Jared Kushner, con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump, kiêm cựu đặc phái viên của ông tại Trung Đông, từ lâu đã ấp ủ tham vọng tái phát triển một số khu vực của Gaza.
Mọi thứ dường như trở nên rõ ràng với Jared Kushner khi ông thảo luận về tương lai của Gaza trong một cuộc phỏng vấn tại Đại học Harvard vào tháng 2/2024.
"Tôi đang ngồi ở Miami Beach ngay lúc này", ông nói, ám chỉ đến văn phòng công ty đầu tư mới của mình, Affinity Partners, tại thành phố ven biển Florida. Đây là nơi đã chứng kiến sự bùng nổ các tòa nhà chọc trời và khách sạn sang trọng trong thập kỷ qua.
Trụ sở chính công ty rộng hơn 1.000 mét vuông của ông Kushner tự hào có cửa sổ từ sàn đến trần, nhìn ra những con sóng ven biển Đại Tây Dương.
Và giống như Miami, ông Kushner suy ngẫm rằng Gaza sở hữu bất động sản ven sông "rất có giá trị", có thể trở thành trung tâm du lịch - nếu người dân Gaza được di dời, ít nhất là tạm thời, khỏi khu vực này.
Giáo sư Tarek Masoud, người dẫn chương trình phỏng vấn khi đó, tỏ ra sốc trước những phát biểu có vẻ vô tình của con rể ông Donald Trump.
"Có ai nói về điều này ở Israel không?", Chủ tịch tổ chức Sáng kiến Trung Đông, đơn vị tổ chức buổi nói chuyện, hỏi. "Tôi không biết", Kushner nhún vai trả lời.
Ông Donald Trump và Jared Kushner.
Sẽ mất ít nhất 15 năm
Đầu tuần này, sau khi ông Trump gây kinh ngạc vì công bố những kế hoạch tương tự, muốn biến Gaza thành "Riviera của Trung Đông", thế giới hầu như không nói về bất kỳ điều gì khác.
Các nhà phân tích sửng sốt tự hỏi liệu ông Trump, từng là nhà phát triển bất động sản bắt đầu sự nghiệp ở New York vào những năm 1980, có phải chỉ đang mơ về một thỏa thuận để đời, hay đang đưa ra một kế hoạch điên rồ để đánh lạc hướng truyền thông thế giới.
Nhưng chính lời nói của ông Trump - và sự lựa chọn các cố vấn chủ chốt của ông về Trung Đông - cho thấy đây là một điều có thể đã được cân nhắc kỹ lưỡng trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
Trước khi lên chuyến bay đến Washington vài hôm trước, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ca ngợi quân đội của mình đã "vẽ lại bản đồ" Gaza. Ông nói thêm: "Nhưng tôi tin rằng khi làm việc với Tổng thống Trump, chúng ta có thể vẽ lại xa hơn nữa và tốt đẹp hơn nữa".
Khi đang chờ ông Netanyahu đến, các trợ lý Nhà Trắng nói với ông Trump rằng việc tái thiết Gaza sẽ mất ít nhất 15 năm.
Buổi chiều cùng ngày, ông Trump ký một số sắc lệnh hành pháp, đồng thời cho biết người Palestine "không có lựa chọn nào khác" ngoài việc di dời khỏi Gaza, nơi được coi là "địa điểm bị phá hủy".
Khi cùng ông Netanyahu trò chuyện riêng, ông Trump nói thêm rằng người dân Gaza nên "vui mừng" khi được sống ở một nơi tốt hơn là vùng thảm họa, đồng thời tuyên bố Jordan và Ai Cập sẽ vui vẻ thực hiện kế hoạch của ông.
Đến buổi tối, ông Trump thả "quả bom" gây chấn động khi phát biểu với các phóng viên cùng với ông Netanyahu trong một cuộc họp báo chính thức tại Nhà Trắng, cho biết Mỹ sẽ nắm giữ "vị thế sở hữu lâu dài" dải Gaza sau khi di dời người dân Palestine, xây dựng lại nơi này thành một điểm đến hào nhoáng không chỉ dành cho họ, "cho một nhóm người cụ thể, mà cho tất cả mọi người".
