Cuộc phỏng vấn với chị Radka (33 tuổi) – người lấy chồng Việt Nam và có với nhau 3 mặt con – đã chỉ ra cho bạn đọc thấy rõ khoảng cách khổng lồ giữa người Séc với người Việt Nam. Tuy nhiên, qua những tâm sự của chị, người đọc cũng có thể cảm nhận được tình yêu đã vượt qua mọi gian nan để tự tìm đến với nhau.
Ảnh minh họa (estranky).
Chị có nhớ lần đầu gặp người yêu của mình không?
Cái ấy thì tôi có thể nói ngay được. Chúng tôi gặp nhau ở chợ.
Điều chị đã khiến anh ấy thu hút được chị?
Lần đầu tôi chẳng thấy anh ấy có điểm gì cuốn hút cả. Thật đấy (cười). Nhưng sau đấy, khi tôi nhìn thấy anh đứng giữa đám người, tôi thấy thích một cái dáng anh nhỏ bé và trầm tư. Rồi sau khi dù nhận ra anh chỉ biết có 3 câu tiếng Séc, anh đã chiếm được cảm tình của tôi và suốt cả đêm chúng tôi đã nói chuyện với nhau trong ô tô bằng tay với chân.
Hai anh chị đã bên nhau 16 năm rồi. Chị có học được nhiều tiếng Việt qua quãng thời gian ấy không?
Tôi có học được. Tuy nhiên tôi không bao giờ nói chuyện vì tôi không nói giỏi lắm. Nói chung tôi hiểu tương đối. Những gì tôi không hiểu thì tôi tự luận ra. Theo tôi tiếng Việt không khó lắm. Có điều tôi không biết cách tự học một mình.
Người ta thường nhắc đến người Việt như những người bán hàng ở chợ, họ sống khép kín trong cộng đồng của mình và rất ít người Séc biết đến văn hóa của họ. Điều gì đã khiến chị ngạc nhiên nhất trong quãng thời gian sống với người Việt Nam?
Nghe thì có vẻ lạ lắm, song chẳng có gì làm tôi sốc đến mức muốn từ bỏ cả. Ngược lại tôi dần thấy thích cộng đồng người Việt. Đặc biệt là cách sống gần gũi và gắn bó với nhau trong gia đình. Đó có thể là lí do chính khiến tôi sống với chồng mình. Trong gia đình Séc, ít nhất là trong gia đình tôi – nơi tôi đã lớn lên – chuyện thân thiết với nhau như vậy khá là xa lạ. Người mẹ thường đẩy con mình ra ngoài đường khi con 18 tuổi và nói: „Hãy làm mọi điều con muốn. Hãy tự giải quyết mọi chuyện. Nếu con không có tiền để sống thì hãy tự đi mà làm vv“ Tất nhiên không phải gia đình nào ở Séc cũng như vậy, tuy nhiên gia đình tôi là thế.
Chị cùng chồng nuôi dạy 3 con. Chị có thấy thoải mái với cách dạy dỗ con của chồng chị không?
Có chứ. Theo tôi, tất cả những điều liên quan đến gia đình, quản lý nhà cửa và cách dạy dỗ con của người Việt Nam đều tuyệt cả. Tôi có thể dám khẳng định rằng các con của mình được dạy dỗ tử tế. Và chồng tôi có một phần lớn trong việc dạy dỗ đó. Anh ấy biết rất nhiều về trẻ con, hơn nữa anh ấy cũng thường xuyên quan tâm tới chúng.
Có điều gì bi cực mà chị từng không thích và vẫn thấy ghét không?
Khi mới bắt đầu chúng tôi chẳng có gì của riêng mình cả. Chúng tôi phải bắt đầu với con số không. Chồng tôi hồi ấy bắt đầu bán hàng ở chợ và tôi quyết định mình cũng sẽ thế. Nhưng mà hồi đầu tôi thấy ngượng lắm. Tôi không biết cách bán hàng, tôi thấy hết sức xấu hổ. Trong khi đó ở lĩnh vực này người Việt Nam thực sự rất tích cực. Họ bán, nói, bắt ép khách hàng mua và họ không thấy ngần ngại làm điều gì cả mặc dù vốn tiếng Séc của họ rất ít ỏi. Tôi không nói đấy là điều xấu, thực sự không. Tuy nhiên, đối với tôi điều bi cực là cảm giác ngượng ngùng mà tôi gặp phải hồi đầu. Tuy vậy, tôi đã nhanh chóng làm quen với điều đó và giờ đây tôi thấy đó là điều bình thường.
Chị đã học xong nghề cắt tóc và cách đây không lâu chị còn học xong khóa học điều dưỡng. Lẽ ra chị có thể có một công việc „bình thường“, tuy nhiên chị đã chọn bán hàng. Điều gì đã khiến chị theo nghiệp chồng và từ bỏ „sự nghiệp“ của mình chỉ sau vài tuần quen chồng mình?
Tôi không hề nghĩ đến điều đó. Tất cả những cái của tôi, tôi gạt sang một bên và bắt đầu làm những thứ anh ấy làm. Do tôi không quen nên anh ấy đã dạy tôi cách buôn bán. Sau một thời gian tôi đã coi điều đó như điều dĩ nhiên như cách sinh nhai để có miếng ăn vậy.Một góc của chợ Việt tại Séc
Chị làm điều đó vì chị biết mình yêu và muốn ở bên anh ấy? Hay đó chỉ là phút bốc đồng của thời non trẻ?
Tôi cảm thấy rằng dường như chúng tôi đã ở bên nhau và tôi cho rằng điều mà tôi nên làm là ủng hộ anh ấy. Hơn nữa, tôi có thai khá sớm – chỉ trong vòng vài tuần sau khi quen biết.
