Tiếng rao “Ai lông gà, lông vịt bán đê” len lỏi từng con hẻm nhỏ ngày nào giờ dường như mất hút. Cũng không mấy ai c̣n đeo đuổi nghề bơm hộp quẹt gas, vá dép nhựa… như cách đây mấy mươi năm.
Hơn 50 năm trong nghề lượm ve chai nuôi 7 đứa con nên người, bác Lanh, 67 tuổi ở quận 10 (TP HCM) nhớ lại khoảng thời gian thu gom lông vịt những năm 1990. Giai đoạn đó, bác thường săn lùng mua lông gà, lông vịt v́ nó rất có giá do được dùng để làm nguyên liệu dệt vải xuất khẩu qua Nhật.
Cứ mua 100 gram lông vịt ứng với 2.000 đồng th́ bác bán lại 5.000 đồng, lời gần gấp đôi. Có ngày “trúng mánh” bán được 20 kg, bác lăi mấy trăm ngh́n đồng – đủ nuôi cả nhà trong nhiều ngày liền. Tuy nhiên, để có được số tiền này, bác phải vất vả ngược xuôi khắp các con đường ngỏ hẻm thu mua từ các hộ gia đ́nh, sau đó mang về vắt thật khô rồi phơi nắng và đi bán lại. Quá tŕnh này mất mấy ngày và chỉ tiến hành thuận lợi vào mùa nắng. Do đó, vào mùa mưa, nhà bác vắt đầy lông của gia cầm để chúng mau khô ráo và bán cho các chủ vựa ve chai.
Từ năm 2003 trở đi, việc mua bán lông gà, lông vịt thưa dần và đến nay gần như mất hẳn. Giờ chẳng ai mua gà vịt về tự vặt lông như trước mà đa phần mang ra chợ cho tiểu thương xử lư giúp hoặc chọn mua gà vịt đă làm sẵn. Ngoài ra, nhiều chợ hiện nay không được phép kinh doanh gia cầm sống nên nghề thu mua lông của gia cầm không c̣n tồn tại. Chưa kể nguyên liệu vải nhập từ các nước hiện khá nhiều, giá rẻ nên lông vịt không c̣n cần dùng nữa. Hiện tại, bác chỉ mua các loại mủ phế thải, giấy báo, carton… với số tiền kiếm được hàng ngày tầm 100.000 đồng.
Tiếng rao “Ai ve chai, lông gà, lông vịt” giờ chuyển thành “Ai ve chai…”. Một số người thu mua ve chai hiện thu âm lời rao vào máy cassette rồi bật liên tục mỗi khi di chuyển qua khu dân cư khiến nghề thu mua lông gà, lông vịt giờ chỉ c̣n tồn tại trong kư ức của nhiều thế hệ.
Với nhiều người, những gánh đồng nát, thu gom lông gà lông vịt giờ chỉ c̣n trong kư ức.
Theo thời gian, nghề bơm hộp quẹt gas với giá vài trăm đồng một lần cũng không c̣n tồn tại và nhiều người đă chuyển sang làm việc khác.
Nằm trên con hẻm nhỏ đường Nghĩa Phát quận Tân B́nh, tiệm của anh Linh, 36 tuổi, có 2 tủ đứng dành để trưng bày các loại quẹt gas. Chính người cha với thâm niên hơn 35 năm đă truyền cho anh sự đam mê này. Đến nay, anh có khoảng 18 năm kiếm tiền từ sửa, bơm, tân trang những chiếc hộp quẹt.
Nhớ lại cách đây 10 năm, mỗi lần bơm gas anh lấy của khách 500 đồng một lượt. Thời đó, nhà nào cũng chọn cách bơm gas, thay v́ mua mới v́ giá rẻ mà lại dùng lâu. Kiếm tiền từ việc sửa, bơm, mua đi và bán lại những chiếc bật lửa, giúp anh có khoản thu nhập khá hơn so với mấy anh chị em trong xóm thời điểm đó. Nhưng hiện tại, t́nh h́nh đă khác hẳn.
