Những căng thẳng xung quanh chương trình hạt nhân của Iran đang gia tăng trong những ngày gần đây, với việc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) công bố một báo cáo cho thấy Iran đang bí mật phát triển vũ khí nguyên tử.
Iran có nhiều cơ sở hạt nhân, chủ yếu nằm ở miền tây nước này. Dưới đây là sơ đồ các cơ sở hạt nhân của Iran:
Nhà máy nước nặng Arak
Sự tồn tại của một cơ sở nước nặng gần thị trấn Arak lần đầu xuất hiện với việc công bố các hình ảnh vệ tinh do Viện khoa học và an ninh quốc tế có trụ sở tại Mỹ công bố tháng 12/2002.
Nước nặng được sử dụng để điều hoà chuỗi phản ứng phân hạch hạt nhân trong một lò phản ứng - mặc dù không phải là loại lò mà Iran đang xây dựng - hoặc để sản xuất plutonium dùng cho một quả bom hạt nhân.
Hồi tháng 8/2010, Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã tới thăm lò phản ứng nước nặng IR-40 tại Arak. IAEA cho biết cơ sở này vẫn đang được xây dựng một số thiết bị quan trọng đã được lắp đặt. Iran đã nói với IAEA rằng hoạt động của lò phản ứng dự kiến bắt đầu năm 2013.
IAEA cho hay dựa vào hình ảnh vệ tinh, nhà máy sản xuất nước nặng này dường như đang hoạt động, mặc dù cơ quan này chưa tiếp cận nhà máy để xác minh các nguồn tin như vậy.
Nhà máy điện hạt nhân Bushehr
Chương trình hạt nhân của Iran bắt đầu năm 1974 với các kế hoạch nhằm xây dựng một nhà máy điện hạt nhân tại Bushehr với sự trợ giúp của Đức.
Dự án đã bị dở dang do cuộc cách mạng Hồi giáo 5 năm sau đó, nhưng được tiếp tục vào những năm 1990 khi Tehran ký một thoả thuận với Nga nhằm tiếp tục việc xây dựng tại Bushehr.
Việc hoàn thành dự án lại bị đình lại trong khi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tranh luận và sau đó thông qua các nghị quyết nhằm chấm dứt việc làm giàu uranium tại Iran.
Hồi tháng 12/2007, Mátxcơva đã bắt đầu chuyển uranium làm giàu vào nhà máy. Hiện có hai lò phản ứng nước nén tại địa điểm.
Các bức ảnh vệ tinh chụp tháng 3/2010 cho thấy toà nhà lò phản ứng hoàn thiện đầu tiên nằm tại một địa điểm rộng 2,5km2, cách thành phố Bushehr 17km về phía nam. Các công tác xây dựng gần đây bao gồm một kênh nhỏ để đưa nước này từ Vùng Vịnh vào lò phản ứng.
Các chuyên gia Nga đang làm việc tại nhà máy cho hay lò phản ứng đã bắt đầu hoạt động ở cấp độ thấp và báo chí nhà nước Iran hồi tháng 9 cho biết nhà máy đã hoà với lưới điện quốc gia.
Mỏ uranium Gachin
Hồi tháng 12/2010, Iran cho biết nước này đã đưa quặng uranium (còn được gọi là "yellowcake" hay "bánh vàng") lần đầu tiên được sản xuất trong nước tới một nhà máy để phục vụ việc làm giàu.
Người đứng đầu Cơ quan năng lượng nguyên tử Iran Ali Akbar Salehi nói mẻ quặng uranium đầu tiên đã được chuyển từ mỏ Gachin tới một cơ sở chuyển hoá tại Isfahan. Các hoạt động khai thác tại Gachin bắt đầu hồi 2004.
Iran được tin là đang vận hành kho quặng uranium, ban đầu được nhập khẩu từ Nam Phi vào những năm 1970.
Nhà máy chuyển hoá uranium Isfahan
Iran đang xây dựng một nhà máy tại cơ sở nghiên cứu hạt nhân nhằm chuyển hoá quặng uranium thành 3 dạng:
* Khí Hexafluoride - được sử dụng trong các máy ly tâm khí
* Uranium oxide - được sử dụng để cung cấp nhiên liệu cho các lò phản ứng, nhưng không phải loại Iran đang xây dựng
* Metal - được sử dụng trong lõi các quả bom hạt nhân. IAEA lo ngại về việc sử dụng metal, vì các lò phản ứng của Iran không dùng nó làm nhiên liệu.
Nhà máy làm giàu uranium Natanz
Iran đã nối lại công việc làm giàu uranium tại Natanz hồi tháng 7/2004, sau một thời gian bị đình lại do các cuộc đàm phán với các cường quốc hàng đầu châu Âu về chương trình hạt nhân của nước này.
Hồi tháng 9/2007, Iran đã tuyên bố lắp đặt các 3.000 máy ly tâm để làm giàu uranium. Năm 2010, Iran nói với IAEA rằng Natanz có thể là địa điểm cho các cơ sở làm giàu mới. Việc xây dựng các cơ sở này đã bắt đầu vào khoảng tháng 3/2011.
Natanz là trung tâm của cuộc tranh cãi giữa Iran với Hội đồng bảo an Liên hợp quốc. Hội đồng Bảo an lo ngại rằng vì công nghệ được sử dụng để sản xuất nhiên liệu cho điện hạt nhân có thể được sử dụng để làm giàu uranium tới một cấp độ cao hơn nhiều, tới mức có thể chế tạo bom nguyên tử.
Parchin
Một khu vực tại Parchin đã bị tình nghi là cơ sở phát triển vũ khí nguyên tử.
Parchin là một trong những trung tâm đạn dược hàng đầu của Iran - để nghiên cứu, phát triển và sản xuất đạn dược, rocket và thuốc nổ. Một cuộc thanh sát của IAEA hồi năm 2005 không tìm thấy bằng chứng nào về bất kỳ một hoạt động vũ khí hạt nhân nào tại Parchin.
Nhưng theo thông tin bị rò rỉ từ một báo cáo của IAEA, người ta tin rằng Parchin cũng được sử dụng để thử nghiệm các chất nổ có thể được sử dụng trong vũ khí nguyên tử.
Nhà máy làm giàu uranium Qom
Iran tiết lộ sự tồn tại của cơ sở làm giàu uranium Fordo, hiện đang được xây dựng cách thành phố Qom khoảng 30km về phía bắc, hồi tháng 9/2009.
Fordo được tin là nằm trong một ngon núi tại một địa điểm từng là nơi thử tên lửa của Lực lượng vệ binh Iran, các nguồn tin ngoại giao phương Tây cho biết.
Iran bắt đầu dự án năm 2007 nhưng IAEA tin rằng công tác thiết kế cơ sở diễn ra từ năm 2006.
IAEA cho hay, địa điểm Qom bắt đầu làm giàm uranium vào năm 2011 và có khoảng 3.000 máy ly tâm phục vụ việc làm giàu uranium.
Iran nói với IAEA rằng nước này định xây dựng một nhà máy để làm giàu uranium 5% - không đủ để sản xuất một vũ khí hạt nhân.
An Bình
Theo BBC
“Điểm danh” các cơ sở hạt nhân chính của Iran
