Vừa đổ tiền và công sức vào việc giúp ông Donald Trump tái đắc cử, tỷ phú Elon Musk đă hướng sự chú ư của ḿnh vào châu Âu, khiến các chính trị gia trên khắp lục địa này phải cảnh giác.
Tổng Giám đốc Tesla và SpaceX đă ủng hộ đảng cực hữu Alternative for Germany, yêu cầu thả Tommy Robinson, một kẻ cực đoan chống Hồi giáo đang bị giam giữ tại Anh, và gọi Thủ tướng Anh Keir Starmer là một tên bạo chúa độc ác, đáng bị bỏ tù.
Nhiều chính trị gia châu Âu lo ngại về sự chú ư này. Các nội dung đăng tải của ông Musk trên mạng xă hội X của ông đầy rẫy ngôn từ lăng mạ — gọi các chính trị gia là “kẻ ngu ngốc” và “kẻ hèn nhát” — cũng như các ḍng tweet lại của các tài khoản cực hữu và chống di dân.
Ông Andrew Chadwick, giáo sư truyền thông chính trị tại Đại học Loughborough, cho biết ông Musk đang sử dụng X “giống như một trùm sỏ báo chí kiểu cũ” để truyền bá quan điểm chính trị của ḿnh.
Trong một cuộc phỏng vấn của AP, ông Andrew Chadwick, giáo sư truyền thông chính trị tại Đại học Loughborough cho biết ông Elon Musk đă thúc đẩy các ứng cử viên và vấn đề cực hữu.
“Chúng tôi đă thấy ông Musk bắt đầu liên kết rơ ràng hơn nhiều với một phong trào cực hữu quốc tế”, ông Chadwick nói. “Nếu bạn nh́n vào những loại người mà chính ông Musk đang thúc đẩy trên nền tảng của ḿnh ... ông ấy ngày càng bắt đầu tập hợp một nhóm những người có ảnh hưởng cánh hữu khác nhau, nhiều người trong số họ có lượng người theo dơi lớn và đưa các bằng chứng của họ làm cơ sở cho các can thiệp của ông ấy vào chính trị châu Âu”.
Ông Musk đă đưa ḿnh vào chính trường ở Đức, nơi đang hướng đến cuộc bầu cử vào ngày 23 tháng 2 sau khi chính phủ liên minh ba đảng của Thủ tướng Olaf Scholz trung tả sụp đổ.
Vào ngày 20 tháng 12, ông Musk đă viết trên X: “Chỉ có AfD mới có thể cứu được nước Đức”, ám chỉ đến đảng Alternative for Germany, đảng đang bị cơ quan t́nh báo trong nước theo dơi v́ nghi ngờ có chủ nghĩa cực đoan.
Ông đă tăng gấp đôi sự ủng hộ đối với AfD trong một bài viết cho tờ báo Welt am Sonntag, tuyên bố rằng Đức đang trên “bờ vực của sự sụp đổ về kinh tế và văn hóa”. Cuối tuần này, ông Musk sẽ có cuộc tṛ chuyện trực tiếp trên X với đồng lănh đạo AfD Alice Weidel.
Phản ứng của ông Scholz thể hiện t́nh thế tiến thoái lưỡng nan mà các chính trị gia châu Âu phải đối mặt — họ nên phớt lờ và không phản đối những b́nh luận của Musk, hay đối đáp và có nguy cơ khuếch đại chúng?
Ông Scholz đă nói rằng điều quan trọng là “giữ b́nh tĩnh” trước những cuộc tấn công cá nhân, nhưng gọi sự tham gia của ông Musk vào chính trường Đức là điều đáng lo ngại. Trong thông điệp năm mới, ông Scholz đă lưu ư một cách rơ ràng rằng con đường phía trước của Đức “sẽ không do chủ sở hữu các kênh truyền thông xă hội quyết định” mà là do cử tri Đức.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đă cảnh báo vào ngày 6/1 về những rủi ro do quyền lực không được kiểm soát trong tay các tỷ phú công nghệ và tác động gây bất ổn mà họ có thể gây ra đối với các thể chế dân chủ.
“Ai có thể tưởng tượng được, 10 năm trước, rằng chủ sở hữu của một trong những mạng xă hội lớn nhất thế giới sẽ can thiệp trực tiếp vào các cuộc bầu cử, kể cả ở Đức?” ông Macron nói.
Bộ trưởng Y tế Hy Lạp Adonis Georgiadis cho rằng hành vi của ông Musk là “đáng lo ngại và không hề khôi hài”.
“Một người không thể chỉ sử dụng nền tảng, sự giàu có và các mối quan hệ của ḿnh để cố gắng ra lệnh cho cách thành lập chính phủ ở mỗi quốc gia”, ông nói với Parapolitika Radio. “Điều này đang ngày càng trở nên nguy hiểm”.
Ông Musk ngày càng tập trung vào chính trường Anh kể từ khi Đảng Lao động trung tả được bầu vào tháng 7, gọi ông Starmer là một nhà lănh đạo “ác quỷ” cai quản một “nhà nước cảnh sát chuyên chế”.
