Chuyện vỉa hè: Tính “vô tư” của người Sài Gòn

Hồi nhỏ, tình cờ tôi được đọc bài “Gì cũng cười” trong mớ sách “tàn dư của Mỹ-Ngụy để lại”, vàng ố, mốc meo và bám đầy bụi thời gian:

Xe cộ lưu thông vô tư giữa Sài Gòn. (Hình: Budgettravel.com)

“An Nam ta có một thói lạ là gì cũng cười. Người ta khen cũng cười, chê cũng cười. Hay cũng hì, mà dở cũng hì, quấy cũng hì, phải cũng hì. Nhăn răng hì một tiếng, mọi việc hết nghiêm trang. Có kẻ bảo cười hết cả, cũng là một cách của người hiền. Cuộc đời muôn việc chẳng qua là trò phường chèo hết thảy, không có chi là nghiêm đến nỗi người hiền phải nhăn mày mà nghĩ ngợi... Nhưng mà xét ra cái cười của ta nhiều khi có cái vô tình độc ác... thực không có gì tức bằng cái tức phải đối đáp với những kẻ nghe mình nói chỉ lấy tiếng hì hì mà đáp...” Sau này, tôi mới biết đoạn văn trên là của học giả Nguyễn Văn Vĩnh.

Lúc đó, tôi chỉ thấy đoạn văn này hay hay, châm biếm tật xấu của người Việt mà đọc lên thấy mắc cười, làm cho chính người trong cuộc bị chê cũng không nổi giận được. Cứ tưởng đó là thói quen dễ tính của một dân tộc quen sống lạc quan, yêu đời, tự do giữa bạt ngàn mênh mông rừng biển, sông hồ. Bây giờ, sau hơn 30 nhìn lại, chẳng những dân ta “gì cũng cười” được, mà còn nổi tiếng “vô tư” nhất thế giới nữa.

Ở đây tôi chỉ nói đến những cái “vô tư” chết người mà người thực hiện lại không biết mình đang “vô tư”, hoặc có biết nhưng cho là chuyện nhỏ nhặt không đáng quan tâm, chớ tôi không nói đến những kẻ đang “vô tư” một cách cố ý giết chết sông Ðồng Nai, sông Thị Vải, “vô tư” tàn phá rừng đầu nguồn, “vô tư” xây đập thủy điện tràn lan gây lũ lụt vùng hạ lưu nhưng cứ cố cãi bừa, v.v.

Ra đường, hễ ngồi lên xe là người ta bóp còi inh ỏi một cách “vô tư” bất kể đường sá đang chật cứng người và xe. Ai cũng cố gắng tranh thủ chen chúc nhau để nhích lên từng centimet đường, chật chội như vậy, đến còi hụ của xe cấp cứu cũng đành bó tay đứng im, chẳng hiểu xe máy, taxi, du lịch bóp còi để làm gì, để khoe cho người xung quanh biết xe mình có còi chăng? Cá biệt, có người vào khu vực chợ Tân Ðịnh, không gửi xe máy vào bãi xe, mà ngồi luôn trên xe lạng vào các sạp quanh chợ mua hàng. Trong chợ đi bộ đã khó, phải né tránh nhau, nhưng có ông vẫn “hiên ngang” bóp còi xe rú lên từng hồi chẳng khác nào quát vào mặt người đi chợ tránh đường cho ông chạy xe. Một bà khác tức giận chửi với theo: “Thằng cha đó bộ điên hay sao mà vô đây bóp còi um sùm nhức hết cả đầu. Trong chợ chớ có phải ngoài đường đâu mà bóp còi”.

Tôi để ý thấy tất cả các con đường có bảng cấm đi ngược chiều, người đi đường sẽ “vô tư” biến nó thành đường hai chiều nếu không có mặt cảnh sát giao thông, thậm chí có người chạy xe máy ngược chiều còn phóng nhanh, nẹt pô xe kêu ầm ĩ, phun khói mịt mù. Ðường Trần Quốc Toản (quận 3) có bảng cấm đường một chiều, ban ngày nếu không có cảnh sát giao thông nó là đường hai chiều. Tầm 6 giờ chiều trở lên đến 9 giờ tối, nó biến thành đường 4-5 chiều, đặc biệt ngay ngã 3 Trần Quốc Toản-Huỳnh Tịnh Của thì mạnh ai nấy rẽ tá lả không theo quy luật, trật tự gì hết.

Theo quy định, khi dừng đèn đỏ, nếu đường không cấm rẽ phải thì phải dừng xe sau vạch ngang trắng và cách lề đường ít nhất nửa mét để những xe có nhu cầu rẽ phải có lối rẽ, không cần phải dừng lại chờ đèn xanh. Tuy nhiên, rất nhiều người “vô tư” dừng xe sát lề đường. Có người chạy xe phía sau, thấy người đàng trước dừng xe chừa cái khoảng trống nửa mét đó, bèn vội vàng lấn tới “ém” luôn vô đó chớ không chịu đậu dừng sau lưng người khác. Xe sau chạy tới nữa, muốn quẹo nhưng bị vướng buộc phải dừng lại, rồi xe tiếp theo cũng vậy, thành ra xe cộ vướng dồn cục, đáng lẽ không kẹt xe cũng thành ra kẹt xe một cách vô lý vì tính “vô tư” xem thường luật giao thông của dân ta.

