|
Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius đang rót hàng tỷ euro vào các hệ thống quốc phòng của châu Âu và quốc tế, từ súng ngắn CH Séc cho tới tiêm kích Mỹ. Vậy vì sao những khoản mua sắm này không hướng tới các nhà sản xuất quốc phòng nội địa Đức?Theo Euronews, năm 2025, Đức chi khoảng 24 tỷ euro cho mua sắm quân sự, ưu tiên các nhà cung cấp châu Âu, đồng thời vẫn phải dựa vào hệ thống của Mỹ ở những lĩnh vực mà năng lực trong nước chưa đáp ứng được. Động thái này hướng tới mục tiêu đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa quân đội.
Báo cáo cân đối mua sắm quốc phòng năm 2025 cho thấy quá trình hiện đại hóa vẫn tiến triển, chủ yếu nhờ đơn giản hóa thủ tục và hàng loạt nghị quyết được Quốc hội liên bang (Bundestag) Đức thông qua.
Được tài trợ chủ yếu từ quỹ đặc biệt, quân đội Đức (Bundeswehr) đã triển khai 149 dự án mua sắm quốc phòng. Nhiều hệ thống vũ khí mới đã được bàn giao hoặc đang dần được tích hợp vào lực lượng.
Trong đó, lục quân là trọng tâm then chốt, với các đợt bàn giao bổ sung xe chiến đấu bộ binh Puma, sản phẩm của hai tập đoàn quốc phòng hàng đầu Đức là KNDS Deutschland và Rheinmetall Landsysteme.
Dù vậy, Bundeswehr không hoàn toàn phụ thuộc vào sản xuất trong nước. Theo Euronews vào tháng 9, phần lớn hợp đồng mua sắm dự kiến sẽ dành cho các nhà thầu châu Âu, trong khi tỷ lệ mua sắm từ Mỹ chỉ chiếm khoảng 8%.
Các hệ thống vũ khí không sản xuất tại Đức bao gồm tiêm kích F-35, máy bay trinh sát hàng hải P-8A Poseidon cho Hải quân và tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ. Nhưng Đức cũng đang mua sắm ở châu Âu, chẳng hạn như thay thế súng lục P8 của quân đội bằng súng CZ P13 từ Séc. Ngoài các hệ thống phòng không nội địa như IRIS-T, quân đội Đức còn mua hệ thống phòng thủ tên lửa Arrow-3, được phát triển với sự hợp tác giữa Mỹ và Israel. Những hệ thống này có tầm quan trọng rất lớn đối với quân đội Đức.
Đã có những tranh luận về việc liệu các chiến đấu cơ châu Âu, chẳng hạn như Gripen của Thụy Điển, có thể thay thế F-35 hay không. Nhưng ngay cả điều đó cũng không dễ dàng. Theo nhiều kênh truyền thông, mẫu F-35A quân đội Đức dự kiến tiếp nhận - có khả năng mang bom hạt nhân B61-12 của Mỹ. Điều này đồng nghĩa với việc F-35A dành cho quân đội Đức có thể mang cả vũ khí thông thường và vũ khí hạt nhân.
Một lựa chọn khác là Hệ thống Tác chiến trên không tương lai (FCAS) – dự án của Pháp-Đức-Tây Ban Nha nhằm phát triển loại máy bay chiến đấu mới.
Tuy nhiên, FCAS vẫn đang trong giai đoạn khó khăn. Mặc dù Pháp-Đức-Tây Ban Nha vẫn cam kết về mặt chính trị, nhưng những bất đồng âm ỉ, đặc biệt là giữa Airbus và Dassault Aviation về vai trò lãnh đạo và phân chia công việc trong dự án, đang làm chậm tiến độ.
Mục tiêu của FCAS không phải là một chiến đấu cơ đơn lẻ, mà là "hệ thống các hệ thống" kết nối mạng, bao gồm máy bay chiến đấu có người lái, thiết bị bay không người lái hộ tống và đám mây chiến đấu kỹ thuật số. Chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của chiến đấu cơ mới dự kiến diễn ra sớm nhất vào khoảng năm 2030, và khả năng sẵn sàng hoạt động có thể vào năm 2040. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu tiến độ và chi phí có thể được đáp ứng hay không.
Bài toán cân bằng chính trị
Mặc dù khoảng 80% trang bị quốc phòng được mua sắm tại Đức, nhưng việc đạt tự chủ hoàn toàn vẫn là điều khó khả thi, đặc biệt ở cấp độ chính trị.
Tại một cuộc họp của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào đầu tháng 12, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Christopher Landau đã chỉ trích các quốc gia châu Âu vì ưu tiên ngành công nghiệp quốc phòng nội khối, thay vì những nhà cung cấp Mỹ. Ông khuyến khích châu Âu chuyển hóa chi tiêu quốc phòng thành năng lực tác chiến thực tế, đồng thời không loại trừ doanh nghiệp Mỹ khỏi thị trường.
Tướng 3 sao về hưu Ben Hodges, cựu sĩ quan cấp cao của Lục quân Mỹ, nhận định với Euronews rằng việc Đức mua sắm trang bị quốc phòng ở đâu “trước hết và trên hết phải dựa vào yếu tố nào mang lại năng lực tác chiến tốt nhất cho Bundeswehr”. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận hiện nay có những hệ thống mà Đức chưa thể, hoặc không sẵn sàng, tự sản xuất.
Bên cạnh đó, chuyên gia an ninh Christian Molling, cũng nói với tờ Bild (Đức) rằng việc chỉ sản xuất nội địa là không khả thi do các ràng buộc về thời gian. Theo ông Molling, nếu cần sản xuất tại Đức loại súng ngắn mới dành cho binh sĩ, nước này sẽ phải xây dựng nhà máy, cần nguồn vốn ứng trước từ chính phủ và mất thêm nhiều thời gian triển khai.
Một lý do khác thúc đẩy hoạt động mua sắm quốc phòng chung ở châu Âu là mong muốn tăng cường mức độ chuẩn hóa và cải thiện sự phối hợp giữa các lực lượng vũ trang trên toàn lục địa.
Liên minh châu Âu (EU) đang thúc đẩy việc mua sắm chung trang bị quốc phòng nhằm tiêu chuẩn hóa thị trường thiết bị quân sự châu Âu vốn bị phân mảnh và giảm tình trạng trùng lặp. Khi nhiều quân đội cùng sử dụng các hệ thống giống nhau hoặc tương thích với nhau, các chiến dịch tác chiến chung sẽ dễ dàng hơn đáng kể.
Về dài hạn, theo chiến lược của EU, điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả và tinh thần đoàn kết, mà còn thúc đẩy tiến trình hội nhập quân sự của châu Âu cũng như năng lực phòng thủ chung.
|
