Trước khi qua đời ở tuổi 55, đạo diễn Vũ Minh ghi dấu ấn khi bất cứ vở kịch Idecaf nào vào tay anh đều "cháy" vé.
Tin đạo diễn Vũ Minh qua đời v́ viêm phổi hôm 13/3 gây sốc với đông đảo đồng nghiệp trong làng kịch. Đại Nghĩa - diễn viên cũ của sân khấu Idecaf - bàng hoàng dù biết trước t́nh trạng sức khỏe của đàn anh. Đại Nghĩa viết: "Cảm ơn anh về những vai diễn dành cho em trong thời gian em ở sân khấu. Cảm ơn anh về Cá 'mặt ngu', ông Sáu Lôi... và c̣n nhiều vai khác nữa mà em không nhớ hết được".
Đạo diễn Nguyễn Điền Vũ Minh sinh năm 1967. Ảnh: Idecaf
Đồng nghiệp thương tiếc Vũ Minh qua đời khi đang độ tuổi làm nghề sung sức. Ông Huỳnh Anh Tuấn - giám đốc sân khấu Idecaf - cho biết Vũ Minh không kịp để lại di nguyện nào bởi bệnh t́nh trở nặng chỉ trong một tháng. Sau khi nhập viện, được mổ viêm tắc ruột, đạo diễn bị phát hiện phổi xơ trắng đến 70%. Từ ngày thứ hai ở viện, sức khỏe anh dần xuống dốc dù bác sĩ liên tục thay đổi phác đồ điều trị. Sau khi đạo diễn vào pḥng ICU (hồi sức tích cực) và cách ly, gia đ́nh, đồng nghiệp không c̣n liên lạc được với anh. 5 ngày trước, t́nh trạng đạo diễn nguy kịch, được lọc thận và máu. "Đến sáng 13/3, Minh ra đi nhẹ nhàng trong cơn hôn mê", ông Tuấn nói.
Với Huỳnh Anh Tuấn, đàn em "yêu nghề một cách nồng nàn". Vài tháng trước khi mất, anh c̣n liên tục mở các khóa diễn xuất cho học tṛ. Đạo diễn lên kế hoạch dựng lại nhiều tác phẩm cũ của Idecaf theo h́nh thức nhạc kịch để diễn viên trẻ có cơ hội cọ xát. Anh cũng chuẩn bị đưa lên sàn tập vở mới của series Ngày xửa ngày xưa - thương hiệu kịch thiếu nhi ăn khách của Idecaf. "Minh mất khi đang c̣n quá nhiều dự án dang dở cho sân khấu chúng tôi", ông Tuấn nói.
Giám đốc Idecaf xem Vũ Minh là cánh tay đắc lực từ 25 năm trước - thuở đầu thành lập sân khấu. Trước đó, anh đă có nhiều năm thử "lửa" với nghệ thuật múa rối từ đầu thập niên 1980, vị trí đội trưởng đội múa rối Nụ Cười, cũng do Huỳnh Anh Tuấn sáng lập. Mê kịch nói, anh bắt đầu lấn sân bằng cách t́m ṭi, học làm đạo diễn. Nhờ có sẵn nền tảng, đạo diễn nhập cuộc khá nhanh, tạo tiếng vang với loạt vở kinh điển của Idecaf, như Hợp đồng mănh thú, Bông hồng cài áo, Trái tim nhảy múa, Tía ơi má d́a...
Hơn 20 tác phẩm cố đạo diễn dàn dựng đều "cháy" vé v́ hiệu ứng sân khấu tốt, tính hành động cao. Chẳng hạn, Hợp đồng mănh thú - vở Thành Lộc đóng chính, công diễn vào thập niên 2000 - làm mưa làm gió một thời với hàng trăm suất. Sau này, khi Idecaf đem vở sang Mỹ lưu diễn, tác phẩm tiếp tục gây sốt trong cộng đồng khán giả kiều bào. Ông Tuấn cho biết: "Tôi lao đao v́ biết từ nay, ḿnh khó t́m được người khác thay thế".
