Những bài học "chữ ngờ" cho Mỹ và đồng minh tại Libya

Chiến sự Libya đang diễn biến ngày một dai dẳng và phức tạp hơn. Món lợi trong ván bạc chính trị này không hề “dễ nuốt” như suy nghĩ của Anh, Pháp, Mỹ khi họ bắt đầu tham chiến.

Cùng với chiến sự tại Libya lâm vào cục diện bế tắc, lời kêu gọi của cộng đồng quốc tế mong muốn giải quyết vấn đề thông qua đàm phán hòa bình ngày càng tha thiết. Các quốc gia mới trỗi dậy như Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Phi, Nga… cho đến nhiều quốc gia Châu Âu như Đức, Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy… đều kêu gọi giải quyết khủng hoảng hiện nay thông qua biện pháp đàm phán hòa bình và đối thoại.

Nhìn chung, chiến sự tại Libya hiện nay thực sự đang đòi hỏi giải pháp chính trị.

Gaddafi và Liên minh châu Phi tại thủ đô Libya Tripoli

Nhân tố bất ổn do chiến tranh gây nên quá nhiều và diễn biến quá phức tạp mà cả Anh, Pháp, Mỹ đều không thể lường trước được. Khủng hoảng chính trị tại Libya không hề là một bài toán đơn giản. Cũng giống như hành động đưa quân tấn công vào Iraq trước đây, Mỹ cũng vấp phải rất nhiều những “không ngờ” tương tự. Mỹ, Anh, Pháp tấn công Libya lần này có chung rất nhiều những “không ngờ”.

Trong cuộc họp tại Berlin, Anh, Pháp và Mỹ cam kết tiếp tục tham chiến tại Libya cho đến khi Gadhafi từ chức

Thứ nhất, không ngờ chính phủ Gaddafi lại có sức sống mãnh liệt đến vậy.

Trước ngày 19/3 khi phương Tây đưa quân vào Libya, nội bộ Libya đã xuất hiện các dấu hiệu mục nát từ bên trong như quân đội phản chiến, quan chức cấp cao phản quốc... Do đó phương Tây ôm thái độ đánh bại “con hổ chết” tiến hành các hành động can thiệp quân sự, tin tưởng rằng dưới sức tấn công mạnh mẽ thì chính phủ vốn đã mục nát sẽ rất dễ bị đánh bại, Gaddafi sẽ từ chức rất nhanh.

Tuy nhiên, cả Anh, Pháp, Mỹ đều không ngờ rằng Gaddafi lại được quân đội chính phủ và một bộ phận dân chúng ủng hộ. Mặc dù quân đội chính phủ Libya đã mất đi khoảng 30% sức chiến đấu nhưng vẫn có ưu thế cân bằng đối đầu với lực lượng chống chính phủ.

Hơn nữa, chiến thuật của quân đội chính phủ ngày càng thay đổi linh hoạt khiến cho cán cân chiến tranh ngày càng nghiêng về phía quân đội chính phủ.

Chính phủ Gaddafi "sống dai" hơn mong muốn của Anh, Pháp, Mỹ

Thứ hai là không ngờ lực lượng chống chính phủ “không ra gì”.
Trong ván bạc chính trị này, phương Tây đã đặt tiền vào “cửa” lực lượng chống chính phủ quá sớm, đặc biệt là Pháp đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Gaddafi quá sớm khiến cho Pháp đã mất đi con đường rút lui. Hiện nay, phương Tây hi vọng dưới sự can thiệp quân sự của họ, lực lượng chống chính phủ có thể xung trận, hơn nữa có thể đánh bại và thay thế Gaddafi, mang lại lợi nhuận gấp đôi cho thế giới phương Tây trong “ván bạc chính trị” này.

Lực lượng chống chính phủ bỏ chạy toán loạn khi giao chiến với quân đội chính phủ

Không ngờ nội bộ lực lượng chống chính phủ phân tán, không có tổ chức, vừa thiếu lãnh đạo chỉ huy thống nhất vừa thiếu tập luyện tất yếu, lại thiếu vũ khí hạng nặng, khi giao tranh với quân đội chính phủ thì luôn là vừa giao chiến đã tan vỡ, cho dù có phương Tây chi viện trên không cũng chỉ có thể “đánh hòa” một cách miễn cưỡng với quân đội chính phủ. Nếu phương Tây rút lui, phiến quân nổi dậy chắc chắn không thể cố thủ tại căn cứ hiện tại, càng không thể nói đến chuyện tiêu diệt và thay thế Gaddafi.

Phiến quân nổi dậy hay những binh sĩ "nghiệp dư"

Các cuộc không kích của phương Tây không đạt được mục đích cao nhất

Tuy nhiên, đó chưa phải là tất cả. Chuyện khiến phương Tây “đau đầu nhức óc” nhất là lực lượng chống chính phủ hỗn tạp, thật giả lẫn lộn, có không ít các phần tử của tổ chức khủng bố Al–Qaeda. Những phần tử của tổ chức khủng bố Al – Qaeda lại đang “ôm hận” phương Tây vì cái chết của lãnh tụ Bin Laden, âm mưu san bằng thế giới phương Tây, đặc biệt là Mỹ.