Chị không thấy rằng chồng mình là „người đứng đầu gia đình“ lớn quá hay sao khi anh ấy thường không làm theo ý vợ - giống như tại nhiều các nước châu Á khác ấy?
Có, có chứ. Anh ấy thường hỏi ý kiến tôi nhưng hỏi kiểu cho có. Sau đó anh ấy thường làm theo ý của mình. Nhưng mà tôi cũng biết anh ấy không phải là người bạo chúa. Đơn giản đây là cách sống của người Việt rồi. Đối với tôi điều quan trọng là anh ấy yêu tôi và sẵn sàng làm tất cả mọi điều để vợ con có một cuộc sống tốt.
Ở nhà chị mọi người nói với nhau bằng tiếng Séc. Chồng chị có giỏi tiếng Séc không?
Có. Vì tôi mà anh ấy đã học tiếng.
Thế anh ấy hiểu và tiếp nhận cách sống của người Séc như thế nào? Ý tôi là cách anh ấy cư xử ở ngoài đường,…? Anh ấy có cư xử theo văn hóa người Séc không hay là anh ấy mặc kệ và cư xử theo cách Việt Nam?
Anh ấy không hiểu và cũng không tiếp nhận. Và tôi nghĩ rằng anh ấy sẽ không bao giờ thay đổi. Anh ấy đang và sẽ mãi là người thuần Việt. Ví dụ khi chúng tôi ở ngoài đường và chúng tôi bất đồng với nhau về một điều gì đó, khi ấy anh ấy thường la hét trước mặt mọi người. Điều này thường khiến tôi khó chịu nhất.
Gia đình chị đã đón nhận thành viên Việt như thế nào?
Hồi đầu phải nói là kinh khủng. Đặc biệt em gái tôi không thể hiểu điều đó. Thế là nó „đầu độc“ mẹ tôi chống lại chúng tôi. Tuy nhiên sau vài năm tình hình dần trở nên khá hơn, đặc biệt sau khi các con tôi được sinh ra.
Tức là anh chị thường tổ chức ăn uống cùng nhau?
Thi thoảng thôi, nhưng cũng không thường xuyên lắm. Mẹ tôi giờ đã cư xử thân thiện hơn, tuy nhiên em gái tôi thì vẫn thế. Đặc biệt chồng tôi trở nên căm ghét em tôi. (cười)
Chị đã gặp phải phân biệt chủng tộc khi đi đâu cùng chồng bao giờ chưa?
Liên tục. Hầu như lúc nào cũng gặp. Nghịch lý nhất lại là ở chốn công sở.
Một mặt, cuộc sống với người nước ngoài có thể đem lại nhiều điều khó chịu. Tuy nhiên tôi đoán cuộc sống vợ chồng chị có nhiều điều tích cực hơn. Chị có thể nói cho tôi đó là những điều gì không?
Điều tích cực cũng không nhiều hơn đâu. Nhất là trong vấn đề vấn đề phân biệt chủng tộc vốn có gốc rễ sâu tại Séc (mặc cho ai nói gì thì nói). Tôi thấy điều đó rõ nhất trong cửa hàng khi có khách đến. Buồn cười nhất là khi họ thấy tôi đứng sau quầy thu tiền thì họ thoải mái đi tiếp. Tuy nhiên, nếu họ nhìn thấy chồng tôi, họ nói: „ở đây có bọn ťaman, đi thôi“. Thế rồi họ bỏ đi. Càng ngày tôi càng cảm thấy dị ứng với từ „ťaman“. Sự thật là những người già thường là những người tệ nhất. Giới trẻ hay hiểu biết hơn và đã chúng đã quen rằng thế giới này đa quốc gia.
Thế chị có biết từ „ťaman“ nghĩa là gì không?
Tôi không biết, nhưng tôi thực sự muốn biết nó. Tôi thường hỏi những người kia rằng khi họ „thông minh“ đến mức có thể đánh giá người khác theo màu da thì họ hãy làm ơn giải thích cho tôi từ „ťaman“ là gì. Tất nhiên chẳng có ai biết câu trả lời cả và phần lớn đều bỏ đi vì xấu hổ.
Trong suốt 16 năm làm việc và sống với người Việt Nam chị đã hiểu nhiều về văn hóa và phong cách sống của người Việt. Đã có bao giờ chị cảm thấy xấu hổ với dân tộc Séc mỗi khi trở thành nhân chứng của cách cư xử phân biệt chủng tộc không công bằng chưa?
Tôi đã xấu hổ một thời gian dài rồi… (ngừng một lúc lâu) – Đó là điều đáng buồn khi tôi cũng là người Séc.
Khi nhìn lại quá khứ chị có thấy vui vì đã chọn một cuộc sống chung trong cuộc hôn nhân đa quốc gia không?
Trong mỗi cặp gia đình đều có nhiều cuộc cãi vã và hôn nhân của chúng tôi không phải là ngoại lệ. Nhưng tôi không thấy nuối tiếc điều gì cả. Tôi cũng không biết hình dung cuộc sống của mình như thế nào nữa ngoài với người Việt Nam. Tôi thấy điều đó rõ qua em gái tôi và gia đình của nó. Chúng nuôi dạy con cái rất lỏng lẻo và tôi không biết hình dung cách dạy con thế nữa. Tôi cảm thấy hạnh phúc như thế này.
* ťaman không có phiên bản dịch chính xác trong tiếng Việt. Ở tiếng Séc, từ này chỉ người châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng, người da vàng và mắt hít.
Thu Uyên – vietinfo.eu
Studenpoint.cz
Cô gái Séc 16 năm sống với chồng Việt và có 3 con