Từ Mỹ, hay tin Vũ Minh mất, nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc lần lại kư ức, nhớ chị và đạo diễn từng làm việc chung gần chục vở. Năm ngoái, giữa thời điểm dịch bùng phát ở TP HCM, anh vẫn liên lạc với chị, động viên nhà văn viết thêm đầu kịch dù lúc này chị đang dồn sức cho cuốn tiểu thuyết mới. Họ bàn nhau chọn cách viết bám sát thời cuộc hơn, phản ánh tâm tư con người giữa đại dịch trong vở Khổ qua ngọt đắng. Đạo diễn chọn cái tên này để gợi hy vọng cho khán giả, cũng như món canh khổ qua, sau vị đắng là cảm giác ngọt hậu. Kịch bản đă hoàn thành, chuẩn bị tập dượt th́ anh đột ngột nhập viện. Tác phẩm cuối của đôi nghệ sĩ trở thành kỷ niệm dang dở.
Minh Ngọc cho biết cố đạo diễn yêu kịch nói với một trái tim ngây thơ. Mỗi dịp bạn bè của Minh Ngọc từ nước ngoài về, chị hay nhờ anh giới thiệu các vở mới cho họ xem. Anh thường say sưa kể các tác phẩm đang được chú ư, không chỉ của Idecaf, v́ muốn quảng bá kịch như một đặc sản văn hóa ở Sài G̣n.
Sinh thời, Vũ Minh thích dàn dựng những vở giàu chất đời từ vốn sống của anh. Câu chuyện về những đứa trẻ mồ côi trong Trái tim nhảy múa (kịch bản: Nguyễn Thị Minh Ngọc) là một phần tuổi thơ đạo diễn. Vũ Minh vào đời từ năm 10 tuổi sau khi cha mẹ ly dị, anh và các em về sống với ngoại. Đạo diễn từng làm đủ nghề, từ bán thuốc lá, sách báo đến lượm ve chai để nuôi ḿnh và các em. Anh xem những thiệt tḥi đó như một may mắn, bởi quăng đời đó đă cho anh biết đám trẻ bụi đời nghĩ ǵ. Minh Ngọc nói: "Khi dựng vở đó, Minh đặt trọn tâm tư vào tác phẩm như muốn nói về cuộc đời chính ḿnh".
Đạo diễn t́m ṭi chất liệu bằng cách quan sát đời sống thường nhật. Từ con đường đi qua có những chi tiết đặc biệt nào đến chuyện người ta đánh nhau, chửi mắng ra sao, anh đều ghi nhớ như một thói quen. Vũ Minh từng quan niệm: "Có thể lúc đó chưa thật thẩm thấu, nhưng cuộc đời dần cho ḿnh nh́n thấy, hiểu hết những ǵ đă chứng kiến. Tôi tiếp cận khán giả bằng sự mô tả gần gũi, thay v́ phải lồng những câu tuyên ngôn sáo rỗng vào miệng nhân vật".
Tâm huyết với sân khấu, Vũ Minh cũng là bệ đỡ cho nhiều thế hệ nghệ sĩ trưởng thành từ kịch nói, như Chi Bảo, Lê Khánh, Thanh Phương... Nhiều người trong số đó dù rời sàn diễn, thành công ở lĩnh vực khác, vẫn ghi nhớ nụ cười hồn hậu của Vũ Minh. Diễn viên Thanh B́nh nói 20 năm qua, anh vẫn khắc ghi những ngày đầu làm việc với cố đạo diễn ở Idecaf - cái nôi trui rèn anh từ lúc mới ra trường. "Ở nơi nào đó, em mong anh hăy nhẹ nhàng, thanh thản anh nhé", Thanh B́nh viết.
