Thomas Crooks nhiều khi hành động kỳ lạ. Đôi khi cậu ta nhảy múa trong pḥng ngủ đến tận đêm khuya, lúc lại tự nói chuyện một ḿnh. Những hành vi bất thường này trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa hè năm ngoái trước khi Crooks nổ 8 phát đạn trong buổi mít tinh tranh cử của ứng cử viên Trump.

Thomas Crooks trong một video thuyết tŕnh tai trường Cao đẳng cộng đồng mà cậu theo học. Ảnh cắt từ video
Theo tờ New York Times, Thomas Crooks là một sinh viên kỹ thuật mọt sách từng có tên trong danh sách học sinh xuất sắc của trường. Nhưng cậu ta đă tích trữ vật liệu nổ trong nhiều tháng trước khi tấn công ứng cử viên Tổng thống Donald Trump.
Thomas Crooks nhiều khi hành động kỳ lạ. Đôi khi cậu ta nhảy múa trong pḥng ngủ của ḿnh đến tận đêm khuya, có lúc lại tự nói chuyện với chính ḿnh, hai tay vung vẩy.
Video Player is loading.
Unibots.com
Những hành vi bất thường này trở nên nghiêm trọng hơn vào mùa hè năm ngoái, sau khi Crooks tốt nghiệp loại xuất sắc tại một trường cao đẳng cộng đồng. Crooks đă đến trường bắn, nhuộm tóc và t́m kiếm trực tuyến về chứng "rối loạn trầm cảm nặng" và "khủng hoảng trầm cảm". Cha cậu nhận thấy sự thay đổi và hiểu rằng các vấn đề về sức khỏe tâm thần đă di truyền trong gia đ́nh.
Vào buổi chiều ngày 13/7/2024, Thomas Crooks nói với bố mẹ rằng cậu đến trường bắn và rời khỏi nhà với một khẩu súng trường. Vài giờ sau, cậu ta trèo lên mái nhà gần sân khấu vận động tranh cử tổng thống ở phía tây Pennsylvania và thực hiện âm mưu ám sát ứng cử viên Donald Trump.
Cảnh tượng đó đă được khắc ghi vào lịch sử nước Mỹ. Sau khi một viên đạn sượt qua tai, ông Trump ngẩng cao khuôn mặt ṛng ṛng máu, nắm chặt tay và hét lên: "Chiến đấu! Chiến đấu! Chiến đấu!".
Ông nói rằng Chúa đă cứu ông để cứu nước Mỹ, và Nhà Trắng gần đây đă khánh thành một bức tượng đặt trong Pḥng Bầu dục để kỷ niệm khoảnh khắc đó.
Vụ ám sát hụt đă tiết lộ những sơ hở an ninh đáng báo động khiến một tay súng nghiệp dư mới ngoài tuổi thiếu niên bắn vào một cựu tổng thống cách đó chừng 150 mét. Và nó đă thúc đẩy sự ủng hộ dành cho ông Trump, truyền cảm hứng cho những cử tri coi ông là một anh hùng chính nghĩa chiến thắng trước các chiến dịch bôi nhọ, các cuộc truy tố không ngừng và thậm chí là một nỗ lực ám sát.
Giờ đây, gần một năm sau, khi ông Trump đang trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, phần lớn thế giới đă quên mất chàng trai 20 tuổi đă lên kế hoạch ám sát ông. Thomas Crooks - người cũng đă giết một người qua đường và làm bị thương hai người khác trước khi bị Cơ quan Mật vụ bắn chết - dường như không để lại dấu vết ǵ. Động cơ của cậu ta vẫn là một bí ẩn và là nguồn gốc của nhiều thuyết âm mưu.
Một cuộc điều tra của tờ New York Times về những năm cuối của chàng trai trẻ này đă phát hiện ra rằng cậu ta đă trải qua một quá tŕnh chuyển đổi từ từ trong âm thầm, từ một sinh viên kỹ thuật nhu ḿ chỉ trích sự phân cực chính trị thành một sát thủ, từng t́m cách chế tạo bom. Trong nhiều tháng, Crooks hoạt động bí mật, sử dụng bí danh và mạng lưới được mă hóa, trong khi vẫn thể hiện những dấu hiệu của một căn bệnh tâm thần có thể khiến tâm trí cậu ta trở nên hỗn loạn.
Theo New York Times, Thomas Crooks đă đi theo con đường đen tối của ḿnh mà dường như không được những người thân thiết nhất chú ư. Cậu ta tích trữ vật liệu nổ trong ngôi nhà nhỏ sống cùng cha mẹ ở Bethel Park, Pennsylvania. Khi khuôn mặt Crooks xuất hiện trên các bản tin, các bạn cùng lớp của cậu không thể tin được. Các nhà điều tra sau đó t́m thấy một quả bom tự chế thô sơ bên trong pḥng ngủ của cậu.
