Mới đây 800 nhà văn và nhân viên trong ngành xuất bản đã ký một thư ngỏ phản đối việc John Boyne, tác giả 'Chú bé mang pyjama sọc', xuất hiện trong danh sách đề cử giải Polari.
Là giải thưởng được trao thường niên từ năm 2011 tôn vinh các tác phẩm có chủ đề LGBTQ+ của Vương quốc Anh, sứ mệnh của giải thưởng này là giới thiệu, tôn vinh tiếng nói và trải nghiệm của cộng đồng LGBTQ+ thông qua văn học.
Tuy vậy việc tiểu thuyết Earth của John Boyne lọt vào danh sách đề cử năm nay đã làm dấy lên làn sóng phản đối. Nguyên nhân là Boyne từng gọi bản thân là “Terf” (viết tắt của trans-exclusionary radical feminist), tức người ủng hộ nữ quyền nhưng bài trừ chuyển giới, vì vậy nhiều người cho rằng sự góp mặt của ông đang đi ngược lại với sứ mệnh giải thưởng.
John Boyne, tác giả Chú bé mang pyjama sọc, người tự nhận mình ủng hộ nữ quyền nhưng phản đối chuyển giới, nhận làn sóng phản ứng sau khi tiểu thuyết Earth của ông lọt vào sơ khảo đề cử giải thưởng Polari.
Làn sóng phản ứng
Khi danh sách sơ khảo công bố, hơn 10 tác giả, giám khảo đã tuyên bố rút khỏi giải thưởng năm nay. Trong đó có Nicola Dinan - người giành chiến thắng hạng mục Sách đầu tay năm ngoái cho tiểu thuyết Bellies, năm nay trở thành giám khảo cho hạng mục này.
Nhà báo Jason Okundaye của tờ Guardian cũng yêu cầu rút tác phẩm Revolutionary Acts của mình ra khỏi hạng mục nói trên, trong khi Andrew McMillan cũng có quyết định tương tự với tiểu thuyết Pity ở hạng mục Cuốn sách của năm.
Bên cạnh đó, các nhà văn khác như Alice Oseman (nổi tiếng với Heartstopper), Nikesh Shukla, Julia Armfield, Naoise Dolan, Seán Hewitt... đã ký vào một thư ngỏ gửi ban tổ chức. Văn bản này do hai nhà văn Niamh Ní Mhaoileoin và Emma van Straaten đứng ra kêu gọi, đến nay đã thu thập được 821 chữ ký.
Trong đó có đoạn: “Chúng tôi rất thất vọng trước quyết định của giải Polari khi đưa John Boyne vào danh sách sơ khảo. Cây viết này đã công khai quan điểm bài xích người chuyển giới của mình trước đó”.
Họ cho biết thêm: “Chúng tôi muốn có một giải thưởng văn học ghi nhận tầm quan trọng đặc biệt của những câu chuyện về người đồng tính và người chuyển giới. Đó là lý do chúng tôi kêu gọi giải Polari loại Boyne khỏi danh sách sơ khảo để đảm bảo sứ mệnh của giải thưởng như không gian an toàn, hòa nhập và tôn vinh cộng đồng LGBTQ+”.
Văn bản cũng đính kèm một trích dẫn từ tờ Irish Independent mà trong đó Boyne bày tỏ sự ủng hộ đối với JK Rowling - tác giả của loạt truyện Harry Potter, người công khai chỉ trích những người chuyển giới và tự nhận mình thuộc “cộng đồng Terf”.
Tuyên bố tiếp tục: “Những tuyên bố công khai của Boyne về quyền và bản dạng của người chuyển giới không phù hợp với các tiêu chuẩn hòa nhập cơ bản nhất của cộng đồng LGBTQ+. Dù ở mùa giải nào, quyết định đưa Boyne vào danh sách đề cử, theo quan điểm của chúng tôi, đều không phù hợp và gây tổn hại đến cộng đồng độc giả và nhà văn LGBTQ+ nói chung".
