USA Đụng ICE ngoài đường: Vì sao những vụ “xe tông xe” đang thành kịch bản đáng sợ ở Mỹ?

[Gibbs]

Đêm Giáng Sinh đáng lẽ là lúc người ta lo gói quà, bật đèn cây thông và chạy xe về nhà cho kịp bữa tối. Nhưng ở Glen Burnie, ngoại ô Baltimore (Maryland), một cuộc dừng xe lại kết thúc bằng tiếng súng, xe lao vào vật cản, và hai người nhập cư không giấy tờ phải vào bệnh viện.

Theo Bộ Nội an Mỹ (DHS), đây là một vụ trong chuỗi những tình huống ngày càng căng thẳng khi lực lượng liên bang tăng cường truy quét nhập cư: xe cộ trở thành “điểm nổ” — nơi mọi thứ có thể bốc cháy chỉ trong vài giây.

Cuộc dừng xe và tiếng súng ở Glen Burnie
Sáng thứ Tư (24/12), các nhân viên ICE đang tiến hành một chiến dịch “nhắm mục tiêu” tại Glen Burnie thì tiếp cận một chiếc van. DHS nói họ yêu cầu tài xế tắt máy nhưng người này không chấp hành, rồi tìm cách rời hiện trường.

Cáo buộc của DHS nặng hơn thế: tài xế được cho là đã húc vào xe của ICE và sau đó lái thẳng về phía các nhân viên như thể cố tình tông họ. Trong tình huống “lo sợ cho tính mạng và an toàn công cộng”, các nhân viên đã nổ súng “phòng vệ”, bắn trúng tài xế.

Chiếc van sau đó gặp tai nạn, và người ngồi ghế phụ cũng bị thương trong quá trình va chạm. DHS cho biết cả hai hiện ổn định và dự kiến hồi phục, không có nhân viên ICE nào bị thương. Vụ việc đang được điều tra bởi cơ quan địa phương và phía liên bang; ICE cũng nói sẽ có rà soát nội bộ.

Danh tính và câu chuyện “ở quá hạn”
DHS xác định tài xế là Tiago Alexandre Sousa-Martins (quốc tịch Bồ Đào Nha), vào Mỹ tháng 12/2008 và bị cho là ở lại sau khi visa hết hạn vào 2/2009. Người ngồi ghế phụ là Solomon Antonio Serrano-Esquivel (El Salvador). Hiện chưa rõ họ đã có đại diện pháp lý hay chưa.

Trong những dòng tin lạnh lùng ấy, có một chi tiết ám ảnh: nhiều người nhập cư sống “lửng lơ” suốt nhiều năm, tới lúc biến cố xảy ra thì chỉ một khoảnh khắc — một cú nóng, một cú rồ ga — có thể biến thành vết thương, hồ sơ hình sự, và một con đường rất khó quay lại.

Vì sao “xe” đang thành tâm điểm trong các cuộc truy quét?
DHS thừa nhận một xu hướng: các cuộc chạm trán gần đây thường xoay quanh xe bị chặn – xe bỏ chạy – xe húc xe. ICE từng nói họ đối mặt với những tình huống bị “ép xe”, bị “chặn đầu”, bị “tông trực diện” trong khi làm nhiệm vụ.

Nhưng cùng lúc, ICE cũng bị chỉ trích về chiến thuật truy bắt, đặc biệt là các động tác khống chế phương tiện kiểu PIT (khiến xe xoay và dừng lại) — vốn bị một số chuyên gia xem như mức sử dụng lực nguy hiểm nếu áp dụng sai bối cảnh.

Nói cách khác: một bên lo bảo vệ an toàn nhân viên và công chúng, một bên lo việc thực thi leo thang thành bạo lực. Và “đấu trường” của hai nỗi lo đó… lại thường là ngay trên mặt đường.

St. Paul, Minnesota: một vụ khác, kịch bản quen thuộc
Chỉ ít ngày trước, tại St. Paul (Minnesota), DHS nói họ tìm cách bắt một người đàn ông bị xác định là Juan Carlos Rodrigues Romero (Cuba, không giấy tờ). Theo DHS, người này không hợp tác, bỏ chạy, bị cáo buộc đã đụng trúng các nhân viên và húc vào xe ICE; một nhân viên bắn “phòng vệ” hai phát nhưng không ai trúng đạn. Sau đó người đàn ông bị khống chế và bị cáo buộc chống cự dữ dội.

Lãnh đạo cảnh sát Minneapolis còn công khai nhắc đến vấn đề “giảm leo thang” mà địa phương đã huấn luyện nhiều năm, trong khi sự hiện diện của lực lượng liên bang đôi lúc khiến mọi thứ phức tạp hơn.

Khi mỗi cú “bỏ chạy” có thể đổi bằng cả tương lai
Những vụ việc kiểu này thường bị kéo về hai cực tranh cãi: người thì nói “đã sai luật thì phải chịu”, người lại hỏi “có cách nào ít bạo lực hơn không?”. Nhưng dù đứng ở góc nào, có một thực tế rất Mỹ và rất phũ: dừng xe là một trong những tình huống dễ biến thành thảm họa nhất.

Nếu có điều gì đáng rút ra, thì không phải để cổ vũ sợ hãi, mà để nhắc nhau một nguyên tắc sinh tồn: gặp lực lượng hành pháp, đúng sai hãy để tòa và luật sư nói sau — còn trên đường, một cú đạp ga sai chỗ có thể đổi bằng máu, bằng án, và bằng cả phần đời còn lại.