Bố mẹ cậu, Matthew và Mary Crooks, đă không trả lời yêu cầu phỏng vấn và luật sư của họ từ chối b́nh luận. Nhưng vào đêm xảy ra vụ nổ súng, Matthew Crooks nói với các đặc vụ liên bang rằng ông lo lắng về việc con trai ḿnh đến câu lạc bộ súng. "Tôi đáng lẽ phải biết rơ hơn", ông Crooks nói.
'Một đứa trẻ thực sự thông minh'
Trước vụ tấn công chết người ngày 13/7/2024, hồ sơ rắc rối duy nhất của Thomas Crooks là bị giữ lại ăn trưa ở trường cấp 2 v́ nhai kẹo cao su.
Ở trường trung học, cậu đă đạt điểm cao nhất trong kỳ thi SAT và đạt điểm tuyệt đối trong ba kỳ thi Nâng cao. Cậu không giao lưu nhiều, nhưng đă thoát khỏi vỏ bọc của ḿnh trong một chương tŕnh công nghệ, nơi cậu chế tạo máy tính. Giáo viên của cậu, Xavier Harmon, đặt biệt danh cho Crooks là "Cơ bắp" - một sự mỉa mai hài hước cho vóc dáng nhỏ bé của cậu.
Một người bạn cùng lớp trung học cho biết Crooks thích nói về kinh tế và tiền điện tử, khuyến khích người khác đầu tư. Trong những lần hiếm hoi khi cuộc tṛ chuyện chuyển sang chính trị, cậu có vẻ như đang “giữa ḍng”, chưa quyết định theo phe nào.
Vào ngày nhậm chức của Tổng thống Joseph R. Biden Jr. vào tháng 1/ 2021, Thomas Crooks đă quyên góp 15 đô la cho một ủy ban ủng hộ đảng Dân chủ. Nhưng khi tṛn 18 tuổi vào mùa thu năm đó, cậu đă đăng kư là đảng viên Cộng ḥa. Các đảng phái chính trị của gia đ́nh cậu cũng đa dạng như tiểu bang dao động mà họ sinh sống: Chị gái Katherine và cha cậu đă đăng kư là đảng viên Tự do, c̣n mẹ ông là đảng viên Dân chủ.
Thomas Crooks đă đăng kư vào trường Cao đẳng Cộng đồng Quận Allegheny. Cậu là kiểu sinh viên mà những người khác t́m đến để được giúp đỡ và là thành viên thường xuyên của một câu lạc bộ sách toán, mặc dù cậu dường như không đi chơi với bạn bè bên ngoài trường. Crooks đă chiếm được cảm t́nh của các giáo sư không chỉ bằng điểm cao mà c̣n v́ cậu thường trao đổi email về các hướng làm mới cho bài tập của ḿnh.
“Cậu ta là một đứa trẻ thực sự thông minh - tôi nghĩ cậu có thể làm bất cứ điều ǵ ḿnh muốn”, Trish Thompson, giáo viên dạy kỹ thuật cho Crooks, nhận xét. Trong lớp học của cô, cậu đă thiết kế một bàn cờ vua cho những người khiếm thị, giống như mẹ của ḿnh.
Quan điểm chính trị
Vào tháng 4/2023, Crooks đă thể hiện một chút sự thất vọng của ḿnh với nền chính trị Mỹ. Cậu than thở về "các chiến dịch gây chia rẽ và kích động đang chia rẽ đất nước".
"Khi tiến gần hơn đến cuộc bầu cử năm 2024, chúng ta nên cân nhắc kỹ lưỡng các phương tiện mà chúng ta bầu ra các quan chức của ḿnh", Crooks viết. "Chúng ta cần một hệ thống bầu cử thúc đẩy ḷng tốt và sự hợp tác thay v́ chia rẽ và tức giận".
Theo Cục Điều tra Liên bang, vào khoảng thời gian viết bài luận, Crooks bắt đầu sử dụng một bí danh để mua từ các nhà cung cấp vũ khí trực tuyến. Cậu đă thực hiện ít nhất 25 lần mua liên quan đến súng trước cuộc mít tinh định mệnh ở Butler.
Sức khỏe tâm thần suy giảm
Thomas Crooks đă đăng kư tư cách thành viên vào tháng 8/2023 tại Câu lạc bộ thể thao Clairton, một trường bắn cách nhà cậu khoảng 30 phút. Điều này không phải là bất thường trong cộng đồng và cha cậu cũng là một người đam mê súng. Đến cuối năm đó, cậu đến trường bắn mỗi tuần một lần, kể cả vào Ngày Giáng sinh.
