Thị trường tiền số bùng nổ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch thiết lập kho dự trữ tiền kỹ thuật số quốc gia, đánh dấu một bước ngoặt tiềm năng trong lịch sử tài chính thế giới. Tuy nhiên, con đường này không hề bằng phẳng.
Từ lời hứa tranh cử năm 2024, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có những động thái mở đường cho việc hợp thức hóa tiền số như một tài sản chiến lược của Mỹ. Hôm 2/3, trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump đã nhắc lại về kế hoạch lập kho dự trữ chiến lược quốc gia. Ông cho biết đã chỉ đạo giới chức Mỹ tiến hành lập kho dự trữ gồm Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), các token Ripple (XRP), Solana (SOL) và Cardano (ADA) và khẳng định "chắc chắn sẽ biến Mỹ thành thủ phủ tiền số của thế giới".
Kế hoạch này không chỉ làm dậy sóng cộng đồng tiền số, đưa nhiều đồng tiền số tăng mạnh trở lại sau cú tụt giảm trước đó, mà còn đặt ra câu hỏi lớn: Liệu Mỹ có thể tận dụng kho dự trữ tiền số để định hình lại quyền lực tài chính toàn cầu, trong bối cảnh đồng USD đang đối mặt với những thách thức mới?
Hướng mới trong chiến lược tài chính Mỹ
Trong khoảng 8 thập kỷ qua, kể từ Hội nghị Bretton Woods năm 1944, USD đã trở thành đồng tiền dự trữ của thế giới, ban đầu dựa trên lượng vàng mà Kho bạc Mỹ nắm giữ. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của các nền kinh tế mới nổi gần đây, đặc biệt là Trung Quốc cùng với xu hướng đa dạng hóa dự trữ ngoại hối của các nước đang khiến vai trò của đồng USD suy giảm.
Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), tỷ lệ của đồng USD trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương toàn cầu đã giảm từ 72% năm 2000 xuống còn 58% vào năm 2023. Trong khi đó, theo Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), nước này hiện thanh toán 25% các giao dịch thương mại bằng đồng Nhân dân tệ (CNY).
Bên cạnh đó, sự nổi lên của đồng tiền kỹ thuật số Nhân dân tệ do PBoC phát hành (e-CNY) cũng như sự phát triển bùng nổ của nhiều đồng tiền số khác như Bitcoin khiến Mỹ lo ngại, đặt ra áp lực chưa từng có lên vị trí thống trị của USD.
Việc ông Trump đề xuất kho dự trữ tiền số, với trọng tâm là Bitcoin, Ethereum, và các đồng tiền lớn khác, được xem là một nỗ lực chiến lược để Mỹ không chỉ thích nghi mà còn dẫn đầu trong kỷ nguyên tài chính số hóa.
Kho dự trữ tiền số, nếu được Quốc hội Mỹ thông qua, sẽ không chỉ là một “kho vàng kỹ thuật số” mà còn được xem là công cụ để Mỹ củng cố ảnh hưởng kinh tế. Ý tưởng này xuất phát từ nhận thức rằng tiền số đang dần trở thành một phần không thể thiếu của hệ thống tài chính toàn cầu. Trước đó, một số tổ chức tài chính lớn như BlackRock và JPMorgan… đã mở ra các quỹ đầu tư vào đồng Bitcoin, và sắp tới là Ethereum và các đồng tiền ổn định (stable coin).
Quy mô thị trường tiền số cũng đã tăng mạnh trong vài năm qua. Vốn hóa thị trường tính tới chiều ngày 3/3 vượt mốc 3.000 tỷ USD. Đây cũng là tín hiệu cho thấy, chính quyền Mỹ nếu đứng ngoài cuộc chơi này đồng nghĩa với việc nhường sân cho các đối thủ địa chính trị.
Không chỉ đơn thuần là việc tích trữ Bitcoin hay Ethereum, kho dự trữ tiền số có thể còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của blockchain - vốn là công nghệ cốt lõi của các đồng tiền kỹ thuật số.
Tổng thống Mỹ Donald Trump một lần nữa đề cập kế hoạch thiết lập kho dự trữ tiền kỹ thuật số quốc gia. Ảnh: tekedia
Tác động đến quyền lực tài chính toàn cầu
Có thể thấy, nếu Mỹ công nhận tiền số là tài sản dự trữ hợp pháp, điều này có thể kích hoạt một làn sóng chấp nhận tương tự từ các quốc gia khác, từ đó tăng cường thanh khoản và giá trị của các đồng tiền số lớn.
