rôm rả. Một số người bức xúc: “Time to clean up and parking lot turn into marketplace hổ lốn” – đã đến lúc phải dọn dẹp cả chợ ngoài đời lẫn chợ ảo. Người khác châm biếm rằng phần đông đây là “tui này là bọn leo tường Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh”, một kiểu quy chụp vùng miền đầy ác ý, cho thấy ngay cả người Việt với nhau đôi khi cũng nhìn nhau bằng ánh mắt nghi ngại. Có người ngán ngẩm: “Bán cũng không rẻ”, ý nói dù là hàng “vườn nhà” nhưng giá chẳng dễ chịu hơn bao nhiêu so với trong chợ.
Ngược lại, cũng có những tiếng nói cảm thông. Một bác Dayton Snyder bình thản nhìn mọi chuyện: mấy người có tuổi thích trồng cây, đến mùa có chút hoa lợi đem ra đổi chác, kiếm vài đồng đóng tiền gas, tiền điện; ai không thích thì thôi, khỏi mua. Trong cái lạnh của một buổi sáng Bolsa, những cuộc trò chuyện như vậy làm hiện ra cả một thế hệ cha chú đã đi quá nửa đời người, giờ ngồi sau đuôi xe bán từng bó rau như một cách từ chối ngồi không, từ chối trở thành gánh nặng cho con cháu.
Chợ đuôi xe và nỗi lo của một Little Saigon đang đổi khác
Thực ra, cảnh bãi đậu xe thành chợ không chỉ riêng Bolsa, mà người ta bảo “Úc, Mỹ và Việt Nam đều giống nhau”. Ở đâu có cộng đồng Việt đông đúc, ở đó dần dần cũng mọc lên những chợ cóc kiểu này: nhanh, gọn, không phải trả tiền rent, không cần bảng hiệu. Nhưng nếu để tự phát kéo dài, parking lot sẽ biến thành một marketplace lộn xộn, cạnh tranh trực tiếp với các tiệm đã bỏ vốn đầu tư, trả tiền thuê mặt bằng, điện nước, thuế má đầy đủ. Câu hỏi đặt ra cho chính quyền địa phương và cộng đồng là: làm sao vừa giữ được sinh kế nhỏ bé của những người bán rau đuôi xe, vừa bảo vệ sự công bằng cho các cơ sở kinh doanh chính thức, lại vừa giữ được trật tự, vệ sinh, an toàn cho khu thương xá.
Nhìn những chiếc xe sang đậu dọc bãi, nhiều người cười cợt: “Toàn lái xe thiếu nợ nên phải khổ thế.” Trong tiếng cười ấy giấu cả nỗi lo của một cộng đồng di dân đã đi qua mấy chục năm dựng xây, nay đối mặt với lạm phát, nợ nần, tiền nhà, tiền bảo hiểm. Little Saigon từng là biểu tượng thành công của người Việt tị nạn, nhưng dưới bầu trời xám của buổi sáng Bolsa hôm nay, những chiếc cốp xe mở toang chất đầy rau trái cho thấy một sự thật giản dị: để bám trụ được giữa nước Mỹ, đôi khi người ta phải lùi lại, ngồi xuống vỉa hè, bày rổ rau như thuở còn ở quê nhà.
Và biết đâu, giữa bãi xe lạnh lẽo, những cuộc trò chuyện đôi ba câu, những bó rau thơm, trái cây quê hương trao tay lại chính là điều giữ cho người Việt nơi xứ lạ còn cảm thấy mình thuộc về nhau – cho dù “parking lot not a market”, nhưng tình cảnh và tâm sự của những người mưu sinh nơi đây rất thật, rất Việt Nam.
Nguồn: Hải Trần
