Lần đầu tiên trong lịch sử, tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ Trung Quốc đã vượt mức 20% trong tháng 4 và tình hình được dự báo có thể sẽ tiếp tục xấu đi, gây ra những rủi ro về kinh tế xã hội ngày càng lớn cho các nhà hoạch định chính sách của nước này...
Cứ 5 thanh niên Trung Quốc thì có một người thất nghiệp. Áp lực tìm được việc làm ngày càng tăng với giới trẻ nước này. Chính vì vậy, nhiều bạn trẻ ở Trung Quốc đã đi chùa để cầu có được việc làm. Trong khuôn viên ngôi chùa có tuổi đời 300 năm ở thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc, hàng trăm thanh niên đang thắp hương và thành tâm khấn vái để cầu mong có được triển vọng việc làm tốt hơn. Trong số này có anh Du, 21 tuổi, sinh viên vừa tốt nghiệp đại học. Anh Du nói: "Tôi đến đây để cầu tìm được việc làm. Vì chưa thể tìm được một công việc ổn định nên tôi lên chùa để cầu xin tìm được một công việc tốt hơn". Anh Du nằm trong số 11,58 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học và sắp tham gia vào thị trường lao động trong năm nay. Đây là con số kỷ lục ở quốc gia hơn 1,4 tỷ dân này.
Theo dữ liệu công bố ngày 16/5 của Tổng Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc (NBS), tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm tuổi từ 16-24 tại Trung Quốc tăng lên mức kỷ lục 20,4% trong tháng 4, tăng từ mức 19,6% của tháng trước đó.
Chị Trần, 20 tuổi, chia sẻ: "Giờ đây, có vẻ như sinh viên tốt nghiệp đại học và trên đại học có ở khắp mọi nơi. Tiêu chuẩn tìm việc làm đang tăng lên và ngày càng có nhiều người có trình độ cao hơn. Chính vì vậy, chúng tôi rất khó tìm được việc làm. Do đó, tôi lên chùa để cầu có được việc làm".
Bên cạnh tiến trình phục hồi kinh tế không đồng đều hậu Covid-19, doanh số bán lẻ và sản xuất công nghiệp của Trung Quốc không đạt kỳ vọng trong tháng 4.
Các hoạt động kinh tế trong tháng 4 yếu hơn dự báo. Tốc độ tăng trưởng cao nhưng đó là nhờ cơ sở so sánh của năm ngoái ở mức thấp. Tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động trẻ đã vượt 20%, đây là một tín hiệu đáng báo động”, nhà kinh tế trưởng Zhang Zhiwei của Pinpoint Asset Management, nhận xét.
“4 tháng sau khi mở cửa trở lại, kinh tế Trung Quốc phục hồi không đồng đều, chủ yếu nhờ sự hỗ trợ từ trước và vẫn rất cần sự hỗ trợ của Chính phủ”, nhà kinh tế trưởng Louise Loo của Oxford Economics, nhận xét.
Theo bà Loo, tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ cao kỷ lục cũng gây ra những “rủi ro về kinh tế và xã hội” cho Bắc Kinh.
Vết sẹo do đại dịch Covid gây ra và thị trường lao động trì trệ khiến niềm tin của người tiêu dùng Trung Quốc xuống thấp, dù doanh thu du lịch nội địa đã tăng vọt, đạt 101% so với mức trước đại dịch trong kỳ nghỉ lễ kéo dài 4 ngày từ cuối tháng 4.
“Dữ liệu kinh tế tháng 4 cho thấy kinh tế Trung Quốc phục hồi ì ạch”, ông Larry Hu, nhà kinh tế trưởng tại Trung Quốc của Macquarie Group, nói. “Nhìn chung, hầu hết các con số đều gây bất ngờ với xu hướng giảm, làm dấy lên quan ngại về sự phục hồi của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới”.
Trong 3 năm từ 2019 - 2022, số lượng lao động tại Trung Quốc đã giảm hơn 41 triệu người, phản ánh tác động của đại dịch Covid-19 đối với nền kinh tế, cũng như tình trạng già hóa dân số của nước này.
Theo Ngân hàng Thế giới, mức suy giảm việc làm trong khoảng thời gian vừa nêu gần như tương đương với toàn bộ lực lượng lao động của Đức, vào khoảng 44 triệu người vào năm 2021.
Khi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc tăng vọt, chính quyền tỉnh Quảng Đông đưa ra giải pháp gây tranh cãi: Đưa 300.000 người thất nghiệp về quê trong hai, ba năm để tìm việc làm. Tháng 12/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi giới trẻ thành phố tìm việc tại khu vực vùng sâu vùng xa nhằm "hồi sinh kinh tế nông thôn".
