Theo tạp chí National Interest, khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đối đầu với Tổng thống Donald Trump tại Phòng Bầu dục, đại sứ Ukraine đã đưa tay ôm đầu, một phản ứng im lặng nhưng đầy thất vọng. Thế giới đã chứng kiến một khoảnh khắc ngoại giao quan trọng trở thành một thảm họa chiến lược.
Cuộc gặp gỡ ở Nhà Trắng đã biến thành thảm họa. Ảnh: SS.
Trên tạp chí Mỹ The National Interest, tác giả Ahmed Charai đã có bài viết về thất bại ngoại giao của Tổng thống Ukraine Zelensky. Tác giả là là thành viên hội đồng quản trị của Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council), Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, chuyên gia của các tổ chức khác. Ông nhận định:
Ông Zelensky đã đến Washington với nhiều hy vọng. Nhiệm vụ của ông là đảm bảo một thỏa thuận khoáng sản lịch sử, một hiệp ước quan trọng đối với nền kinh tế đang gặp khó khăn của Ukraine và nỗ lực chiến tranh đang diễn ra. Thay vào đó, ông đã rời đi sau khi cuộc gặp biến thành thảm họa.
Thỏa thuận? Đã hủy. Bữa trưa? Đã hủy.
Ngay cả một trong những đồng minh có tiếng nói nhất của Ukraine tại Washington, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, cũng đề xuất rằng ông Zelensky nên "từ chức" hoặc "thay đổi".
Thất bại này không chỉ là một cuộc họp. Đó là về một nhà lãnh đạo hiểu sai tình hình, hiểu lầm đối thủ và xử lý sai một khoảnh khắc có sức nặng địa chính trị to lớn.
Ukraine đang trong cuộc chiến sinh tồn. Cuộc chiến đã cướp đi hàng chục nghìn sinh mạng, nền kinh tế của nước này đang lao dốc không phanh và Nga không có dấu hiệu nào cho thấy sẽ nhượng bộ. Thành công quân sự của Kiev phụ thuộc vào sự viện trợ liên tục của phương Tây, đặc biệt là từ Mỹ, cường quốc duy nhất có khả năng cân bằng sự xâm lược của Nga.
Tuy nhiên, thay vì đàm phán từ vị thế thực dụng, ông Zelensky đã chọn đối đầu . Ông đã tính toán sai lầm, coi một cuộc giao lưu ngoại giao có rủi ro cao là một chiêu trò quan hệ công chúng thay vì một trò chơi quyền lực tinh tế.
Ông đến Washington để tìm kiếm sự đảm bảo an ninh. Tuy nhiên, Phòng Bầu dục không phải là nơi thích hợp và ông Trump không phải là người thích hợp để ép buộc.
Ông Trump không phản ứng với những lời kêu gọi cảm xúc hay lập luận đạo đức; ông coi trọng đòn bẩy, lòng trung thành và chính trị giao dịch. Nếu Zelensky nghiên cứu lịch sử ngoại giao, ông sẽ biết rằng mọi thứ đều có thể thương lượng, nhưng chỉ khi người ta hiểu cách thương lượng.
Thay vào đó, ông bước vào phòng với tâm trạng đã yếu đi. Những hành động trước đây của ông: Phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử của bà Kamala Harris, tạo dáng chụp ảnh theo đảng phái tại các tiểu bang chiến trường của Mỹ và không hỗ trợ ông Trump vào năm 2019 khi được yêu cầu tìm thông tin về ông Biden trước cuộc bầu cử năm 2020, đã làm xói mòn mọi thiện chí mà ông có thể vẫn còn.
Sau đó, trong một động thái liều lĩnh khó hiểu, ông đã thách thức Phó Tổng thống JD Vance trên truyền hình trực tiếp, làm gia tăng căng thẳng và đảm bảo sự thất bại của ông.
Nếu Zelensky tin rằng châu Âu có thể thay thế Mỹ trong cuộc chiến tranh của Ukraine hoặc các cuộc đàm phán với Nga, ông đã bỏ qua lịch sử.
Các cường quốc châu Âu, từng thống trị, giờ chỉ còn là cái bóng của chính họ trước đây. Nền kinh tế của họ giống như một trong 50 tiểu bang tạo nên các mảnh ghép của câu đố, sức mạnh quân sự của họ tương đương với Lực lượng Vệ binh Quốc gia Illinois, và ảnh hưởng địa chính trị của họ đã phai nhạt từ lâu kể từ năm 1945.
Ông Trump đã được chú ý
Không giống như các tổng thống Mỹ trước đây đã thỏa mãn với sự hư cấu về quyền tự chủ của châu Âu, ông Trump từ chối tham gia. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, dựa vào mối quan hệ của mình với ông Trump, đã đến thăm Washington với hy vọng đưa ông đến một cách tiếp cận tinh tế hơn.
Ông Trump không ấn tượng, ông chỉ thấy sự yếu kém. Vài tuần sau, ông áp đặt một đợt thuế quan mới đối với hàng hóa châu Âu.
Thủ tướng Anh cũng chịu chung số phận.
Sau khi ban đầu bày tỏ sự e ngại về việc ông Trump trở lại nắm quyền, ông đã vội vã đến Nhà Trắng để hàn gắn quan hệ, mang theo lời mời cá nhân từ Vua Charles III. Tuy nhiên, Trump không cần phải nhắc nhở ông về sự phụ thuộc của Anh; thủ tướng đã đến với chiếc mũ trên tay, háo hức tái lập quan hệ.
Phản ứng của châu Âu đối với chính sách đối ngoại của ông Trump là sự thích nghi miễn cưỡng. Trong khi một số nhà lãnh đạo tiếp tục bày tỏ sự hoài nghi, những người khác, như Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, hoàn toàn ủng hộ cách tiếp cận của Washington.
Tuy nhiên, thực tế là châu Âu vẫn rất dễ bị tổn thương và phụ thuộc vào Mỹ về an ninh.
Cuộc chiến ở Ukraine đã làm rõ điều này. Các quốc gia châu Âu đã cung cấp viện trợ quân sự và tài chính đáng kể cho Kiev, nhưng nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ, cuộc chiến có thể đã thất bại từ lâu. Thách thức đối với các nhà lãnh đạo châu Âu hiện nay không chỉ là duy trì sự ủng hộ cho Ukraine mà còn phải làm như vậy mà không gây thù chuốc oán với ông Trump.
Nhiều chính phủ châu Âu hiểu được thực tế này. Họ đã thực hiện các bước để đảm bảo họ vẫn được Washington ưu ái, chủ yếu bằng cách mua thiết bị quân sự của Mỹ và củng cố các cam kết của họ với NATO. Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic đang thảo luận để ưu tiên mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ, biết rõ rằng an ninh của họ phụ thuộc vào điều đó.
Tuy nhiên, ông Zelensky dường như đã bỏ qua những bài học này. Thất bại của ông tại Phòng Bầu dục không chỉ là một cuộc họp tồi tệ, mà còn là thất bại trong việc nắm bắt thực tế mới của chính trị quốc tế.
Cuộc chiến với Nga không phải là sân khấu để phô trương; đó là cuộc chiến tàn khốc nơi sự sống còn phụ thuộc vào chiến lược chứ không phải nghệ thuật sân khấu.
Thế giới đã thay đổi, và cán cân quyền lực cũng vậy. Nếu Ukraine muốn tồn tại, nhà lãnh đạo của họ phải học luật chơi.
VietBF@sưu tập
