** Lại tay trồng bơ Nam Cali, tán láo về chuyện "đi tè ở Paris" lúc hắn ta được theo học ở bên đó, nghe thật tức cười và lố bịch với lối viết viết văn lớp 3 trường làng. Đọc để mua vui thôi.
Nơi đi tè của Tây ở Paris
Váy khi xưa rộng để mấy bà đứng tè vô tư, không ướt váy.
Ngày nay chúng ta sống trong tiện nghi, vệ sinh nên quên hay không biết nhưng ǵ thế hệ cha ông ta đă trải qua. Ḿnh có kể việc đổ bô của vua tại điện Versailles và vệ sinh của quư tộc Pháp khi xưa không như ngày nay. Lâu đài Versailles nguy nga tráng lệ mà không có chỗ đi vệ sinh. Vua sáng dậy ngồi trên cái ghế, có cái lổ như cái bàn cầu ngày nay rồi đại tiện xong th́ có người vác bô đi đổ ngoài trời. Giới quư tộc đang tán nhau, mắc tè th́ kêu “garcon”, tên bưng bô lại, rồi vén váy lên phủ trên cái bô rồi tè vô tư. Coi phim xưa, sẽ thấy phụ nữ bận váy có ṿng tṛn khiến váy xoè rộng ra, lư do là để đứng tè không bị bắn ướt váy. Ai buồn đời th́ t́m đọc trên bờ lốc.
Pissotiere cho hai người, bên ngoài để dán quảng cáo, ḷi chân
Khi đi du lịch điều tiên quyết là kiếm chỗ có thể đi vệ sinh. Trong thành phố th́ ḿnh sử dụng ứng dụng Flush để t́m chỗ đi tè gần nhất. C̣n leo núi th́ kiếm chỗ trống, không ai ḅ đến mà vô tư với gió trời. Khi ḿnh mới đến Paris, hay đi lông bông khắp nơi để xem Paris th́ có vấn đề là mắt tè. Vào quán th́ không có tiền uống nước. Được cái dạo ấy họ có những nơi, được gọi là Vespasiennes. Chỗ đi tiểu lộ thiên, chỉ dành cho đàn ông c̣n đàn bà th́ không có. Ḿnh đoán là khi họ thành lập những địa điểm đái đường khi xưa, chỉ có đàn ông ra đường c̣n phụ nữ ở trong nhà. Không đi làm ở các công sở như ngày nay.
Cái này chỉ có một cái, đứng lại tè, thiên hạ đi ngang đều thấy hết nhưng vô tư như người Paris. Chỉ có một h́nh trụ nên người Pháp gọi Colonne Rambuteau, tên ông Prefet của vùng Seine,
Lư do là khi xưa, ra đường ở pháp rất là hôi thối, thiên hạ đại tiện ngoài đường hay tè, thêm mấy con ngựa, phọt kít đầy đường, chưa kể đạp cứt chó rồi khi mưa, tuyết x́n lầy đầy nơi. Chỉ sau này thời Napoleon đệ Tam mới kêu ông thần Haussmann, cho làm cống rănh này nọ mới dẹp được mọi việc.
