Con rể ông Trump một năm trước đề xuất di dời người Palestine để biến Gaza thành khu nghỉ dưỡng cao cấp và Tổng thống Mỹ đang hồi sinh ý tưởng này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo cùng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng hôm 4/2 đã khiến nhiều người bất ngờ với ý tưởng "tiếp quản Gaza", di dời hàng triệu dân Palestine ra nước ngoài và biến dải đất thành khu du lịch đẳng cấp quốc tế, mà như ông mô tả là "Riviera tại Trung Đông". Riviera là địa danh nghỉ dưỡng, du lịch nổi tiếng ven Địa Trung Hải, trải dài từ Pháp đến Italy.
Đây không phải lần đầu tiên ông Trump coi Gaza như một "khu đất vàng" để đầu tư bất động sản. Hồi tháng 10/2024, khi đang tranh cử tổng thống, ông từng tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn rằng Dải Gaza có tiềm năng "đẹp hơn cả Monaco" nếu được tái thiết đúng cách.
Nhưng Jared Kushner, con rể ông Trump, mới là người đầu tiên trong đại gia đình Trump đề cập đến kịch bản này. Puck News, trang tin chuyên về người nổi tiếng tại Mỹ, dẫn nguồn thạo tin tiết lộ Kushner cũng là người soạn bài phát biểu "tiếp quản Gaza" gây sốc của Tổng thống Mỹ.
Jared Kushner tại sân bay quân sự Andrews, bang Maryland, vào tháng 12/2023 khi còn giữ vị trí cố vấn cấp cao Nhà Trắng. Ảnh: Reuters
Kushner, chồng của Ivanka Trump, từng là cố vấn, đặc phái viên Trung Đông trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Sau khi rời Nhà Trắng, Kushner là trở thành lãnh đạo quỹ đầu tư tư nhân và nhận hàng tỷ USD từ các nước Vùng Vịnh, trong đó có một khoản đầu tư hai tỷ USD từ Arab Saudi.
Trong cuộc tọa đàm trực tuyến với Đại học Harvard vào tháng 2/2024, Kushner nêu đề xuất di dời người Palestine khỏi Gaza, cho rằng phương án này không chỉ giúp Israel giành chiến thắng toàn diện trước Hamas, mà còn "giải phóng" quỹ đất ven biển có diện tích khoảng 365 km2 cho các dự án bất động sản lớn.
"Bất động sản ven biển Gaza có giá trị rất lớn", Kushner nói, cho rằng việc Hamas kiểm soát vùng đất này gần hai thập kỷ qua đã cản trở mọi nỗ lực đầu tư vào giáo dục và đổi mới sáng tạo, phung phí mọi nguồn tài trợ quốc tế vào vũ khí và địa đạo. "Nếu nhìn từ phía Israel, tôi sẽ làm mọi cách để di dời người dân ở nơi này, sau đó dọn sạch khu vực".
Kushner, người trưởng thành trong một gia đình Do Thái chính thống ở bang New Jersey, nhấn mạnh rằng nếu mình có quyền quyết định tại Israel, ưu tiên hàng đầu là di dời dân thường khỏi thành phố Rafah ở phía nam Gaza, lý tưởng nhất là đưa họ sang Ai Cập định cư nếu đạt được các thỏa thuận ngoại giao.
Kushner cho hay một phương án khác là cho xe ủi dọn sạch một khu vực ở hoang mạc Negev tại miền nam Israel và đưa người dân Gaza tới định cư ở đó. "Đây là phương án tốt hơn để Israel có thể kết thúc chiến dịch", Kushner đáp lại chất vấn từ người điều phối tọa đàm của Harvard.