Thông qua yêu cầu hồ sơ công khai, New York Times đă có được nhật kư hoạt động internet của Crooks. Dấu vết kỹ thuật số cho thấy cậu tập trung vào ông Trump, tin tức và súng.
Vào ngày 6/12/2023, khoảng bảy tháng trước vụ xả súng, cậu đă nhanh chóng duyệt qua khoảng một chục trang web tin tức, bao gồm CNN, New York Times và Fox News, trước khi truy cập vào kho lưu trữ của chính quyền Trump. Vài phút sau, cậu đă truy cập vào bảy trang web về súng, bao gồm một trang web tập trung vào AR-15, tương tự như khẩu súng trường mà cậu sử dụng trong vụ tấn công. Sau đó trong ngày, Crooks đến trường bắn.

Câu lạc bộ súng Clairton Sportsmen, nơi Crooks đến tập bắn. Ảnh: New York Times
Tháng sau, cậu đặt hàng trực tuyến trị giá 101,91 đô la cho khoảng 9 lít nitromethane, một chất phụ gia nhiên liệu có thể được sử dụng trong thuốc nổ, cung cấp địa chỉ nhà của ḿnh để giao hàng. Nhưng gói hàng không đến kịp.
Vào ngày 26/2, trước giờ học vật lư, Crooks đă truy cập một loạt các trang web, bao gồm một nhà sản xuất đạn dược, trang web chiến dịch tranh cử của Trump và NBC News, cũng như YouTube, Reddit, Spotify và một trang web dành cho người dùng Xbox.
Các cuộc phỏng vấn với giáo viên, bạn bè và đồng nghiệp của Crooks cho thấy nhiều người thường xuyên tương tác với cậu không biết cậu có vấn đề, chứ đừng nói đến khả năng giết người có chủ đích.
Crooks đă làm việc nhiều năm với tư cách là trợ lư dinh dưỡng bán thời gian tại Trung tâm điều dưỡng và phục hồi chức năng Bethel Park. Nhân viên cho biết Crooks đúng giờ và đáng tin cậy, mặc dù cậu không nói nhiều. Cậu vẫn đến làm việc trong những tuần trước vụ xả súng và không có ǵ bất thường.
Sau hai học kỳ liên tiếp đạt sinh viên xuất sắc, Crooks đă lấy được bằng liên kết về kỹ thuật và chuẩn bị chuyển sang Đại học Robert Morris. Cậu nói với các bạn cùng lớp rằng cậu hy vọng sẽ theo đuổi sự nghiệp trong ngành hàng không vũ trụ hoặc robot.
Tuy vậy, cha Crooks đă nhận thấy sức khỏe tâm thần của con trai suy giảm trong khoảng một năm trước vụ xả súng, và đặc biệt là trong những tháng sau khi tốt nghiệp. Ông nói với các nhà điều tra rằng ông đă thấy con trai nói chuyện một ḿnh và nhảy nhót quanh pḥng ngủ giữa đêm khuya, c̣n gia đ́nh ông th́ có tiền sử về các vấn đề sức khỏe tâm thần và nghiện ngập.
Các nhà điều tra c̣n phát hiện, Thomas Crooks đă thực hiện các truy vấn trực tuyến liên quan đến chứng trầm cảm.
Đại diện Clay Higgins, một đảng viên Cộng ḥa đến từ Louisiana, người đă làm việc trong lực lượng đặc nhiệm của quốc hội về vụ xả súng, nói với tờ Times rằng ông đă biết được thông tin đáng lo ngại về sức khỏe tâm thần của Thomas Crooks trong khi điều tra vụ án ám sát ông Trump.
Ông Higgins cho biết: "Có một điều bí ẩn trong sự suy sụp của Thomas Crooks đẩy cậu ta vào trạng thái điên loạn".
Trong tháng cuối cùng trước vụ xả súng, Thomas Crooks đă thực hiện hơn 60 cuộc t́m kiếm liên quan đến ông Trump và ông Biden - Cục Điều tra Liên bang Liên bang (FBI) cho biết. Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu cho thấy cậu chưa thực sự quyết tâm tấn công.
Khoảng một tuần trước vụ xả súng, FBI cho biết Crooks đă đặc biệt tập trung vào các t́m kiếm trên internet. Vào ngày 6/7, cậu đăng kư tham gia cuộc mít tinh của ông Trump tại khu hội chợ ở Butler, Pennylvania, và t́m kiếm cụm từ "Oswald cách Kennedy bao xa?". Trong những ngày c̣n lại, cậu đă t́m kiếm địa điểm ông Trump sẽ phát biểu.