Tây gọi các địa điểm này là “vespasienne” có nguồn gốc từ hoàng đế la mă tên Vespasian (cai trị AD 69–79), chơi cha thiên hạ, đánh thuế nước tiểu trong các nơi công cộng để sử dụng trong việc ngâm da thú và giặt áo quần v́ trong nước tiểu có ammoniac. Nghe nói ông này nói với con trai Titus là tiền không có mùi hôi (pecunia non olet) khi thiên hạ chửi ông ta đánh thuế nước đái. Nếu các bác nào đi Thổ Nhĩ Kỳ hay Tunisia, sẽ viếng các thành phố cỗ của La mĂ khi xưa, th́ thường sẽ thấy trước khi vào thành, sẽ có một nhà tắm họ gọi là Hammam, để người khách xa tắm rữa để không c̣n các vi khuẩn lạ trước khi được vào thành phố, nhiều khi họ đi đường cả tháng trên biển hay bộ nên người hôi hám, có thể bị bệnh. Ḿnh có kể trong chuyến đi Thổ Nhĩ Kỳ cách đây mấy năm. Không tắm rữa, giặt quần áo th́ chưa được vào
Cái này ở đại lộ nên có đến 6 chỗ đứng tè, có cả điện đường để trời tối vẫn thấy đường mà tè. Sau này bổng nhiên có phong trào đồng tính nổi lên, là địa điểm để cái ông bà đồng tính đến t́m nhau trong nhà tè
Tại Paris, các địa điểm đi tè được xây dựng trong thời gian 1830-1834 trên các đại lộ chính như Boulevard Saint Michel, Montparnasse,… sau đó ông Prefet tên Claude-Philibert Rambuteau cho gắn thêm 400 địa điểm, chỉ đi tè chớ không có đại tiện. Các cấu trúc này khiến dân t́nh gọi là “colonnes Rambuteau” khiến ông này không thích lắm, tên ḿnh mà họ gọi là chỗ đi tè nên đổi tên thành “vespasiennes” giúp cải thiện vấn đề vệ sinh. Rồi đến thời ông Haussmann th́ cho gắn các địa điểm bằng gan có đến 2-8 chỗ đứng tè, bên ngoài dùng để bán quảng cáo, lấy tiền để trang trải chi phí.
Đến năm 1930 th́ Paris có đến 1,230 địa điểm đi tè, được gọi là “pissotières,” “tasses,(nơi các ông đồng tính gặp nhau)” hay “ginettes” theo tiếng lóng của dân cư Parisien. Hồi ḿnh mới sang Paris, tiếng tây đă lọng ngọng mà gặp dân Paris, họ xổ toàn là tiếng lóng nên chới với, điển h́nh một quan pháp (franc) họ gọi là “balle” kiểu “T’as cent balles” nghĩa là có một franc không. Lư do là trước khi ḿnh sang tây, th́ chính phủ tây đổi tiền, thời De Gaulle v́ lạm phát sau chiến tranh. 1 franc mới đổi 100 quan pháp cũ. Dân tây kêu quan cũ là Balle nên 100 balles là 1 quan mới. Ḿnh chới với, ngọng như ḅ đội nón nhưng độ 2 năm ở trường cao đẳng quốc gia mỹ thuật th́ tiếng lóng ḿnh nghề như tây, ngày nay khi ḿnh về tây chơi, gặp lại bạn bè, nói chuyện chúng kêu tiếng lóng mày quá cổ lổ xỉ, cần được cập nhật hoá. Chán Mớ Đời
Thường ḿnh thấy sơn màu xanh, vào các công viên cũng hay thấy mấy địa điểm này
Từ năm 1960 trở về sau đến thời ḿnh ở Paris th́ các địa điểm này từ từ được tháo dỡ đi, và xây các địa điểm dưới đường hầm để cải tạo h́nh dáng của Paris . Đến khi ḿnh gần ra trường th́ họ bắt đầu gắn các nhà vệ sinh do công ty JC Decaux thiết bị, tự xử và có thể đi đại tiện và nam nữ đều được sử dụng. H́nh như phải trả tiền. Ḿnh chưa bao giờ sử dụng th́ đi xứ khác kiếm cơm. Nghe nói ngày nay chỉ c̣n một cái duy nhất là ở đường Arago quận 14. Ai đi du lịch xứ này th́ chụp h́nh một cái. Ngày nay có những địa điểm cho thiên hạ sử dụng gọi là Sanisettes, nghe nói có đến 400 miễn phí. Những lần ghé Paris gần đây, em không sử dụng, ít thấy. Chỉ ghé tiệm ăn hay rượu, kêu chai nước suối rồi hỏi đi tè chỗ nào. Xong om
Hiện đại ngày nay do công ty JC Decault. Đi Úc Châu, Tân Tây Lan ḿnh cũng thấy loại này, xem ra người Pháp đă xuất cảng được
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
