Những người nhập cư, người ủng hộ và chuyên gia pháp lý từ khắp Greater Houston đã tụ họp gần đây để chia sẻ những câu chuyện về lòng dũng cảm, sự thất vọng và lòng quyết tâm của người nhập cư. Thông điệp của họ gửi đến những cư dân thường trú đủ điều kiện của thành phố: thẻ xanh không phải là đích đến, quyền công dân mới là đích đến.
Sự kiện ngày 8 tháng 5 do Houston Community Media tổ chức nhằm mục đích phá bỏ những rào cản khiến hơn 360,000 cư dân đủ điều kiện của thành phố không thể trở thành công dân Hoa Kỳ chính thức, và hỗ trợ những người sẵn sàng thực hiện bước cuối cùng đó.
“Đây không phải là công việc mới, nhưng chúng tôi đã xếp hàng xung quanh các phương pháp tiếp cận đầy hứa hẹn”, Trưởng nhóm cộng tác cộng đồng Dalberg Design KaNeesha Allen cho biết trong bài phát biểu khai mạc. “94% những người đủ điều kiện nhập tịch tại Greater Houston sống ở các quận Harris, Fort Bend và Montgomery. Gần 80% đã sống ở Hoa Kỳ trong hơn 10 năm - 40% trong hơn 20 năm”.
Nhiều cơ quan đang hợp tác để cùng nhau nỗ lực cung cấp hướng dẫn tập trung vào cộng đồng, phù hợp văn hóa cho những người nộp đơn.
“Thông qua quan hệ đối tác, chúng tôi hy vọng sẽ hỗ trợ hàng trăm cá nhân đủ điều kiện trong sáu tháng tới”, Allen cho biết, đồng thời nêu tên BPSOS Houston, Hệ thống trao quyền giáo dục thành công (SEDES) và Hội đồng xóa mù chữ Fort Bend là một số đối tác chính.
Giám đốc chương trình nhập tịch của Hạt Harris, Austra Zapata đã chia sẻ câu chuyện nhập cư của riêng mình, cô đến từ Honduras khi mới 10 tuổi và nhập tịch khi 15 tuổi.
“Quyền công dân không phải là điều dễ dàng - đó là thành quả sau một hành trình rất dài và phức tạp”, cô cho biết. “Nhưng chúng tôi đã xây dựng một chương trình toàn diện thực sự phục vụ cho cư dân Hạt Harris mà không tốn tiền cho họ”.
Theo Zapata, chỉ riêng trong quý đầu tiên của năm 2025, Hạt Harris và các đối tác pháp lý phi lợi nhuận đã cung cấp hơn 2000 buổi sàng lọc và 1400 buổi đại diện pháp lý đầy đủ - tất cả đều miễn phí.
“Chúng tôi muốn mọi người có thể tiếp cận các lớp học tiếng Anh, luật sư di trú và các sự kiện cộng đồng đáng tin cậy về mặt văn hóa”, bà cho biết.
Giảm bớt các rào cản đối với quyền công dân
Đối với Zenobia Lai, giám đốc điều hành của Houston Immigration Legal Services Collaborative, ngôn ngữ - và công lý ngôn ngữ - rất quan trọng.
“Tôi không sử dụng từ ‘nhập tịch’ - nó củng cố ý tưởng rằng người nhập cư là người ngoài hành tinh hay những người khác”, bà cho biết. “Chúng tôi không phải là người ngoài hành tinh, chúng tôi là con người”.
Lai mô tả bối cảnh hỗ trợ nhập cư của Houston là một mạng lưới dịch vụ được kết nối với nhau: “Chúng tôi gọi đó là hệ sinh thái phục vụ các tổ chức trong khu vực Houston - một nửa trong số đó là nhà cung cấp dịch vụ và cũng là các chương trình kỹ thuật nhập cư của trường luật. Những người khác là đối tác cung cấp dịch vụ xã hội, chăm sóc sức khỏe, vận động và tổ chức cho những người nhập cư ở Greater Houston”.
Lai cũng giải quyết một rào cản lớn: lệ phí nộp đơn là $760 Mỹ kim.
“Hầu hết mọi người không có khoản phí đó”, bà cho biết.
Thông qua sáng kiến “Give Citizenship a Boost”, các tổ chức địa phương đang cung cấp hỗ trợ tài chính cho những người nộp đơn đủ điều kiện nhưng không được miễn lệ phí liên bang.
“Mục đích là để giảm bớt những trở ngại thực sự khiến quyết định này bị trì hoãn trong nhiều năm”, Lai cho biết.
Sự tiếp cận dựa trên đồng đẳng (peer based)
Sự kiện này diễn ra khi Chính quyền Trump theo đuổi chiến dịch trục xuất ngày càng khắc nghiệt, nhắm vào những người di cư trái phép và trong một số trường hợp là thường trú nhân hợp pháp. Theo dữ liệu của Bộ An ninh Nội địa, ước tính có khoảng 12.8 triệu người sở hữu thẻ xanh tại Hoa Kỳ. Nhiều người cho biết họ lo ngại quá trình nhập tịch có thể khiến họ phải đối mặt với các thủ tục trục xuất.
“Dưới chính quyền này, việc từ chối không chỉ là không mà còn có thể dẫn đến trục xuất. Việc xem xét pháp lý là điều cần thiết”, Lai cho biết thêm, “chúng tôi rất cẩn thận trong việc giúp mọi người nộp đơn xin nhập tịch vì đã từng bị từ chối trong quá khứ”.
