Thung lũng Silicon rạn nứt trước làn sóng ủng hộ ông Trump

[Romano]

Khi một số gương mặt quyền lực quay sang ủng hộ ông Trump, Thung lũng Silicon – từng là biểu tượng tự do và đổi mới – nay đối mặt chia rẽ, bất mãn và nỗi lo bị gạt ra bên lề.
Jeremy Lyons, một kỹ sư phần mềm kỳ cựu tại Google, từng là người không mấy quan tâm đến chính trị. Lần đầu ông tham gia biểu tình là vào những ngày đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ nhất của ông Trump, khi hàng trăm nhân viên Google đồng loạt rời khỏi trụ sở tại Thung lũng Silicon để phản đối chính sách siết chặt nhập cư. Các lãnh đạo cấp cao của công ty khi đó cũng đứng cùng hàng ngũ với họ.

Thế nhưng, khi Lyons tiếp tục xuống đường lần thứ hai vào ngày 5/4 vừa qua, không khí đã khác hoàn toàn. Cuộc biểu tình tại trung tâm San Jose được dẫn dắt bởi một kỹ sư công nghệ khác – người từ chối tiết lộ danh tính vì lo ngại bị những người ủng hộ Trump nhận diện và trả đũa, theo AP.

Những người biểu tình được khuyến cáo không nên nhắm mục tiêu vào các tài xế lái xe Tesla – một biểu tượng từng gắn với hình ảnh đổi mới xanh, nay lại mang màu sắc thân Trump.

Và đặc biệt, không một nhà lãnh đạo công nghệ nào xuất hiện, trái ngược với hình ảnh chỉ vài tháng trước khi nhiều người trong số họ tề tựu tại lễ nhậm chức của ông Trump.

Từ "thiên đường nerds" đến cơn lốc chính trị
“Tôi thấy nơi đây đã chuyển mình từ một thiên đường nerds đậm chất lý tưởng sang môi trường ‘tiền là trên hết, cứ làm và phá vỡ mọi thứ’”, Lyons, năm nay 54 tuổi, chia sẻ.

Thực tế đó phản ánh một chuyển động âm ỉ nhưng ngày càng rõ rệt trong lòng Thung lũng Silicon: khoảng cách giữa tầng lớp lãnh đạo – nơi một bộ phận đang chuyển hướng chính trị sang cánh hữu – và phần lớn người lao động vốn vẫn giữ quan điểm tự do đang ngày càng bị nới rộng.

Không chỉ là sự khác biệt về lý tưởng, điều này còn dẫn đến cảm giác lo sợ, mất lòng tin và thậm chí là phản kháng âm thầm từ chính những người làm ra sản phẩm công nghệ.

Ann Skeet – Giám đốc đạo đức lãnh đạo tại Đại học Santa Clara – nhận định: “Chúng ta đang chứng kiến một khoảng cách thực sự giữa giới lãnh đạo cấp cao và đội ngũ nhân viên tại đây”.

Dù sự chuyển hướng này chỉ xuất hiện ở một số gương mặt cụ thể, như cựu Thị trưởng Mountain View Lenny Siegel nói: “Chỉ một nhóm nhỏ nhưng họ lại thu hút được sự chú ý lớn”.

Đứng đầu trong nhóm đó là Elon Musk – tỷ phú giàu nhất thế giới, CEO của Tesla và SpaceX – người đã công khai chỉ trích các cơ quan liên bang dưới thời Biden và dần nghiêng hẳn về phía Trump.

Cùng với Musk là nhà đầu tư David Sacks, người gây quỹ cho chiến dịch tranh cử của Trump và hiện đảm nhiệm vai trò cố vấn về AI và tiền mã hóa cho Nhà Trắng.