Chưa hết, trên mặt đường gần các ngã ba, ngã tư, trước trường học, công viên, siêu thị... người ta thường kẻ các vạch sọc trắng lớn song song liên tiếp dành cho người đi bộ băng qua đường (gọi là vạch ngựa vằn), các phương tiện giao thông đi đến vạch ngựa vằn phải tự động giảm tốc độ. Thế nhưng, rất nhiều người “vô tư” thích băng qua đường chỗ nào là băng qua, chớ không chịu khó đi thêm chục bước đến vạch ngựa vằn. Thậm chí, người và xe “vô tư” đi qua đi lại vạch trắng kẻ liên tục (thay thế cho dãy phân cách) như đó là chỗ “vườn không nhà trống”.

Bạn đi ngang Lăng Ông Lê Văn Duyệt (khu Bà Chiểu) sẽ thấy ban ngày ban mặt mà dân ta “vô tư” “xả nước cứu thân” ở hàng rào xung quanh lăng mặt đường Phan Ðăng Lưu. Kể cả phụ nữ có chị cũng “vô tư” không kém mấy ông, có điều các chị ngồi khuất sau mấy bồn hoa (trơ trụi) bằng xi măng. Ðiều tệ hại là bồn hoa thấp lè tè nó chỉ che được có chút xíu phía trước, phía sau trống lổng, đi đường từ xa nhìn tới tha hồ “tọa xa quan bàn tọa” không chút gì cản trở hết.

Còn một thứ “vô tư” khác nữa là một khi bạn đã ngồi trên xe bốn bánh thì bạn “có quyền” vất rác ra cửa sổ xe cho rác “vô tư” rơi xuống đường. Nói đi cũng phải nói lại, trên phương tiện công cộng như xe taxi, xe buýt không hề có giỏ rác cho hành khách dùng khi cần, không vất xuống đường chả lẽ cứ cầm mãi trên tay, mà dân ta lại không có thói quen cầm rác đi xuống xe tìm thùng rác vất vào như bọn Tây.

Trời nóng quá, theo thống kê mới nhất Sài Gòn hiện nay bị mất 50% cây xanh so với trước năm 1975, mà đường bê-tông nhựa nóng, nhà cao tầng, lô cốt mọc lên gấp bội. Không khí sạch và gió hình như ngày càng hiếm hoi. Vậy là chiều chiều, người dân quanh khu vực cầu Hoàng Hoa Thám quận Phú Nhuận (mới khánh thành) kéo nhau ra ngồi trên cầu hóng mát. Người thì ngồi uống nước mía, ăn bắp luộc, khoai nướng, người ngồi chảy đầu nhổ tóc, vợ chồng nhà nọ bưng cơm ra ngồi ăn ngon lành... Sau đó thì tất cả phế phẩm đều được “vô tư” tuôn hết xuống sông. Chả trách nước sông đen sì sì, buổi trưa nước ròng lòi bãi sình bốc mùi thúi không chịu nổi.

Có không ít người “vô tư” chơi thời trang quần đùi mình trần chạy xe máy ào ào ngoài đường phố để “chống nóng”.

Mới tầm 7 giờ tối, đi ngang công viên Gia Ðịnh (quận Gò Vấp) bạn sẽ “vô tư” rửa mắt với hàng trăm cặp ngồi trên xe máy “vô tư” yêu nhau dù họ chỉ cách lề đường chục mét.

Ðàng sau nhà tôi ở, có vợ chồng nghệ sĩ hài Việt kiều nọ thuê nhà ở cùng con gái và mấy chị em nhà vợ. Lúc nào xuống bếp tôi cũng phải nghe nữ nghệ sĩ nọ và các chị em gái “vô tư” oang oang chuyện gia đình của họ. Chẳng lẽ mình phải viết mảnh giấy: “Tôi không có nhu cầu nghe chuyện gia đình của nghệ sĩ O. và H. Làm ơn nói vừa đủ nghe” rồi ném sang?

Nói chung, cái sự “vô tư” của đám thường dân ít khi “gây hậu quả nghiêm trọng” như đám quan chức, nhưng cũng không kém phần làm cho không khí Sài Gòn thêm bức bối, làm cho những người xung quanh bị hưởng “vô tư” trở thành xì-trét suốt ngày. Vậy chớ mở miệng ra nói cũng không đâu đến đâu, họ lại “nhăn răng hì một tiếng” là xong, mọi chuyện vẫn y như cũ, biết đến bao giờ dân ta mới chịu bớt “vô tư”?

Tạ Phong Tần/NV