Thanh niên Trung Quốc đang vỡ mộng khi cơ hội việc làm khác xa kỳ vọng do kinh tế suy thoái. Thất vọng vì sự không khắc chắn và thiếu tính vận động xã hội, người trẻ ngày càng mất hy vọng vào việc tấm bằng đại học sẽ mang đến cơ hội như trong quá khứ.
Những tân cử nhân đùa rằng họ mắc kẹt giữa các lựa chọn khó khăn: theo đuổi công việc "cổ cồn trắng" và có nguy cơ thất nghiệp hoặc "cởi tấm áo choàng học thức" để trở thành công nhân, công việc mà họ muốn né tránh thông qua con đường học tập.
Truyền thông Trung Quốc dường như đang đổ lỗi tình trạng thiếu việc làm cho bản thân thanh niên. Họ xuất bản hàng loạt bài báo chỉ trích giới trẻ "kén chọn" công việc và hối thúc họ đặt tự tôn sang một bên để làm công việc chân tay.
Chẳng hạn, trong bài báo đăng trên mạng xã hội WeChat, Đoàn thanh niên kêu gọi cử nhân đại học "cởi áo choàng học thức xắn quần lên và đi xuống ruộng". Tuy nhiên, bài viết còn gây phẫn nộ lớn hơn từ những người thất nghiệp trên mạng.
Đối mặt với thị trường việc làm khắc nghiệt, một số thanh niên Trung Quốc đã chọn cách mở gian hàng tại chợ đêm để không phải làm việc trong "môi trường 996" (làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày mỗi tuần) và có thêm thu nhập. Dù vậy, nhiều người khác lại sống dựa vào gia đình.
Alan Rong, 26 tuổi, đột ngột bị công ty bất động sản sa thải và chưa tìm được việc làm mới. Đôi khi, anh chạnh lòng khi nghe bố mẹ kể về những người không học đại học và đi làm công nhân xây dựng nhưng vẫn kiếm được hơn 10.000 tệ mỗi tháng. Khi ấy, anh chỉ cảm thấy lo lắng, không có tương lai và lãng phí việc học đại học.
Theo Giáo sư Hans Hendrischke đến từ Đại học Sydney, chưa thể có giải pháp ngắn hạn cho tình trạng thanh niên Trung Quốc thất nghiệp hiện nay. Ông cho rằng hệ thống giáo dục Trung Quốc vẫn nặng về kiến thức căn bản, trong khi xu hướng ở các nước khác là đào tạo kỹ năng. Đây là điều mà giáo dục Trung Quốc cần phải nâng cấp và cần có thời gian để thay đổi.
Sau khi tốt nghiệp đại học vào giai đoạn cao điểm của đại dịch Covid-19 năm 2021, Lu Zi đã có được công việc đáng ghen tị tại một công ty thương mại điện tử lớn. Một năm sau, cô từ bỏ tất cả và đang sống tại một ngôi chùa Phật giáo ở miền Đông Trung Quốc, theo South China Morning Post.
Giống nhiều bạn bè đồng trang lứa, Lu có nhiều tham vọng và đã dành những năm đại học để lên kế hoạch cho sự nghiệp của mình. Với tấm bằng tiếng Trung, cô nhìn thấy tương lai trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Tuy nhiên, sau 12 tháng làm việc, cô cần nghỉ ngơi và quyết định làm tình nguyện tại một ngôi chùa ở Gia Hưng, tỉnh Chiết Giang.
Lu là một trong số ngày càng nhiều sinh viên trẻ mới tốt nghiệp đã tạm thời rút lui khỏi thị trường việc làm đầy cạnh tranh để suy nghĩ lại về con đường của mình. Họ cảm thấy vỡ mộng hoặc kiệt sức với công việc. Đại dịch không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế, mà còn ảnh hưởng đến quan điểm của chúng tôi về cuộc sống”, Lu, 25 tuổi, cho biết. Cô dự định dành một năm ở chùa.
“Suy thoái kinh tế và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng đã khiến nhiều người ở độ tuổi của tôi lo ngại tột độ. Trước những điều không chắc chắn, nhiều người đang chọn nắm lấy những công việc ổn định. Tuy nhiên, giống tôi, một số người muốn tạm dừng và suy nghĩ lại về những gì thực sự muốn trong cuộc sống”, cô nói thêm.
Khi Trung Quốc mở cửa trở lại, những ngôi chùa Phật giáo và Đạo giáo trong những tháng gần đây đã trở thành điểm đến phổ biến của những người trẻ Trung Quốc như cô Lu. Họ mong muốn thoát khỏi áp lực cuộc sống và cầu may mắn.
