Các nước châu Âu như Pháp, Tây Ban Nha, Đức và Italy đă thu giữ nhiều siêu du thuyền liên quan đến người Nga. Chi phí liên quan đến các du thuyền này có thể lên tới hàng triệu USD mỗi tháng. Trách nhiệm thanh toán các khoản chi phí đó lại tùy thuộc vào t́nh trạng pháp lư của du thuyền.
Ở một góc yên tĩnh của French Riviera (phần bờ biển thuộc Địa Trung Hải của Pháp), Nhà máy đóng tàu La Ciotat cho biết họ đang viết hóa đơn tính phí neo đậu cho siêu du thuyền Amore Vero, nhưng họ không biết gửi chúng cho ai.
Các nhân viên hải quan Pháp đă thu giữ con tàu dài 86 mét khi thủy thủ đoàn chuẩn bị rời cảng vào đêm 2/3, hai ngày sau khi Liên minh châu Âu bổ sung nhà tài phiệt Igor Sechin, người đứng đầu công ty dầu khí nhà nước Nga Rosneft, vào danh sách trừng phạt sau khi Moscow tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Du thuyền Amore Vero ở cảng La Ciotat, gần thành phố Marseille, Pháp, ngày 21/3/2022. Ảnh: Reuters
Bộ Tài chính Pháp cho biết, du thuyền này thuộc về một công ty do ông Sechin kiểm soát, nhưng từ chối nêu tên công ty. Tuy nhiên, trong một tuyên bố do Rosneft gửi tới Reuters, ông Sechin đă phủ nhận điều này.
Bộ trưởng Tài chính Bruno Le Maire cho biết Pháp đă chính thức thu giữ du thuyền Amore Vero. Pháp có quyền giám sát du thuyền và chủ sở hữu phải chịu mọi chi phí.
Tuy nhiên, các nhà chức trách Pháp đă không thông báo cho bên thứ ba về t́nh trạng của Amore Vero, dẫn tới việc không rơ ai chịu trách nhiệm thanh toán các khoản chi phí, hai công ty tham gia bảo dưỡng du thuyền cho biết. Khi các hóa đơn ngày càng chồng chất, Giám đốc điều hành tại La Ciotat Shipyards cho biết công ty này không biết phải làm thế nào để nhận được các khoản thanh toán.
“Chúng tôi vẫn tiếp tục xuất hóa đơn”, bà Alice Boisseau, nhân viên truyền thông của Nhà máy đóng tàu La Ciotat cho biết.
Khi được hỏi ai sẽ thanh toán cho các hóa đơn đó, bà Boisseau nói: “Chúng tôi không biết”.
Bà Boisseau từ chối trả lời các câu hỏi khác. Cơ quan hải quan của Pháp cũng không b́nh luận về lư do tại sao họ không thông báo cho các nhà máy đóng tàu về t́nh trạng của du thuyền.
Những câu hỏi đặt ra đối với Amore Vero cho thấy sự phức tạp mà các nhà chức trách phương Tây phải đối mặt khi họ nhắm vào tài sản của các nhà tài phiệt Nga.
Ở Liên minh châu Âu (EU), phần lớn tài sản của các nhà tài phiệt [Nga] vẫn không bị ảnh hưởng, dù một số nước đă đóng băng hoặc tịch thu tài sản vật chất, bao gồm bất động sản và ít nhất 11 siêu du thuyền.
John Dalby, chủ sở hữu của Marine Risk Management, đơn vị thu hồi tài sản hàng hải thay mặt cho các công ty bảo hiểm và ngân hàng, cho biết chính phủ các nước Địa Trung Hải không có nhiều kinh nghiệm về vấn đề pháp lư phức tạp liên quan tới việc thu giữ siêu du thuyền.
“Không có sự gắn kết trong các hành động của họ, giữa các chủ thể nhà nước và các bên thứ ba khác, chẳng hạn như các chủ nợ”, ông Dalby nói, đồng thời cho biết thêm, ông đă trao đổi về vấn đề này với cả giới chức ở các nước Địa Trung Hải cũng như ở Mỹ.
Theo ông Dalby, các chủ nợ của du thuyền bị tịch thu - chẳng hạn như nhà cung cấp nhiên liệu hoặc công ty quản lư thủy thủ đoàn - có thể yêu cầu ṭa án bán con tàu để thu hồi các khoản nợ của họ. Cơ quan hải quan của Pháp không b́nh luận ǵ về vấn đề này.