Gần đây, ông Musk tập trung vào chủ đề lạm dụng t́nh dục trẻ em, đặc biệt là một loạt các vụ việc làm rung chuyển các thị trấn phía bắc nước Anh cách đây vài năm, trong đó các nhóm đàn ông, phần lớn có nguồn gốc từ Pakistan, đă bị xét xử v́ tội dụ dỗ và lạm dụng hàng chục bé gái chủ yếu là người da trắng. Các nhà hoạt động cực hữu đă sử dụng các vụ này để liên kết lạm dụng trẻ em với vấn đề di dân và Hồi giáo.
Ông Musk đă cáo buộc ông Starmer không đưa thủ phạm ra trước công lư khi ông là giám đốc cơ quan công tố của Anh từ năm 2008 đến năm 2013 - một cáo buộc mà ông Starmer cực lực phủ nhận.
“Ông Starmer phải ra đi và ông ta phải đối mặt với cáo buộc đồng lơa trong tội ác hàng loạt tồi tệ nhất trong lịch sử nước Anh”, ông Musk đă đăng trên Twitter.
Ông Chadwick cho rằng “giới tinh hoa chính trị ở Anh đă do dự” về việc phản ứng trước “những phát biểu cực kỳ kích động” của ông Musk. Nhưng ông Starmer đă thay đổi chiến thuật vào ngày 6/1, lên án “những lời nói dối và thông tin sai lệch” và cáo buộc các chính trị gia Bảo thủ Anh đă đồng t́nh với một số quan điểm của ông Musk là “khuếch đại những ǵ phe cực hữu đang nói”.
“Tôi thích sự thẳng thắn và mạnh mẽ của chính trị, cuộc tranh luận mạnh mẽ mà chúng ta phải có, nhưng điều đó phải dựa trên sự thật và sự thật, không phải trên những lời nói dối”, thủ tướng nói.
Ông Starmer đang phải đối mặt với những lời kêu gọi thắt chặt luật pháp của Anh về sự can thiệp của nước ngoài và các chính phủ trên khắp thế giới đang chịu áp lực phải rời khỏi X. Cả chính phủ Anh và Đức đều cho biết họ không có kế hoạch ngừng sử dụng nền tảng này.
X của ông Musk đang bị các cơ quan chức năng châu Âu điều tra nhằm hạn chế sự thù hận, thông tin xuyên tạc và các nội dung độc hại khác trên mạng xă hội. Liên hiệp châu Âu đă khởi xướng các thủ tục đối với X theo Đạo luật dịch vụ kỹ thuật số của khối và phát ngôn viên của EU Thomas Regnier cho biết họ sẽ xem xét liệu cuộc phỏng vấn trực tiếp của ông Musk vào ngày 9/1 với bà Weidel của AfD có mang lại “sự đối xử ưu đăi” không phù hợp cho đảng này trong giai đoạn trước bầu cử hay không.
Ông Musk, một người tự xưng là người ủng hộ quyền tự do ngôn luận, chỉ trích những nỗ lực quản lư mạng xă hội. Ông đă so sánh những nỗ lực của Anh nhằm loại bỏ thông tin xuyên tạc trực tuyến thông qua Đạo luật An toàn Trực tuyến với kiểm duyệt ở Liên Xô.
Ông Musk rơ ràng thích trêu chọc các chính trị gia chính thống trên mạng xă hội, nhưng ông Chadwick nói “vẫn chưa biết” liệu bài đăng của ông có thay đổi thái độ của công chúng hay giúp ích cho các mục đích mà ông ủng hộ hay không.
Và các can thiệp chính trị cũng mang lại rủi ro cho ông. Các nhà đầu tư của Tesla đang theo dơi chặt chẽ các b́nh luận của ông v́ những dấu hiệu cho thấy ông có thể khiến những người mua xe, vốn không đồng t́nh với quan điểm chính trị của ông, mất hứng thú.
Tesla đang gặp khó khăn ở châu Âu, nơi lượng đăng kư mới cho xe điện của ông Musk đă giảm 13% trong chín tháng đầu năm 2023, theo công ty nghiên cứu ô tô Jato Dynamics. Tại Đức, lượng đăng kư Tesla đă giảm 44%.
Nhà phân tích cấp cao Felipe Munoz của Jato cho biết sự thẳng thắn của ông Musk là điều hiếm thấy và rủi ro đối với chủ sở hữu của một công ty đại chúng — mặc dù cuối cùng điều đó có thể mang lại lợi ích.
“Châu Âu đang đi đúng hướng”, ông nói, chỉ ra các chính trị gia bao gồm bà Marine Le Pen của Pháp và Thủ tướng Ư Giorgia Meloni.
“Hăy xem những ǵ đă xảy ra ở Hoa Kỳ. Cá cược của ông ấy vào ông Trump đă thành công. Ông ấy đang chơi tṛ chơi tương tự ở châu Âu.”