Tỷ phú đầu tư Marc Andreessen và CEO Meta Mark Zuckerberg cũng là những nhân vật thân cận với chính quyền Trump. Thậm chí, Zuckerberg còn đóng góp 1 triệu USD cho quỹ nhậm chức của Trump và đồng tổ chức một buổi tiệc mừng dành cho các nhà tài trợ Cộng hòa

Sự hiện diện của các tỷ phú công nghệ trong chính quyền Trump đã khiến cựu Tổng thống Joe Biden nhiều lần cảnh báo rằng nước Mỹ đang dần trở thành một “chế độ tài phiệt”, nơi giới siêu giàu thao túng hệ thống chính trị.

Điều đáng nói là, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, chính Thung lũng Silicon từng được coi là tuyến đầu chống lại ông – đặc biệt về vấn đề nhập cư – vì lực lượng lao động trong ngành chủ yếu đến từ khắp nơi trên thế giới.

Thung lũng Silicon vẫn “xanh”, nhưng lòng người đã khác
Dù Santa Clara – trái tim của Thung lũng Silicon – vẫn là thành trì của đảng Dân chủ, nhưng cuộc bầu cử vừa qua ghi nhận mức nghiêng về ông Trump tăng 8%, tương đồng với xu hướng trên toàn bang California.

Dẫu vậy, tỷ lệ ủng hộ cho Kamala Harris vẫn áp đảo 68% – cho thấy địa phương này chưa hề “đổi màu”. Tuy nhiên, làn sóng chính trị bảo thủ vẫn đang âm thầm len lỏi.

“Chúng tôi vẫn ở giữa ‘bụng con quái vật’, nhưng bề mặt đang bắt đầu có những vết nứt”, Dave Johnson – Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Santa Clara – nhận xét. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng phần lớn thành viên mới vẫn không đến từ ngành công nghệ.

Thung lũng Silicon xưa nay mang màu sắc chính trị khá đặc biệt: ngại can dự vào chính quyền liên bang, tôn sùng chủ nghĩa cá nhân tự do kiểu libertarian, đan xen tinh thần phản kháng đặc trưng của Vùng Vịnh và lòng tin mãnh liệt vào khoa học như lời giải cho mọi vấn đề toàn cầu.

Song, những lý tưởng này dường như đang dần nhường chỗ cho thực tế thị trường. Các startup từng mơ thay đổi thế giới, giờ chỉ mong được thâu tóm bởi những gã khổng lồ.

“Nếu bạn khởi nghiệp lúc này, điều bạn kỳ vọng nhất là được mua lại với giá tốt”, giáo sư Jan English-Lueck – chuyên gia văn hóa công nghệ tại Đại học bang San Jose – bình luận.

Ngay cả những người từng tích cực phản đối ông Trump cũng cảm thấy tinh thần tranh đấu đang phai nhạt sau khi cựu Tổng thống Biden đắc cử năm 2020.

“Tôi thấy nhiều người rút khỏi chính trị sau chiến thắng của Biden. Họ nghĩ mọi thứ đã ổn. Nhưng thực ra, không hề ổn”, IdaRose Sylvester – một nhà tư vấn khởi nghiệp – chia sẻ. Hiện tại, bà đang góp phần tổ chức các cuộc biểu tình chống lại chính quyền Trump mới.

Cuộc biểu tình tại San Jose cuối tuần trước diễn ra trong bối cảnh đó. Đám đông phần lớn là người trung niên và lớn tuổi, mang theo các biểu ngữ phản đối Trump, Musk và cảnh báo về nguy cơ nước Mỹ trở thành quốc gia của tầng lớp tài phiệt.

Không khí tại đây vẫn đặc quánh tính “Silicon”: những người biểu tình thì thào nhắc nhau tắt nhận diện khuôn mặt trên điện thoại vì sợ bị theo dõi.

Dianne Wood – một nhân viên startup – thẳng thắn: “Tiền bạc đang tập trung vào tay giới siêu giàu, và điều đó khiến tôi hoảng sợ. Rất tiếc, những người như Musk hay Zuckerberg lại đang dẫn đầu”.

Kamal Ali, chuyên gia AI, cho biết nhiều đồng nghiệp của anh cảm thấy bị phản bội. “Niềm tin đã bị phá vỡ. Điều này sẽ thay đổi mãi mãi”.