Thụy Điển đang áp dụng 'miễn dịch quần thể' để chống Covid-19. Trong khi phần lớn các nước châu Âu đang thực hiện phong tỏa để chống dịch COVID-19 thì ở Thụy Điển, các nhà hàng và quán bar vẫn hoạt động, sân chơi và trường học vẫn mở cửa, chính quyền dựa vào sự tự giác của người dân để chặn dịch.
Thụy Điển không thực hiện lệnh phong tỏa mặc dù số ca nhiễm và tử vong do COVID-19 tăng dần (Ảnh: National Review)
Miễn dịch quần thể?
Đây là một hướng đi cực kỳ gây tranh cãi, và mới đây còn thu hút được sự chú ý đặc biệt của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
“Thụy Điển đã làm điều đó, (miễn dịch) quần thể, họ gọi đó là quần thể. Thụy Điển sẽ hứng chịu hậu quả rất, rất tồ tệ” – ông Trump phát biểu trong đầu tuần này.
Nhưng chính phủ Thụy Điển lại rất tự tin rằng chính sách phòng dịch của họ sẽ có hiệu quả. Ngoại trưởng Ann Linde nói với kênh truyền hình Thụy Điển rằng ông Trump “thực sự đã lầm” khi nói Thụy Điển đang đi theo giả thuyết “miễn dịch quần thể” – tức để cho một số lượng đủ người dân nhiễm virus, trong khi bảo vệ những người dễ bị tổn thương, để người dân trong nước tự phát triển hệ miễn dịch chống lại bệnh COVID-19.
Chiến lược của Thụy Điển, theo bà Linde, là: “Không phong tỏa và chúng tôi phụ thuộc nhiều vào tinh thần trách nhiệm của mỗi người dân”.
Anders Tegnell, chuyên gia bệnh dịch học làm việc cho chính phủ Thụy Điển, cũng bác bỏ lời chỉ trích của ông Trump. “Tôi nghĩ rằng Thụy Điển đang làm tốt” – ông nói với kênh CNN – “Họ đang đưa ra những kết quả tốt như thường thấy. Tín đến nay, hệ thống y tế Thụy Điển vẫn đang kiểm soát được đại dịch theo cách khá lạ thường”.
Tính đến ngày 9/4, Thụy Điển ghi nhận 9.141 ca nhiễm COVID-19 và 793 ca tử vong; theo dữ liệu của ĐH Johns Hopkins.
Chiến lược của nước này là khuyến khích và khuyến nghị, chứ không bắt buộc. 2 ngày saukhi Tây Ban Nha áp dụng lệnh phong tỏa toàn quốc (ngày 14/3), chính quyền Thụy Điển chỉ khuyến khích người dân rửa tay và ở nhà nếu bị ốm. Ngày 24/3, các quy định mới được thực thi để tránh tụ họp đông ở các nhà hàng. Thế nhưng các nhà hàng vẫn được phép mở cửa.
Cả các trường tiểu học và trung học ở Thụy Điển cũng mở cửa. Tụ họp từ 50 người trở xuống vẫn được cho phép.
Chính quyền Thụy Điển vẫn để người dân được hưởng nhiều sự tự do trong bối cảnh dịch COVID-19 (Ảnh: CNN)
Ông Tegnell cũng bảo vệ quyết định giữ trường học mở cửa. “Chúng tôi hiểu rằng đóng cửa trường học gây rất nhiều ảnh hưởng tới chăm sóc sức khỏe bởi sẽ có rất nhiều người không thể đến chỗ làm của họ nữa. Rất nhiều trẻ em sẽ chịu ảnh hưởng khi chúng không thể tới trường học”.
Elisabeth Liden, một nhà báo ở Stockholm, nói với CNN rằng thành phố này giờ đã vắng vẻ hơn. “Tàu điện ngầm từ chỗ chật kín người giờ chỉ có vài hành khách mỗi chuyến. Tôi thấy rằng phần lớn người dân tuân theo khuyến nghị của chính phủ về giãn cách xã hội một cách nghiêm túc”, bà nói
Tuy nhiên, theo bà Liden, ngoài những người tuân thủ nghiêm ngặt đến mức “không dám hôn vợ/chồng mình”, thì một số người khác vẫn tổ chức tiệc tùng.
Số ca nhiễm, tử vong tăng
Nhóm người được chính phủ Thụy Điển ưu tiên bảo vệ chính là người già. Những người trên độ tuổi 70 được khuyến cáo không ra khỏi nhà và hạn chế tiếp xúc xã hội hết mức có thể.
Một quan chức Thụy Điển nói rằng phần lớn người dân trong nước ủng hộ chiến lược chống COVID-19 của chính phủ, nhưng cũng có nhiều người “bối rối vì trước ngày 1/4 vẫn chưa có lệnh cấm tới thăm nhà của người già, và giờ virus đã lây lan trong những căn nhà này, khiến số ca tử vong tăng cao”.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì hoàn toàn hoài nghi về chiến lược của Thụy Điển. Nhắc tới số ca nhiễm tăng cao ở nước này, WHO từng nói rằng Thụy Điển cần phải “tăng cường các biện pháp kiểm soát sự lây lan của virus corona chủng mới, chuẩn bị và tăng khả năng của hệ thống y tế để ứng phó, thực thi giãn cách xã hội và hạn chế tiếp xúc đối với toàn dân”.
