Theo như có nhiều nhà thầu quốc phòng và quân đội trên khắp thế giới đang chạy đua để phát triển các đội máy bay không người lái ngày càng tinh vi hơn. Con người không trực tiếp tham chiến, mà thay vào đó là những cỗ máy tiên tiến. Những hệ thống như KQ-58A không chỉ là máy bay không người lái đơn thuần, chúng đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên chiến tranh hoàn toàn mới.
Cuộc đua đã bắt đầu. Nhiều nhà thầu quốc phòng và quân đội trên khắp thế giới đang chạy đua để phát triển các đội máy bay không người lái ngày càng tinh vi hơn. Những thiết bị không người lái này ngày càng trở nên tiên tiến và số lượng lớn đến mức nhiều chuyên gia dự đoán rằng kỷ nguyên của máy bay chiến đấu có người lái, thậm chí là các hệ thống chiến đấu có người điều khiển nói chung, đang dần đi đến hồi kết.
Một hệ thống đáng chú ý trong những năm tới là XQ-58A, được phát triển bởi Kratos Defense & Security Solutions phối hợp cùng Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu Không quân Hoa Kỳ (AFRL). Máy bay không người lái này được phát triển trong khuôn khổ sáng kiến Công nghệ Máy bay giá rẻ có thể tiêu hao (LCAAT). Trong trường hợp này, "attritable" có nghĩa là máy bay có chi phí đủ thấp để dễ dàng thay thế nếu bị mất, nhưng vẫn có khả năng thực hiện các nhiệm vụ quan trọng nhờ vào trình độ công nghệ cao của nó.
Tìm hiểu về máy bay không người lái XQ-58A
XQ-58A được coi là một "máy bay chiến đấu không người lái" (UCAV) và được thiết kế để đóng vai trò "đồng đội trung thành" cho các chiến đấu cơ có người lái như F-35 Lightning II và F-22A Raptor.
Chuyến bay đầu tiên của XQ-58A diễn ra trên bầu trời của cơ sở thử nghiệm quân sự Yuma Proving Ground, Arizona (Mỹ). Kể từ đó, nó đã nhanh chóng trở thành lựa chọn yêu thích của quân đội Mỹ khi Lầu Năm Góc chạy đua để đánh bại các đối thủ khác trong cuộc đua thiết bị bay không người lái.
Còn được gọi là "Valkyrie", XQ-58A của Kratos là một UCAV có tốc độ cận âm, tầm bay xa, được thiết kế để tối ưu về chi phí và tính linh hoạt. Nó được trang bị động cơ phản lực cánh quạt.
Valkyrie có thể đạt tốc độ hành trình Mach 0.72 và hoạt động ở độ cao từ 15,24 m đến 13.716 m. Tầm bay tối đa khoảng 5.555 km cho phép hệ thống này thực hiện các nhiệm vụ kéo dài.
"Máy bay chiến đấu không người lái" XQ-58A (Ảnh: National Interest)
Bộ nhiệm vụ của XQ-58A cũng ấn tượng không kém, từ trinh sát cho đến chiến đấu. Thiết kế nhỏ gọn của nó giúp loại bỏ nhu cầu về đường băng truyền thống, vì Valkyrie sử dụng hệ thống phóng bằng tên lửa và thu hồi bằng dù – mặc dù hiện nay nó có thể cất cánh từ đường đang nhờ hệ thống xe phóng mới. Quan trọng hơn cả, khả năng không phụ thuộc vào đường băng giúp nó có thể hoạt động từ các địa điểm hẻo lánh hoặc khắc nghiệt, gia tăng tính linh hoạt chiến thuật.
Tính năng tàng hình cũng là một điểm mạnh của Valkyrie. Máy bay không người lái này có thiết kế giảm tiết diện radar, cùng với khoang vũ khí bên trong có thể chứa các loại bom dẫn đường chính xác như hai quả bom đường kính nhỏ GBU-39, với tải trọng tối thiểu 272 kg bên trong và thêm 272 kg trên các giá treo bên ngoài.
Gần đây, Kratos đã thử nghiệm lắp đặt các giá treo vũ khí dưới cánh có thể mang tên lửa AIM-120 AMRAAM. Điều này cho thấy hãng đang nỗ lực nâng cao khả năng chiến đấu của Valkyrie.
Cuối cùng, Valkyrie có thiết kế mô-đun quan trọng, cho phép nó hỗ trợ nhiều loại tải trọng khác nhau từ hệ thống tác chiến điện tử (EW) đến cảm biến. Điều này chứng minh tính linh hoạt của nó không chỉ là lời quảng cáo mà là một lợi thế thực sự.
Lịch sử phát triển XQ-58A
Tháng 7/2016, AFRL đã trao cho Kratos hợp đồng phát triển trị giá 40,8 triệu USD. Chuyến bay đầu tiên của Valkyrie diễn ra vào năm 2019. Nó vượt qua các bài kiểm tra ban đầu một cách xuất sắc, và các thử nghiệm tiếp theo chứng minh khả năng bay ở độ cao lớn hơn, mang tải trọng nặng hơn và tích hợp với máy bay có người lái như F-22 và F-35.
Năm 2021, trong chuyến bay thử nghiệm thứ sáu, XQ-58A đã phóng một hệ thống máy bay không người lái nhỏ ALTIUS-600 từ khoang vũ khí bên trong, chứng minh khả năng triển khai drone thứ cấp. Đến năm 2022, Valkyrie được thử nghiệm trong Chương trình Skyborg, một sáng kiến của Không quân Mỹ nhằm phát triển UCAV vận hành bằng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ máy bay có người lái. Hai năm sau đó, vào năm 2024, XQ-58A đã thể hiện khả năng tự động tiên tiến trong cuộc tập trận Emerald Flag, nơi nó tích hợp với F-35 và thực hiện các nhiệm vụ tấn công điện tử quyết định.
Chi phí ước tính của mỗi chiếc Valkyrie dao động từ 4 triệu đến 6 triệu USD, và Kratos đang cố gắng giảm chi phí xuống dưới 2 triệu USD khi sản xuất hàng loạt.
XQ-58A, tương lai của chiến tranh không người lái
Chi phí thấp của hệ thống XQ-58A so với các hệ thống có người lái cho thấy xu hướng chuyển dịch sang nền tảng không người lái trong quân sự là không thể tránh khỏi. Đây thực sự là câu hỏi "khi nào", chứ không phải "nếu", Không quân Mỹ và các lực lượng không quân khác sẽ hoàn toàn tự động hóa.
Trong thời gian hiện tại, Thủy quân Lục chiến Mỹ đã đặt hàng hai chiếc Valkyrie, trong khi Không quân Mỹ cũng đang tiến tới mua thêm để tích hợp vào hệ thống Máy bay Chiến đấu Hợp tác (CCA).
Những hệ thống như Valkyrie không đơn thuần chỉ là máy bay không người lái. Chúng đại diện cho một kỷ nguyên chiến tranh hoàn toàn mới, nơi mà các trận chiến diễn ra trên những khoảng cách rộng lớn, và con người không trực tiếp tham chiến, mà thay vào đó là những cỗ máy tiên tiến chiến đấu thay cho họ.