Đại diện cho Đối tác quốc gia vì người Mỹ mới, Điều phối viên về quyền công dân Angie Dupree nhấn mạnh đến việc tiếp cận dựa trên đồng đẳng.
“Nhiều người điều hướng của chúng tôi đã tự mình trải qua quá trình này”, bà cho biết. “Họ đến nhà thờ, trường học, cửa hàng tạp hóa - để nói rằng, ‘Bạn cũng có thể làm điều này.’” Dupree cũng lưu ý rằng nhiều cư dân không biết rằng họ có thể được miễn yêu cầu về tiếng Anh dựa trên độ tuổi và thời gian cư trú. “Đó thường là khoảnh khắc mà ai đó cuối cùng cũng cảm thấy rằng, ‘Được rồi, tôi có thể làm điều này’”, cô nói.
Luis Garcia-Alvarez, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của SEES, đã suy ngẫm về hành trình chậm trễ của chính mình để trở thành công dân sau khi nhập cư vào Houston 20 năm trước.
“Tôi đã may mắn được trở thành thường trú nhân, nhưng tôi đã mất nhiều năm để quyết định trở thành công dân”, ông nói. “Nhiều người do dự - không phải vì họ không muốn, mà vì họ cảm thấy như họ đang phản bội đất nước xuất xứ của mình hoặc chỉ đơn giản là chưa sẵn sàng”.
Tổ chức của ông hiện cung cấp các Citizenship Circles (Vòng tròn công dân), gồm năm buổi hướng dẫn người tham gia “từ A đến Z” nhằm chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn và nộp đơn.
Tại WooriJuntos (một sự kết hợp của các từ tiếng Hàn “chúng ta” và tiếng Tây Ban Nha “cùng nhau”), Alice Min đã mô tả cách gặp gỡ khách hàng - nhiều người trong số họ là người nhập cư Hàn Quốc hoặc La tinh lớn tuổi - ở nơi họ cư trú.
“Một số người không biết chữ dù là ngôn ngữ nào. Chúng tôi xây dựng tự tin thông qua sự hiểu biết thực sự, không phải qua việc học thuộc,” Min cho biết. “Chúng tôi cung cấp các lớp học về công dân, phỏng vấn thử và thậm chí sắp xếp phương tiện đi lại để phỏng vấn tại USCIS. Việc chăm sóc toàn diện đó làm nên sự khác biệt.”
Cô cũng chia sẻ rằng mẹ cô gần đây đã trở thành công dân Hoa Kỳ qua cùng một quá trình.
“Bây giờ bà ấy rất độc lập và rất vui khi tham gia vào các hoạt động công dân, bỏ phiếu và chia sẻ tiếng nói của mình với tư cách là công dân Hoa Kỳ,” Min cho biết.
Sợ hãi và thông tin sai lệch
Jannette Diep, giám đốc điều hành của Boat People SOS Houston, đã nhắc nhở những người tham dự rằng nhiều người nhập cư đang phải đối mặt với nỗi sợ hãi và thông tin sai lệch ngày càng gia tăng. “Mọi người không nhận ra rằng thẻ xanh không phải là bước cuối cùng mà quyền công dân mới là cứu cánh,” cô cho biết. “Một số khách hàng của chúng tôi đã trả hàng nghìn Mỹ kim cho các luật sư gian lận. Họ thậm chí còn không biết rằng có sự trợ giúp miễn phí.”
Dedre Smith của Hội đồng xóa mù chữ Fort Bend đã chia sẻ về vai trò đang phát triển của tổ chức sau gần 40 năm giáo dục ESL.
“Chúng tôi đã giúp lấy bằng cho 13 công dân Hoa Kỳ vào năm ngoái và tôi rất vui khi họ đến và nói rằng, ‘Tôi đã thi đậu!’ dù họ đã lo lắng và sợ hãi trong các cuộc thi giả”, cô nói. “Chúng tôi không bao giờ từ chối bất kỳ ai. Nhiệm vụ của chúng tôi là trở thành người kết nối - một đường dây cứu sinh”.
Trong buổi Hỏi & Đáp, Erin Slaughter, một sinh viên báo chí của Đại học Texas Southern, đã nêu vấn đề sức khỏe tâm thần như một rào cản phổ biến khác đối với quyền công dân. Đáp lại, Min giải thích rằng lo lắng và sợ hãi là những trở ngại thực sự: “Nhiều khách hàng lớn tuổi cảm thấy choáng ngợp hoặc lo lắng. Đó là lý do tại sao chúng tôi ưu tiên xây dựng sự tự tin bên cạnh giáo dục công dân”.
Zapata nói thêm, “Điều phối viên dịch vụ xã hội của chúng tôi kết nối mọi người với các dịch vụ hỗ trợ trong quá trình tiếp nhận—cho dù đó là sức khỏe tâm thần, phương tiện đi lại hay các nhu cầu khác. Chúng tôi muốn họ cảm thấy an toàn trong suốt quá trình”.
Kết thúc sự kiện, cư dân và thành viên của hội đồng cố vấn công dân địa phương Michael Treviño đã kêu gọi sự cấp bách. “Đây không phải là lúc để đứng ngoài cuộc. Hãy là người đứng lên”, ông nói. “Mọi người đang đóng thuế, làm việc trong bệnh viện, đóng góp cho cộng đồng. Họ xứng đáng được công nhận”.
