Doanh nghiệp Việt vốn coi châu Âu là một thị trường khó tính và khó tiếp cận. Tuy nhiên, sự thực không hoàn toàn như thế.
Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện Việt Nam có một cộng đồng người Việt tại 103 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới. Trong đó, tập trung đông nhất ở các thị trường lớn như Mỹ, Liên minh châu Âu EU, Đông Âu,...
Tuy nhiên, nghịch lý là phần lớn hàng hóa mà người Việt tại đây đang kinh doanh và phân phối không phải hàng Việt Nam mà là hàng hóa Trung Quốc, Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ,... Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam muốn thâm nhập các thị trường hàng đầu thế giới này lại vấp phải rất nhiều khó khăn.
Trong năm 2010, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt tới 70 tỷ USD với rất nhiều chủng loại hàng hóa phong phú. Trong đó, các sản phẩm chủ lực bao gồm dệt may, cà phê, giày dép, gạo,.. Thế nhưng người Việt ra nước ngoài ít khi gặp sản phẩm hàng hóa mang nhãn hiệu Việt Nam.
Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng này là do hàng hóa Việt Nam vẫn chưa có vị trí ổn định trên thị trường thế giới, đặc biệt là những thị trường khó tính như EU và Mỹ nên đa phần sản phẩm xuất khẩu đều là hàng gia công cho nước ngoài hoặc cung cấp nguyên liệu ở dạng thô.
Khi các sản phẩm này đến tay người tiêu dùng cuối cùng lại được dán mác một quốc gia khác, một nhà sản xuất có uy tín hơn chứ không phải là nhãn hiệu của Việt Nam.
Vậy khó khăn của doanh nghiệp Việt là gì và hàng Việt muốn thâm nhập vào Mỹ, châu Âu có phải là bất khả thi?
Mẫu mã sản phẩm là điểm yếu nhất của hàng hóa Việt
Trong khuôn khổ chương trình Gặp gỡ doanh nhân trong và ngoài nước với chủ đề “Cơ hội hợp tác đầu tư, giao thương và xuất khẩu hàng Việt Nam” diễn ra ngày 13/10, ông Nguyễn Thanh Mỹ, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm về việc kinh doanh hàng Việt tại các thị trường nước ngoài.
Ông Mỹ cho biết, trong những năm gần đây, một số hàng hóa của doanh nghiệp Việt đã xây dựng được thương hiệu riêng trong nước, nhưng vẫn chưa đủ sức bước ra thị trường nước ngoài một cách độc lập.
Người Việt Nam kinh doanh ở nước ngoài cũng đa phần là chọn hàng Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ… để bán vì giá thành rẻ, mẫu mã đẹp và phong phú, được nhiều người tiêu dùng bản địa ưa thích. Bên cạnh những ưu điểm như giá cả cạnh tranh, chất lượng tốt thì mẫu mã bao bì lại là một trong những điểm yếu nhất của doanh nghiệp Việt khi cạnh tranh trên trường quốc tế.
Ông Mỹ khẳng định: “Hàng Việt có chất lượng, nhưng bao bì kém bắt mắt khiến khách hàng ít chú ý”.
Ông Phạm Ngọc Chu, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Việt Nam tại Hungary, Phó chủ tịch Ủy ban Hợp tác Kinh tế Việt Nam – Hungary cũng đồng tình với quan điểm này.
Ông Phạm Ngọc Chu mang đến Hội thảo những bao bì sản phẩm hàng Việt Nam hiện đang được bán tại thị trường Hungary để minh họa cho quan điểm của mình.
Ông Chu bổ sung thêm: “Doanh nghiệp Việt Nam đầu tư chưa tới nơi tới chốn vấn đề bao bì, mẫu mã sản phẩm”. Ông cho rằng: Bao bì sản phẩm không chỉ là giấy gói đồ mà còn là yếu tố đầu tiên quyết định sự hấp dẫn của sản phẩm đó.
Ông Chu cho biết, nhiều doanh nghiệp Việt không thực sự hiểu môi trường kinh doanh, thị hiếu của người dân bản địa đã mang sản phẩm ra nước ngoài nên thất bại là điều dễ hiểu. Dẫn chứng cho sự cho vấn đề này, ông đưa ra những mẫu bao bì sản phẩm Việt Nam hiện đang được bán tại Hungary như gạo, cà phê.
Ông phân tích: “Bao bì gói cà phê với hình cốc cà phê đá mà doanh nghiệp Việt Nam đang sử dụng chỉ thích hợp ở những nước nhiệt đới, còn những nước châu Âu quanh năm lạnh thì người tiêu dùng thích những sản phẩm có in hình cốc cà phê nóng mang lại cảm giác ấm áp hơn nhiều”.
Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt Nam đã sử dụng cùng 1 loại bao bì với cùng 1 phong cách tại tất cả các thị trường phân phối loại sản phẩm đó, từ thị trường trong nước, tới các nước láng giềng và thậm chí là cả những thị trường cách 1 nửa vòng trái đất.
Bởi vậy, “nếu không thất bại mới là lạ”, ông Chu phát biểu.
Ngoài vấn đề mẫu mã bao bì, ông Mỹ cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam muốn phát triển tại các thị trường nước ngoài cũng cần quan tâm đến chiến lược phân phối.
Ông Mỹ khẳng định: “Nếu có sản phẩm chất lượng đảm bảo, mẫu mã đẹp, giá cả vừa phải cộng thêm với các bước xây dựng kênh phân phối hợp lý, hàng Việt Nam hoàn toàn có cơ hội tại những thị trường hàng đầu thế giới”.
Hàng Việt tại đất Âu: Không phải là bất khả thi
Trong dịp về Việt Nam tham gia Hội thảo lần này, ông Chu, với cương vị một doanh nhân người Việt Nam thành đạt trên đất bạn Hungary đã chia sẻ những kinh nghiệm bản thân về cách thức thâm nhập và thành công tại thị trường châu Âu.
Theo ông, có mấy điểm mà doanh nghiệp Việt nhất thiết phải chú ý thì mới có thể thành công tại thị trường châu Âu và Mỹ như xây dựng chiến lược xuất khẩu, lựa chọn sản phẩm xuất khẩu vào các thị trường này phải đảm bảo sự phù hợp với văn hóa, thị hiếu, với lịch sử, có tính thời sự,...
Ông Chu khẳng định: Xây dựng chiến lược xuất khẩu hàng hóa Việt Nam ra nước ngoài là việc làm “sống còn”, lợi ích này không chỉ có 5 hoặc 10 năm mà cả cho các thế hệ mai sau. Cho nên chúng ta quyết tâm phải làm.
Mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa là việc làm cực kỳ khó khăn, đòi hỏi trí tuệ, công sức và tài chính. Triển khai một mặt hàng mới ra thị trường mới mất rất nhiều thời gian công sức và tiền bạc, số tiền ban đầu để đầu tư triển khai thị trường mới lớn hơn rất nhiều số tiền hàng mình nhập sang. Thế nhưng về lâu dài có lợi rất nhiều.
Tuy nhiên, do tiềm lực tài chính còn hạn chế nên nhiều doanh nghiệp đã không làm được vấn đề này, dẫn đến việc phát triển kinh doanh một cách thụ động và tự phát nên hiệu quả không cao.
“Một số mặt hàng mà Việt Nam cho là thế mạnh xuất khẩu như thủ công mỹ nghệ, tranh sơn mài,.. rất đẹp nhưng hiệu quả kinh tế không cao vì ít người mua. Nếu họ có mua thì cũng không biết đến bao giờ mới mua tiếp lần thứ 2”, ông Chu cho biết.
Nói về sản phẩm cụ thể, ông Chu khuyên: “Các nhà sản xuất Việt Nam nên nghiên cứu chú trọng làm ra những sản phẩm tiêu thụ đại chúng, nhiều người mua, nhiều người dùng và dùng liên tục, vừa dùng vừa bỏ đi. Ðơn cử như một đôi tất sẽ dùng nhiều và vứt đi nhanh hơn là chiếc áo sơ-mi, một gói bột canh sẽ dùng nhiều và thường xuyên hơn là gói mì ăn liền, một cốc sứ sẽ bỏ đi nhanh hơn lọ hoa sứ,...”
Khi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường này còn phải hết sức chú ý đến thị hiếu của người tiêu dùng, vấn đề thời sự, tình hình kinh tế,...
Ví dụ như: Nhiều người châu Âu bị thừa cân, béo phì nhưng lại thích ăn đồ ngọt nên đồ thực phẩm xuất khẩu nên chọn loại có vị ngọt nhưng không chứa nhiều chất béo, khí hậu toàn cầu đang nóng lên vì vậy nhà xuất khẩu nên hướng đến những sản phẩm thân thiện với môi trường,... Khi có các sự kiện lớn diễn ra như Vòng chung kết bóng đá thế giới,.. thì các sản phẩm có sự liên quan như hình in trên bao bì chắc chắn sẽ được ưa chuộng hơn,...
Thị trường châu Âu luôn thay đổi một cách nhanh chóng theo thời gian và chu kỳ cho phù hợp với nhịp độ cuộc cống và phong cách người dân. Vì thế, khi muốn đưa hàng vào những thị trường này, các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới, cải tiến sản phẩm, ông Chu nhấn mạnh.
Đỗ Hà
DV
Hàng Việt tại đất Âu: Không phải là bất khả thi