Ý tưởng phát triển các dự án bất động sản tại Dải Gaza không mới. Vùng đất ven biển này từng là điểm du lịch được nhiều người Israel ưa chuộng trong giai đoạn 1967-2005, khi Gaza còn nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của Israel. Ngay cả sau khi quân đội Israel rút đi và Hamas kiểm soát khu vực vào năm 2007, Gaza vẫn có những nhà hàng và quán cà phê ven biển sang trọng do các doanh nhân Israel đầu tư.
Israel từng đặt ra một số kế hoạch phát triển kinh tế ở Dải Gaza dù siết chặt phong tỏa khu vực để chống Hamas. Năm 2011, Israel đề xuất hỗ trợ xây đảo nhân tạo ngoài khơi Dải Gaza làm cảng biển và sân bay. Ý tưởng này được nhắc lại trong cuộc họp vào tháng 1/2024 giữa ông Israel Katz, khi đó giữ chức ngoại trưởng Israel, và quan chức đối ngoại Liên minh châu Âu.
Giới chính trị gia Israel từng nhiều lần chỉ trích Hamas chỉ nghĩ đến xung đột thay vì phát triển kinh tế ở Gaza. Một số tổ chức ủng hộ phong trào mở rộng khu định cư cho người Do Thái cũng không từ bỏ giấc mộng trở lại Gaza, đảo ngược thỏa thuận rút quân được cựu thủ tướng Ariel Sharon đưa ra 20 năm trước.
Dù Tổng thống Trump hào hứng với viễn cảnh Dải Gaza trở thành "Riviera của Trung Đông", tính khả thi của ý tưởng về siêu dự án bất động sản này vẫn là ẩn số lớn.
Sau 15 tháng giao tranh, Gaza giờ đây chỉ còn là "đống đổ nát", theo cách mô tả của Tổng thống Trump. Đặc phái viên Trung Đông của ông, Steve Witkoff, một cựu doanh nhân bất động sản, ước tính phải mất 10-15 năm để tái thiết khu vực này với chi phí có thể lên tới 100 tỷ USD.
Về thực địa, Dải Gaza vẫn đang nằm dưới kiểm soát của Hamas, còn bối cảnh quốc tế cũng không thuận lợi cho ông Trump khi mọi đối tác và đồng minh Trung Đông đều phản đối di dời người Palestine.
Cơ sở pháp lý theo luật pháp quốc tế để Mỹ có thể "tiếp quản" Gaza và tiến hành các dự án bất động sản ở dải đất này cũng là rào cản không nhỏ. Quyền sở hữu đất ở Dải Gaza nằm trong mê cung những điều luật từ thời Đế chế Ottoman cùng các quy tắc bộ lạc và những biến động lịch sử sau đó.
Các quốc gia Vùng Vịnh cũng sẽ không ủng hộ rót vốn đầu tư kinh tế, bất động sản ở Dải Gaza nếu không nhìn thấy lộ trình cụ thể và khả thi về việc thành lập nhà nước Palestine độc lập.
Nhóm hiếm hoi hưởng ứng đề xuất của Tổng thống Trump là các chính trị gia Israel và những người ủng hộ mở rộng khu định cư của người Do Thái. Dù Tổng thống Mỹ không đề cập đưa người Do Thái tới định cư ở Gaza, cũng như không loại trừ tương lai người Palestine sinh sống trên vùng đất này, các nhóm cực hữu ở Israel đã kêu gọi nhau chuẩn bị sẵn sàng cho việc trở lại Gaza.
Phong trào Nachala, nhóm ủng hộ mở rộng định cư ở Bờ Tây, từ năm ngoái đã tổ chức hội nghị "sẵn sàng tái định cư Gaza", với sự tham gia của các chính trị gia thuộc đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu.
"Nếu kế hoạch di dời người Palestine được thực hiện như ông Trump tuyên bố, chúng ta phải nhanh chóng xây dựng các khu định cư trên toàn Dải Gaza. Bất kỳ nơi nào còn trống trên vùng đất của Israel đều phải có người Do Thái sinh sống", phong trào Nachala đăng tuyên bố trên X.