Đáp lại yêu cầu nói trên, trong một tuyên bố vào ngày 7/8, ban tổ chức giải Polari cho biết: “Dù chúng ta đang đối mặt nhiều thách thức, trải nghiệm sống thì muôn màu muôn vẻ, song cũng không thể tránh khỏi chuyện ngay trong cộng đồng của mình, chúng ta đôi khi cũng có quan điểm hoàn toàn khác nhau về các vấn đề cốt lõi. Đây là một sự việc như vậy”.
Họ cũng cho biết: “Vài tuần qua là khoảng thời gian rất khó khăn đối với các nhà văn và cộng đồng chuyển giới, phi nhị nguyên giới. Những tổn thương và tức giận mà chuyện này gây ra là vấn đề đáng lo ngại đối với tất cả những ai liên quan đến giải thưởng. Chúng tôi chân thành xin lỗi. Chúng tôi chấp nhận và tôn trọng quyết định của những nhà văn và giám khảo quyết định rút khỏi giải thưởng, tuy vậy lễ trao giải vẫn sẽ diễn ra. Trong tương lai gần, chúng tôi sẽ tiến hành rà soát toàn diện quy trình trao giải, tham khảo ý kiến của cộng đồng trước thềm trao giải, đồng thời tiếp thu những bài học kinh nghiệm từ năm nay”.
Phản ứng của Boyne
Về phía Boyne, trên mạng xã hội X và Bluesky ông cho biết bản thân “rất lo lắng” trước phản ứng dữ dội mà mình nhận được: “Tuần này tôi đã bị đẩy đến gần bờ vực khi liên tục bị quấy rối bởi cả người lạ cũng như những tác giả khác”.
Ông cũng nói rõ quan điểm của mình: “Mọi người nên có những quyền như nhau, vì vậy nếu quyền của phụ nữ chuyển giới xung đột với quyền của những người phụ nữ mà ta thường gọi là 'cis' (được xác định giới tính khi sinh ra là nữ và họ cũng tự nhận bản thân là nữ trong suốt cuộc đời - PV), thì quyền của đối tượng thứ hai nên được ưu tiên”.
Ông nói rằng bản thân tin những người tổ chức kiến nghị chống lại mình có thể “có ý tốt” nhưng họ cũng “quên mất một sự thật quan trọng” về tác phẩm Earth của mình.
Ông giãi bày: “Nhà văn mà các vị phản đối và cuốn tiểu thuyết mà các vị cố gắng loại trừ đã nỗ lực nâng cao tiếng nói cho cộng đồng bằng cách viết về một người đàn ông đồng tính bị lạm dụng tình dục - người phải chịu đựng chấn thương đó chính ở trường học, bị công lý khước từ vì kẻ lạm dụng đã chết trước khi phiên tòa diễn ra và vẫn còn mang vết thương không được ra tòa đó”.
Về phía mình, ông cho biết bản thân sẽ rút lui nếu các tác giả quay lại: “Tôi thấy thật vô lý và đáng tiếc khi rất nhiều nhà văn mới lại đánh mất cơ hội này. Trong đó có những người hiểu sai về tôi hoặc theo tôi biết là bị cưỡng ép hay đe dọa phải rút khỏi giải thưởng. Tôi khuyến khích tất cả tác giả mới quay lại, chờ đón danh sách rút gọn cũng như niềm vui và sự phấn khích ở buổi trao giải. Một trong số các bạn sẽ giành được giải thưởng và điều đó xứng đáng”.
Ông chia sẻ thêm: “Ban tổ chức đã kiên định không loại tôi khỏi danh sách sơ khảo - hành động tôi rất trân trọng. Tôi cũng sẽ không rút lui khỏi đề cử, tuy nhiên nếu tất cả tác giả mới trở lại, tôi sẽ đề nghị ban giám khảo không xem xét Earth cho danh sách rút gọn. Tôi không nghĩ mình có thể làm được gì hơn”.
Trước sự vụ này, Boyne lại nhận được sự ủng hộ từ các nhà văn nổi tiếng có quan điểm tương tự về giới tính, bao gồm JK Rowling. Cụ thể Rowling đã đáp trả tuyên bố của các tác giả chống lại ông bằng cách viết trên X: “Thôi, cút đi. Tôi hy vọng mọi người sẽ mua gấp đôi số sách của John Boyne, a) vì ông ấy xuất sắc, và b) để chọc tức bọn Taliban-giới-tính”.