Nếu phương Tây tùy tiện tấn công quân đội chính phủ thì rất có khả năng sẽ giẫm lên vết xe đổ tại Afghanistan trong quá khứ. Họ đang lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan.

Jihad đe dọa dùng cả nước Mỹ trả món nợ Bin Laden

Hiện nay, cuộc chiến tại Libya đã trở thành một bài toán nan giải của phương Tây.

Đầu tiên, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế và chiến lược.
Chiến tranh khoa học kĩ thuật cao đồng nghĩa với việc “đốt tiền”. Được biết, nếu máy bay chiến đấu Rafale bay một giờ thì sẽ tiêu tốn hơn 30.000 euro, máy bay chiến đấu Mirage bay một giờ thì sẽ tiêu tốn hơn 10.000 euro, 1 tên lửa Tomahawk có giá hơn 1 triệu đô la Mỹ, 1 tuần Anh, Pháp, Mỹ tiêu tốn 100 triệu USD. Con số này đối với Châu Âu chưa hoàn toàn thoát khỏi ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế thực sự là một gánh nặng lớn. Chiến sự càng kéo dài, càng bất lợi với phương Tây.

Ngoài ra, trận chiến này còn đẩy giá dầu mỏ thế giới lên cao khiến cho các quốc gia Châu Âu và Mỹ vốn là những nước tiêu thụ dầu mỏ lớn phải chịu sự “hành hạ” của giá dầu cao. Mỹ đã giao quyền chỉ huy cho NATO, tâm trạng của Anh, Pháp cũng đang “nóng” lên theo “nhiệt độ” của chiến sự Libya và những kỉ lục mới của giá dầu.

Chiến tranh Libya hay cuộc chiến đốt tiền và đổ máu?

Đó còn chưa kể đến Mỹ, Anh, Pháp luôn gặp phải sự phản đối, thậm chí lên án của cộng đồng quốc tế và cả người dân trong nước.

Thứ hai, về quân sự và pháp lí lâm vào hoàn cảnh khó khăn.
Hiện nay, tình hình tại Libya không chỉ đã diễn biến thành cuộc nội chiến đạn thật súng thật mà còn là cuộc chiến mưa bom bão đạn, với những cuộc oanh kích vào tận nhà riêng của Gaddafi, gây ra cái chết cho người con trai út của nhà lãnh đạo Libya; không chỉ là cuộc chiến “đốt tiền” mà còn là cuộc chiến đẫm máu, đã không còn là “chính phủ trấn áp dân thường” như ban đầu phương Tây nhận định.

Nếu phương Tây tiếp tục sa lầy sâu hơn nữa vào chiến sự tại Libya thì sẽ trở thành “giá đỡ nghiêng”, càng lấn sâu sẽ khiến càng nhiều dân thường thương vong. Chuyện này đã hoàn toàn đi ngược lại tôn chỉ hoa mỹ với khẩu hiệu “bảo vệ dân thường” của liên quân phương Tây.

Cuộc chiến tại Libya khiến hàng ngàn người chết và bị thương

Nhìn từ hành động quân sự, dưới tình hình sức chiến đấu của lực lượng chống chính phủ không đủ mạnh, phương Tây muốn thực hiện mục tiêu đã định là lật đổ Gaddafi, chỉ có thể đưa quân đội tấn công ác liệt. Chuyện này lại vượt ra ngoài thẩm quyền cho phép của Nghị quyết 1973 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, hơn nữa rất có khả năng lại dẫm lên vết xe đổ của cuộc chiến tranh Iraq.

Nhìn từ khía cạnh pháp lí, ban đầu Châu Âu và Mỹ phát động các cuộc không kích, đã “khoan” một lỗ hổng trong nghị quyết của Liên Hợp Quốc, thế giới đang nghi ngờ phương Tây mượn việc công thu lợi riêng. Chiến sự càng kéo dài, nghi ngờ này càng tỏ ra có căn cứ.

Hiện nay, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez, Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad đều cáo buộc phương Tây “chiến tranh vì dầu mỏ”, “hành động ăn cướp dầu mỏ”.

Tổng thống Venezuela Hugo Chavez: Chiến sự tại Libya là "chiến tranh vì dầu mỏ"

Nhìn tổng quan tình hình hiện nay, phương án giải quyết vấn đề Libya bằng quân sự đã đi vào ngõ cụt, càng chiến tranh càng có nhiều đổ máu, phương Tây càng sa lầy; giải quyết bằng chính trị đã đến lúc được các bên tham chiến lưu tâm đưa ra trong các chương trình nghị sự.

Tuy nhiên, cả hai phương pháp quân sự và chính trị này xét đến cùng đều là hai mặt của một đồng tiền kim loại. Bài toàn khó mang tên “Không ngờ” này vẫn đang chờ lời đáp.

(VTC News)