Vào khoảng 6 giờ chiều ngày 13/7, Thomas Crooks bắn 8 phát đạn về phía ứng cử viên Cộng ḥa Donald Trump. Các nhà điều tra sau đó đă t́m thấy hai thiết bị nổ trong cốp xe mà cậu ta đă lái đến đó.
Khi tin tức lan truyền vào ngày hôm sau rằng Crooks là tay súng, một trong số ít bạn của cậu từ trường cao đẳng cộng đồng đă liên lạc. "Này Thomas, cậu không phải là người đă t́m cách bắn ông Trump rồi bị giết đấy chứ?", một người bạn nhắn tin cho Crooks.
Thuốc nổ tự chế
Vào khoảng 23 giờ ngày xảy ra vụ nổ súng, cha của Crooks đă gọi đến 911 và nói rằng ông đă không nh́n thấy con trai ḿnh kể từ chiều hôm đó.
Các đặc vụ của Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF) đă bắt đầu giám sát ngôi nhà của gia đ́nh Crooks.
Khoảng 23h40, các đặc vụ tiếp cận ngôi nhà. Họ bước vào và thấy bà Mary Crooks đang ngồi trong pḥng khách, bật tivi. Các đặc vụ đă rà soát ngôi nhà để t́m những mối nguy hiểm tiềm ẩn.
Cuối hành lang ngắn là pḥng ngủ của Thomas Crooks, cửa mở. Căn pḥng khá ngăn nắp, với một chiếc giường đă được dọn và máy in 3-D lớn. Một đặc vụ nh́n xuống và thấy một hộp đạn cỡ .50 (12,7mm) cấp quân sự "có một sợi dây màu trắng tḥ ra". Đặc vụ này cũng nh́n thấy một b́nh đựng nitromethane trong tủ quần áo.
Các đặc vụ đă ngay lập tức sơ tán. Trong khi chờ đội gỡ bom, họ đă phỏng vấn ông bà Crooks ở bên ngoài, hỏi về gia đ́nh họ và điều ǵ khiến con trai họ "vui vẻ".
Hai cha mẹ đều b́nh tĩnh và lịch sự. Về chủ đề chính trị, Matthew Crooks cho biết con trai ông "luôn tranh luận và phản biện cả hai bên".
Loạt thuyết âm mưu
FBI đă chỉ đạo cuộc điều tra về Thomas Crooks, hợp tác với ATF (Cục Quản lư Rượu, Thuốc lá, Vũ khí và Chất nổ) và Cảnh sát tiểu bang Pennsylvania. Vài tuần sau vụ nổ súng, FBI đă công bố những phát hiện sơ bộ dựa trên các chi tiết thu thập được từ các cuộc phỏng vấn và các thiết bị của Crooks cho thấy rằng hung thủ đă lên kế hoạch tấn công trong hơn một năm.
Crooks đă bắt đầu t́m kiếm trực tuyến về cách chế tạo thuốc nổ từ năm 2019, khi cậu 16 tuổi. Tuy nhiên, các nhà điều tra cho biết họ chưa phát hiện ra động cơ hoặc bất kỳ đồng phạm nào.
Do không có thông tin mới, các thuyết âm mưu về Thomas Crooks đă xuất hiện. Một số người cho rằng cậu có đồng phạm hoặc là điệp viên của "nhà nước ngầm". Kelly Little, người sống đối diện nhà Crooks, cho biết một thuyết khác đang lan truyền rằng bà và những người hàng xóm khác đă xây dựng đường hầm ngầm để hỗ trợ kẻ nổ súng.

Đài tưởng niệm Corey Comperatore, cựu chỉ huy cứu hỏa đă thiệt mạng tại cuộc mít tinh ở Butler. Ảnh: New York Times
Đến lúc này, Helen Comperatore, một người ủng hộ nhiệt thành của ông Trump, và là vợ của chỉ huy cứu hỏa Corey Comperator đă bị Crooks bắn chết, vẫn muốn hiểu thêm về vụ án. Helen nói với tờ New York Times rằng bà đă không nhận được bất kỳ thông tin cập nhật chính thức nào từ các nhà điều tra trong nhiều tháng và cảm thấy bị nợ một lời giải thích đầy đủ hơn về những ǵ đă xảy ra.
"Tôi cầu nguyện rằng tổng thống sẽ t́m ra sự thật và tiếp tục theo đuổi vụ án này v́ tôi, và v́ ông ấy", bà Helen nói.
VietBF@ sưu tập