Các quán bar, nhà hàng ở Thụy Điển vẫn mở cửa (Ảnh: CNN)
“Chỉ có hướng tiếp cận toàn xã hội mới có tác dụng trong việc ngăn chặn sự lây lan và đảo ngược tình hình hiện nay” – một phát ngôn viên của WHO tại châu Âu nói với CNN.
Tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do virus corona chủng mới ở Thụy Điển chắc chắn cao hơn nhiều nước châu Âu. Một nghiên cứu mà Viện Hoàng gia London công bố ước tính rằng 3,1% dân số Thụy Điển đã nhiễm bệnh (tính đến ngày 28/3), trong khi ở Na Uy chỉ là 0,41%, ở Anh là 2,5%.
Về số ca tử vong, tính đến ngày 8/4, cứ 1 triệu người Thụy Điển thì có 67 người chết vì COVID-19, theo Bộ Y tế nước này. Na Uy có tỷ lệ tử vong là 19/1.000.000, Phần Lan là 7/1.000.000. Số ca tử vong ở Thụy Điển đã tăng 16% trong hôm thứ Tư tuần này.
Một số nhà nghiên cứu Thụy Điển đang đề nghị chính phủ đưa ra biện pháp mạnh tay hơn. Trong tuần này, một số thày thuốc đã viết một bức thư mở nói rằng số lượng lớn người dân vẫn đang đổ tới các quán bar, nhà hàng và trung tâm mua sắm, thậm chí là cả khu trượt tuyết. “Điều này có nghĩa rằng con số ca tử vong ở Thụy Điển sẽ tiếp tục tăng”, bức thư viết.
Cecilia Söderberg-Nauclér – một chuyên gia về miễn dịch thuộc Viện Karolinska, Thụy Điển – nói rằng: “Chúng ta sẽ thua cuộc chiến này. Điều đó thật tồi tệ”.
“Ở nơi tôi sống, người ta làm việc ở nhà, nhưng họ đổ tới các nhà hàng, quán cà phê trong vùng, và người già, ngươi trẻ đều đi chung với nhau. Đó không thể gọi là giãn cách xã hội được” – bà Cecilia nói.
Chiến lược của Thụy Điển đúng hay sai?
Tom Britton – Giáo sư Toán học thuộc ĐH Stockholm – đã đưa ra mô hình về sự lây nhiễm trong cộng đồng ở Thụy Điển. Ông tin rằng 40% dân số ở thủ đô sẽ bị mắc COVID-19 vào thời điểm cuối tháng 4.
Một quán bar ở thủ đô Stockholm vẫn nhộn nhịp trong bối cảnh dịch COVID-19 (Ảnh: The Sun)
Một số người phản đối chính sách chống dịch của chính phủ Thụy Điển lo ngại rằng quá phụ thuộc vào sự tự giác của người dân sẽ khiến số ca nhiễm tăng nhanh hơn, khiến hệ thống y tế quá tải. Thụy Điển hiện là một trong những nước nước có tỷ lệ giường bệnh chăm sóc đặc biệt trên đầu người thấp nhất ở châu Âu. Mọt quan chức chính phủ nước này nói với CNN rằng nguồn cung trang thiết bị bảo hộ của họ chỉ vừa đủ đáp ứng nhu cầu.
Nhưng theo góc độ khác, Thụy Điển lại được chuẩn bị tốt hơn để ứng phó với đại dịch COVID-19 nếu so với nhiều nước khác. Khoảng 40% lực lượng lao động nước này thường xuyên làm việc tại nhà. Kể cả từ trước khi có dịch COVID-19, rất nhiều người Thụy Điển thích sống một mình, rất hiếm khi có 3 thế hệ cùng sống dưới một mái nhà.
Emma Grossmith, một luật sư người Anh đang làm việc tại Stockholm, nói rằng một nhân tố khác có lợi cho Thụy Điển là hệ thống an sinh xã hội cực kỳ tốt, giúp cho nhiều người sẵn sàng nghỉ làm nếu trong gia đình có trẻ em bị ốm. Khi một nhân viên nghỉ làm để chăm sóc con họ ở nhà, sự hỗ trợ của nhà nước đối với cá nhân đó được kích hoạt ngay trong ngày.
Nhưng bà Grossmith cũng nhấn mạnh về sự khác biệt giữa quan điểm của công dân Thụy Điển và những người sống và làm việc tại nước này. “Người dân bản địa đặt niềm tin vào hệ thống an sinh của họ. Ngược lại, những người nước ngoài tới đây sống và làm việc lại rất lo ngại về chiến lược phòng dịch hiện nay”.
Tháng tới đây sẽ là thời gian quyết định xem chiến lược chống COVID-19 mà Thụy Điển đang theo đuổi là đúng hay sai.