Khó xác định quyền sở hữu
Theo Superyacht Times, cứ 10 siêu du thuyền th́ có gần 1 chiếc thuộc sở hữu của người Nga.
Một số tàu thuộc sở hữu của các cá nhân bị trừng phạt đang neo đậu tại các nơi trú ẩn an toàn – ví dụ như siêu du thuyền Eclipse và Solaris của tỷ phú Roman Abramovich ở Thổ Nhĩ Kỳ - hoặc đang ở các vùng biển quốc tế ngoài phạm vi quyền hạn của các quốc gia áp dụng lệnh trừng phạt.
Ông Le Maire cho biết, khi các lệnh trừng phạt được áp đặt, du thuyền Amore Vero đă cập cảng ở Pháp để sửa chữa. Các nhà chức trách đă bắt giữ tàu Amore Vero chứ không đơn thuần chỉ là “đóng băng” v́ mọi nỗ lực rời cảng của du thuyền này đều vi phạm lệnh trừng phạt của EU cũng như vi phạm luật pháp của Pháp.
Khi được hỏi đă nhận được đầy đủ khoản thanh toán hay chưa, MB92, công ty chịu trách nhiệm sửa chữa Amore Vero cho biết: “Chúng tôi vẫn đang chờ thông báo chính thức từ Hải quan để làm rơ t́nh trạng pháp lư của du thuyền”.
Theo Luật sư hàng hải Pascal Flot, những khó khăn trong việc xác định quyền sở hữu siêu du thuyền có thể là một lư do tại sao chính quyền Pháp không thông báo cho bên thứ ba về t́nh trạng của du thuyền Amore Vero.
Ông Flot cho biết, các nhà tài phiệt thường kiểm soát tài sản của họ thông qua một mạng lưới các công ty vỏ bọc ở các “thiên đường thuế” nước ngoài. Trường hợp của Amore Vero, du thuyền này treo cờ của Quần đảo Cayman.
“Những bất ngờ khó chịu”
Ông Flot cho biết, chi phí vận hành hàng năm của những siêu du thuyền lớn nhất có thể lên tới 10% giá trị của chúng, bao gồm lương cho thủy thủ đoàn, tiền sửa chữa, nhiên liệu, thực phẩm, bảo hiểm, phí cầu cảng và các dịch vụ tiện ích trên bờ.
Đối với một du thuyền như Sailing Yacht A trị giá 540 triệu USD, thuộc sở hữu của “ông trùm” phân bón và than Andrei Melnichenko, hiện đang bị giữ ở cảng Trieste của Italy, chi phí có thể lên tới hàng chục triệu USD mỗi tháng.
Ở Italy, tài sản bị phong tỏa do một đơn vị được chỉ định quản lư và chi phí bảo tŕ do cơ quan tài sản nhà nước chi trả. Chủ sở hữu tài sản sau đó sẽ phải hoàn trả các khoản chi phí này hoặc nước tịch thu có thể bán tài sản để bù đắp chi phí.
Tại Pháp và Tây Ban Nha, chi phí vận hành của một du thuyền “bị đóng băng” hoặc bị tịch thu vẫn thuộc trách nhiệm của chủ sở hữu. Tuy nhiên, việc phong tỏa tài khoản ngân hàng của các cá nhân bị trừng phạt khiến họ không thể thanh toán các khoản chi phí, bà Rachel Lynch thuộc Hiệp hội thủy thủ Nautilus International cho biết.
Giannis Markogiannis, một luật sư người Hy Lạp chuyên về luật du thuyền quốc tế, bảo hiểm và thuế, cho biết một rủi ro khác đối với các chính phủ nằm ở việc các tàu bị bắt giữ không đúng quy định.
Theo ông, một du thuyền bị thu giữ có chủ sở hữu không phải là cá nhân nằm trong danh sách trừng phạt, th́ cần phải được thả. Điều này khiến nước thực hiện bắt giữ phải chịu trách nhiệm về bất kỳ sự xuống cấp hoặc hư hỏng nào trong quá tŕnh du thuyền bị giữ. Chủ sở hữu cũng có thể kiện v́ mất thu nhập do không thể sử dụng du thuyền.
“Tất cả những vấn đề đó cần phải được bên bắt giữ xử lư cẩn thận để tránh những bất ngờ khó chịu”, ông Markogiannis đánh giá./.