"Đây không phải là quyết định được đưa ra một cách dễ dàng. Tôi không có ý muốn tỏ ra dễ mến, tôi không có ý muốn trở thành một người thông thái", nhưng ông cho biết Gaza sẽ trở thành "Riviera của Trung Đông". Kushner cũng được cho là tham gia biên soạn phát biểu này.
Người bạn thân tỷ phú
Theo tờ Wall Street Journal, vào cuối mùa hè, ông Trump từng nói với ông Netanyahu rằng dải Gaza là một bất động sản hàng đầu và ông nên cân nhắc xem có thể xây dựng loại khách sạn nào ở đó. Tuy nhiên, tờ báo đưa tin rằng kế hoạch Mỹ kiểm soát dải đất này và tự mình xử lý quá trình chuyển đổi chỉ mới được hình thành trong những ngày gần đây.
Theo đó, ông Trump mượn lời khuyên của Steve Witkoff, một người bạn thân của gia đình và là một tỷ phú phát triển bất động sản. Người đàn ông 67 tuổi này kế nhiệm ông Kushner làm đặc phái viên Trung Đông, hứa sẽ "nói chuyện, hợp tác" với Kushner.
Ông Witkoff lần đầu gặp ông Trump vào năm 1986 khi là luật sư bất động sản. Cuộc gặp gỡ được cho là đã truyền cảm hứng cho ông từ bỏ công việc công ty và tự mình tham gia vào lĩnh vực bất động sản.
Ông Steve Witkoff đã đến Gaza tuần trước.
Năm 2023, ông Witkoff hoàn tất bán Khách sạn Park Lane ở Manhattan cho Cơ quan đầu tư Qatar với giá 623 triệu USD (497 triệu bảng Anh), một thỏa thuận chắc chắn đã lọt vào mắt xanh của tổng thống.
Hai người chơi golf vào cùng ngày mà Thomas Matthew Crooks cố ám sát ông Trump bằng súng trường AR 15, và chính người bạn chơi golf của ông Trump cũng đã được cử đến để tận mắt chứng kiến cảnh tượng ở Gaza vào tuần trước.
Trước chuyến thăm, ông gặp Hoàng tử Faisal bin Farhan al-Saud, Bộ trưởng Ngoại giao Ả-rập Xê Út và Tổng thư ký Tổ chức Giải phóng Palestine tại Riyadh.
Điểm mấu chốt của cuộc thảo luận là kế hoạch của ông Trump nhằm có được thỏa thuận bình thường hóa giữa Israel và Ả Rập Xê-út, một thành tích quan trọng mà ông chưa thể có được trong Hiệp định Abraham thời nhiệm kỳ đầu tiên.
Bên trong dải Gaza, ông Witkoff đến Hành lang Netzarim, ở trung tâm Gaza, và Hành lang Philadelphi ở biên giới phía nam với Ai Cập, khiến ông trở thành một trong số ít quan chức phương Tây chứng kiến sự tàn phá ở mặt đất.
Ông mô tả những thách thức mà Gaza phải đối mặt theo góc nhìn của một ông trùm bất động sản người Mỹ. "Ở bất kỳ thành phố nào tại Mỹ, nếu bị thiệt hại chỉ bằng một phần trăm những gì tôi thấy ở Gaza thôi... sẽ không ai được phép trở về nhà. Nguy hiểm đang ở mức đó. Có 30.000 quả đạn chưa nổ; những tòa nhà có thể đổ bất cứ lúc nào; không có tiện ích; không có nước, điện, khí đốt - không có gì cả. Còn bệnh tật gì đang hoành hành không nữa thì có Chúa mới biết".
Giống như ông Kushner, ông Witkoff coi những vấn đề dai dẳng của Trung Đông là "một thỏa thuận bất động sản khổng lồ", bạn bè ông nói với tờ Wall Street Journal vào năm ngoái.
Và mặc dù con rể ông Trump không giữ vai trò chính thức nào trong chính quyền mới, nhưng gần đây ông đã nói: "Tôi sẽ cho họ lời khuyên của mình, tôi sẽ giúp họ theo cách họ cần".
Gaza sẽ là vùng đất khó khăn hơn rất nhiều đối với ông Trump và nhóm ông trùm bất động sản của ông. Khả năng cao hơn sẽ là các kế hoạch về Gaza của tổng thống có thể bị loại bỏ vào thời điểm sau đó, nhưng giúp thông qua một thỏa thuận bình thường hóa.