Hơn nữa, kho dự trữ này cũng có thể trở thành công cụ phòng ngừa rủi ro kinh tế. Trong bối cảnh lạm phát toàn cầu vẫn là mối lo ngại và các chính sách in tiền không kiểm soát từng gây tranh cãi, Bitcoin - với nguồn cung cố định 21 triệu đồng - được xem như một “vàng kỹ thuật số” có khả năng bảo toàn giá trị. Nếu Mỹ tích trữ một lượng lớn Bitcoin, quốc gia này không chỉ bảo vệ tài sản của mình trước biến động tiền tệ mà còn tạo áp lực lên các quốc gia khác trong việc định giá lại dự trữ quốc gia của họ.
Hiện tại, quyền lực tài chính của Mỹ chủ yếu dựa trên hệ thống SWIFT và vai trò của USD trong thương mại quốc tế, với tỷ lệ thanh toán dùng USD trên toàn thế giới đạt khoảng 50%.
Tuy nhiên, hệ thống này đang bị đe dọa bởi các sáng kiến như blockchain xuyên biên giới của Trung Quốc và các liên minh kinh tế mới nổi như BRICS (Nga, Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ và Nam Phi…) muốn giảm phụ thuộc vào USD.
Kho dự trữ tiền số có thể là câu trả lời của Mỹ để duy trì vị thế dẫn đầu. Bằng cách tích hợp tiền số vào kho dự trữ quốc gia, Mỹ có thể định hình các tiêu chuẩn toàn cầu về quản lý và sử dụng tiền số, từ đó kiểm soát một phần đáng kể dòng chảy tài chính số hóa.
Tuy nhiên, con đường đến với kho dự trữ tiền số không hề bằng phẳng. Trước hết, tính biến động của tiền số là rào cản lớn. Giá Bitcoin có thể tăng vọt hôm nay nhưng cũng có thể lao dốc bất ngờ, như cú sụt từ 100.000 USD về 80.000 USD những ngày qua, gây rủi ro cho kho dự trữ quốc gia. Sự thiếu ổn định này khiến tiền số khó đáp ứng tiêu chuẩn của một tài sản dự trữ truyền thống như vàng hay USD.
Thứ hai, khung pháp lý tại Mỹ vẫn chưa rõ ràng. Dù ông Trump ủng hộ tiền số, Quốc hội Mỹ - nơi có sự chia rẽ giữa hai đảng - có thể trì hoãn hoặc từ chối thông qua dự luật cần thiết. Các nhà lập pháp bảo thủ lo ngại về nguy cơ rửa tiền và tài trợ khủng bố. Nếu không có sự đồng thuận, kế hoạch này có thể chỉ dừng lại ở mức ý tưởng.
Cuối cùng, phản ứng từ cộng đồng quốc tế cũng là yếu tố quan trọng. Một số quan chức ECB đã bày tỏ sự hoài nghi về việc đưa Bitcoin vào kho dự trữ, cho rằng nó không đủ thanh khoản và ổn định. Nếu các đồng minh lớn như EU không ủng hộ, Mỹ có thể đối mặt với sự cô lập trong nỗ lực định hình lại hệ thống tài chính toàn cầu.
Cho dù còn nhiều thách thức, nếu kho dự trữ tiền số được triển khai thành công, Mỹ có thể biến tiền số từ một tài sản đầu cơ thành một công cụ chiến lược, không chỉ củng cố quyền lực tài chính mà còn thúc đẩy đổi mới công nghệ. Hội nghị Thượng đỉnh Tiền số đầu tiên tại Nhà Trắng, dự kiến diễn ra vào ngày 7/3 tới, sẽ là nơi ông Trump và các nhà lãnh đạo ngành thảo luận về cách hiện thực hóa tầm nhìn này.
Hơn nữa, sự tham gia của các nhân vật như Elon Musk - người ủng hộ nhiệt thành của tiền số - có thể tạo thêm động lực. Nếu Tesla hoặc các công ty lớn khác bắt đầu tích trữ Bitcoin như một phần của chiến lược doanh nghiệp, điều này sẽ thúc đẩy xu hướng tương tự ở cấp quốc gia, tạo hiệu ứng domino trên toàn cầu.