Giờ đây không ai c̣n muốn bơm quẹt gas v́ người mua chỉ bỏ ra 2.000 đồng là có ngay chiếc bật lửa mới. Trong khi đó, chi phí đầu vào cao nên mỗi lần bơm phải tính tới 4.000 đồng mới có lời. Chính v́ vậy nên nhiều năm nay rất hiếm người có nhu cầu bơm gas.
Nếu đơn thuần bơm quẹt gas như trước th́ không thể đủ sống và nuôi được vợ con, do đó anh Linh phải xoay xở t́m nguồn thu nhập khác, nhưng vẫn không tách khỏi cái nghề bật lửa trót là cái nghiệp. Do có “máu” khoái sưu tầm bật lửa zippo nên anh Linh hiện sở hữu bộ sưu tập trị giá khoảng 100 triệu đồng, vừa thỏa niềm đam mê vừa để trao đổi mua bán với những ai có nhu cầu. Ngoài ra, anh c̣n nhận đặt giúp cho khách hàng mua loại hộp quẹt “độc” không đụng hàng từ bên Mỹ, với giá dao động từ 300.000 đồng đến 2 triệu đồng một chiếc.
Lượng khách cửa hàng anh chủ yếu là các mối quen từ 5 đến 10 năm trước đây. Những người đến tiệm của anh thường để trao đổi, chia sẻ trào lưu chơi bật lửa hay khách văng lai nhờ sửa những chiếc có giá trị khi nó không thể hoạt động. Anh nói: “Thường những vị khách già tầm 60-70 tuổi nhờ thay gas cho hộp quẹt đă sờn cũ. Họ xem chiếc bật lửa là kỷ vật gắn bó cả niềm vui và nỗi buồn suốt mấy chục năm”.
Cũng gắn với công việc từ khi nó ở thời hoàng kim tới lúc thoái trào, anh Tâm, 40 tuổi ở quận G̣ Vấp, có thâm niên 12 năm với nghề sửa và may giày dép.
Cách đây 10 năm, khách hàng thường nhờ anh sửa những đôi dép bị bong keo, hoặc khâu những đôi dép nhựa bị đứt, với mức giá dao động khoảng 10.000 – 20.000 đồng.
Với sự xuất hiện ngày càng nhiều loại dép, giá rẻ từ 7.000 đến 15.000 đồng, người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn nên họ có thể dùng cho đến khi bị đứt quai dép rồi sẵn sàng mua đôi mới, chứ không ai mang đi may lại. Nhiều nơi bán giày dép hiện nay bảo hành miễn phí mỗi khi sản phẩm của ḿnh bị bong tróc hay hư hỏng ǵ nên những người chuyên sống bằng nghề này phải t́m công việc khác.
Ngoài ra, mọi người thời nay đặt nặng tính thẩm mỹ nên các đường khâu đ̣i hỏi khéo léo, tinh tế hơn và thường là những vết đứt nhỏ mới đem may lại, nên nguồn thu từ may giày dép cũng giảm hẳn.
Để có thể sống được với nghề, anh Tâm phải linh hoạt thay đổi. Anh tự làm giày dựa trên các mẫu cataloge của nước ngoài, song song đó là nhận sửa giày, dép theo yêu cầu – nhưng đây chỉ là công việc thứ yếu. Nếu dán giày, tùy thuộc loại giày xịn đến mức nào, giá dao động khoảng 40.000 – 100.000 đồng, sửa, may dép giá 40.000 đồng.
Anh cho biết số tiền kiếm được chỉ tạm đủ v́ đa số khách chỉ quanh quẩn khu vực chợ nhỏ, nơi anh mở tiệm từ đó đến giờ. Anh nói: “Nếu chỉ chuyên sửa dép, có lẽ tôi không thể trụ nổi với nghề. Hiện tại, chủ yếu khách hàng nhờ dán lại giày cho chắc chắn, chứ hầu như không c̣n ai đến để khâu lại dép nhựa bị đứt quai”.
(BVNE)
Những nghề sắp vào dĩ văng
