Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo sa thải thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (FED) Lisa Cook nhưng bà Cook không chấp nhận và dọa kiện. Hiện chưa rơ việc này sẽ tiếp diễn thế nào hoặc có kết thúc tại ṭa án tối cao Mỹ hay không.
Theo BBC, điều rơ ràng nhất hiện giờ là cuộc đối đầu này rất bất thường và làm dấy lên những câu hỏi nghiêm túc về tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ.
Tại sao ông Trump tức giận với FED?
Trong suốt nhiều tháng, Tổng thống Mỹ đă gây áp lực lên FED, yêu cầu cắt giảm lăi suất để thúc đẩy nền kinh tế Mỹ và giúp chính phủ vay vốn rẻ hơn. Ông Trump liên tục nhằm vào Chủ tịch FED Jay Powell, nói ông này "quá muộn" và "kẻ ngốc".
Ông Trump và bà Lisa Cook. Ảnh: CBS News
Việc này không phải lần đầu diễn ra. Những cuộc tranh căi giữa Tổng thống và FED đă diễn ra từ nhiều thập niên trước. Những năm 1960, Tổng thống Mỹ khi đó là Lymndon Johnson trở nên nổi tiếng với việc đẩy Chủ tịch FED vào tường trong một cuộc tranh luận về lăi suất. Điều khác biệt hiện giờ là ông Trump không chỉ tấn công ông Powell mà c̣n muốn chấn chỉnh toàn bộ ban lănh đạo FED và thay thế bằng những người có cùng quan điểm chính trị với ông. Đó là điều khiến các nhà kinh tế và đầu tư lo lắng.
Vai tṛ của FED
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, viết tắt là FED, đă tồn tại từ năm 1913. Kể từ cuối những năm 1970, FED có hai mục tiêu chính là giữ giá cả ổn định và giúp càng nhiều người Mỹ t́m được việc làm càng tốt. Điều quan trọng là FED độc lập, nghĩa là cơ quan này có thể tăng hoặc giảm lăi suất mà không cần Quốc hội hay Tổng thống phê chuẩn, ngay cả khi điều đó khiến các chính trị gia bất b́nh.
Nhà kinh tế học Claudia Sahm nhận xét, sự độc lập của FED tồn tại trong những thời điểm như vậy, khi các nhà lănh đạo chính trị muốn thực thi các chính sách như tăng thuế, có thể làm mức tăng trưởng giảm và lạm phát tăng.
V́ sao sự độc lập của FED rất quan trọng?
Theo BBC, việc để chính trị chi phối chính sách tiền tệ có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc cắt giảm lăi suất ban đầu có thể mang lại cảm giác dễ chịu nhưng theo thời gian, động thái có thể khiến lạm phát tăng, gây ra bất ổn thị trường và chi phí đối với người vay tăng cao hơn.
Năm 2010, Chủ tịch FED khi đó là ông Ben Bernanke cảnh báo, sự can thiệp của chính trị có thể tạo ra các chu kỳ bùng nổ và suy thoái, khiến lạm phát khó kiểm soát hơn. Hơn nữa, đây không chỉ là vấn đề nội bộ của Mỹ. Các nhà đầu tư toàn cầu dựa vào FED và trái phiếu kho bạc Mỹ như một nơi trú ẩn an toàn về tài chính.
Trong trường hợp các nhà đầu tư bắt đầu nghi ngờ uy tín của FED, chi phí vay của chính phủ Mỹ có thể tăng lên và điều đó sẽ gây ra hiệu ứng lan tỏa trên toàn thế giới v́ chúng được sử dụng để định giá tài sản trên toàn thế giới.
Dự báo những điều sẽ diễn ra tiếp theo
Cho tới giờ, các thị trường tài chính dường như đang đón nhận lời đe dọa của ông Trump một cách b́nh thản nhưng điều đó có thể thay đổi nhanh chóng.
Các thị trường chứng khoán lớn của Mỹ, bao gồm cả S&P 500, hầu như không thay đổi khi những người giao dịch lo lắng nhiều hơn về kết quả kinh doanh sắp tới của hăng Nvidia. Đồng USD giảm so với các đồng tiền chủ chốt sau đ̣n tấn công mới nhất của Tổng thống Trump nhắm vào FED, nhưng sau đó đă phục hồi phần nào.
Phản ứng đáng kể nhất xuất phát từ thị trường trái phiếu. Lăi suất Mỹ trả cho các nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu kỳ hạn 30 năm đă tăng lên sau khi ông Trump quyết định sa thải Thống đốc FED Lisa Cook. Các trang web cá cược như Kalshi và Polymarket vẫn c̣n nghi ngờ liệu Tổng thống Trump có thành công trong việc sa thải bà Cook hay không.
Những người khác cho rằng im lặng là một phản ứng sai lầm. Các chuyên gia Krishna Guha và Marco Casiraghi thuộc Nhóm chiến lược ngân hàng trung ương và chính sách toàn cầu của Evercore ISI lập luận, sự b́nh tĩnh này cho thấy thị trường chưa "định giá đúng" tác động từ sự can thiệp của Tổng thống Trump.
Khả năng hành động độc lập của FED từ lâu đă được coi là nền tảng cho sự ổn định kinh tế ở Mỹ, nhưng có những lo ngại rằng chuẩn mực này có nguy cơ bị xóa bỏ.
VietBF@ sưu tập