Theo dữ liệu từ nhà cung cấp dịch vụ du lịch trực tuyến Trip.com, số lượt ghé thăm các ngôi chùa trên khắp đất nước đã tăng 310% kể từ đầu năm 2023 so với một năm trước. Những người thế hệ Y và Gen Z chiếm một nửa trong số đó.
Các ngôi đền trước đây chỉ đông người trong các lễ hội và ngày lễ lớn, nhưng điều đó đang thay đổi nhanh chóng. Việc vào chùa một thời gian ngắn đã trở nên phổ biến đối với những người trẻ tuổi không muốn trở thành tăng ni, nhưng muốn giảm bớt áp lực công việc và cuộc sống thông qua lối sống Phật giáo hoặc Đạo giáo.
Nhiều thanh niên muốn đi chùa như một chuyến tham quan vào cuối tuần. Những người khác, như cô Lu, lại chọn làm tình nguyện viên trong nhiều tháng để được giúp chữa lành về tinh thần và cảm xúc.
Chia sẻ với Global Times, Zhang Yiwu, giáo sư ngôn ngữ Trung tại Đại học Bắc Kinh, nhận định người Trung Quốc có cách tiếp cận rất thực tế về tất cả tôn giáo. Họ hy vọng tin ngưỡng có thể giúp ích cho cuộc sống đời thực.
"Giữa đi làm và đi học, người trẻ chọn đi chùa" - câu nói trên từng được lan truyền rộng rãi ở Trung Quốc. Tuy nhiên, những người trẻ tuổi đang thực sự nghĩ về công việc và sự nghiệp học hành của họ, thay vì nằm im và không muốn gì cả, ông Zhang nói.
Ông coi hiện tượng này là sự kết hợp giữa nhận thức thực tế của người Trung Quốc về tôn giáo và những nỗ lực theo đuổi một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Hiện tượng thanh niên Trung Quốc đổ xô đến các ngôi chùa cũng đã thu hút sự chú ý của truyền thông nhà nước. Gần đây, một bài bình luận trên tờ Bejing News kêu gọi giới trẻ Trung Quốc làm việc chăm chỉ thay vì đặt hy vọng vào việc “thắp nén nhang”.
Trong khi đó, Tian Wenzhi, một nhà bình luận của Beijing Daily, bày tỏ nên tập trung vào việc cố gắng hiểu những áp lực mà những người trẻ tuổi phải đối mặt và những gì họ đang tìm kiếm.
“Cuộc sống hối hả đầy bất trắc trong xã hội ngày nay đã đặt thêm thách thức và nỗi lo cho những người trẻ - vốn đang lo lắng về sự nghiệp, lựa chọn hôn nhân cũng như áp lực chăm sóc các thành viên lớn tuổi trong gia đình họ”, ông viết.
South China Morning Post nhận định có thể thấy rõ mối quan tâm đối với cuộc sống trong chùa trên các phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc.
Chẳng hạn, ứng dụng lối sống Xiaohongshu hiện có gần 900.000 bài đăng về chủ đề này, với nhiều người chia sẻ kinh nghiệm của họ về các chuyến viếng thăm đền thờ.
Yao Fenfen, 23 tuổi và là sinh viên mới tốt nghiệp, cho biết cô quyết định dành vài ngày tại một ngôi chùa ở Thâm Quyến sau khi tìm hiểu về nó trên ứng dụng này.
“Tôi đã bị sa thải vào đầu năm nay và muốn tận dụng thời gian rảnh rỗi này để trải nghiệm nhiều hơn, cũng như thư giãn một chút trước khi bắt đầu một công việc mới”, cô chia sẻ.
Bên cạnh đó, cô chia sẻ bản thân đã kết được nhiều bạn mới trong thời gian lưu trú trong chùa. “Nhiều người trong số họ bằng tuổi tôi và cũng vừa mới nghỉ việc. Họ cũng đến để trải nghiệm cuộc sống trong chùa sau khi đọc những bài viết tương tự”, cô nói thêm.
Trong khi đó, cô Lu nhận định xu hướng này phản ánh một thế hệ trẻ sẵn sàng và cởi mở hơn trong việc khám phá những lối sống khác nhau.
Theo chia sẻ của Lu, không giống thế hệ cha mẹ, thế hệ của cô không còn phải lo lắng về nghèo đói và bất ổn nữa. “Chúng tôi được hưởng nhiều không gian và tự do hơn để suy nghĩ về các vấn đề như thỏa mãn tinh thần và chọn đường đi theo bản năng của mình, thay vì những gì xã hội đòi hỏi”, cô chia sẻ.
