G20 chưa mang đến lời giải cho “bài toán” khủng hoảng lương thực

Giá lương thực và năng lượng tăng cao đã đẩy các nước đang phát triển đứng trước nguy cơ suy thoái kinh tế, chính trị không ổn định và xã hội bất ổn.

Để kết thúc khủng hoảng lương thực, các nước G20 cần phải giữ lời hứa.

Giá cả hàng hóa tăng một lần nữa lại xảy ra với nền kinh tế thế giới. Sự hồi phục kinh tế toàn cầu đang chứng kiến sự tăng giá. Giá cả rất nhiều loại hàng hóa đã gần bằng hoặc vượt đỉnh giá năm 2008.

Ngô là một ví dụ đáng kinh ngạc khi giá là 290 USD/tấn và giá dầu quay trở lại mức trên 100USD/ thùng. Giá lương thực và năng lượng tăng cao đã đẩy các nước đang phát triển đứng trước nguy cơ suy thoái kinh tế, chính trị không ổn định và xã hội bất ổn.

Bộ trưởng Tài chính của nhóm 20 nước phát triển nhất thế giới đã họp tại Paris vào thứ 6 vừa qua để bàn về khủng hoảng lương thực nhằm ngăn chặn sự quay trở lại của đói nghèo và bất ổn chính trị tại các nước vốn khan hiếm lương thực như Châu Phi, Trung Đông và hơn nữa.

Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã đặt vấn đề an ninh lương thực làm mục tiêu thảo luận hàng đầu của cuộc gặp thượng đỉnh nhóm G20 tại Pháp, nhưng G20 vẫn chưa đưa ra được các giải pháp tích cực.

Các nguồn cung lương thực của toàn cầu đang gồng mình đáp ứng nhu cầu ngày một tăng cao. Nền kinh tế Trung Quốc đã lớn hơn 20 lần so với năm 1978 khi mà nước này bắt đầu bắt đầu cải cách nền kinh tế theo hướng thị trường. Nền kinh tế Ấn Độ cũng lớn gấp 4 lần so với năm 1991 khi nước này bắt đầu cải cách.

Nếu không có các công nghệ đảm bảo sự phát triển bền vững và các hành động quyết liệt để ổn định dân số thế giới, các nguồn tài nguyên của thế giới sẽ nhanh chóng bị cạn kiệt. Tình trạng biến đổi khí hậu do con người gây ra làm cho mọi thứ trở nên tồi tệ hơn chẳng hạn như nắng nóng ở Nga và Ukraine mùa hè vừa qua và tình trạng hạn hán nghiêm trọng đang diễn ra ở miền bắc Trung Quốc đã ảnh hưởng lớn đến sản lượng lương thực của toàn thế giới.

Bước đi đầu tiên và đơn giản nhất để giải quyết tình trạng này là dừng chính sách nới lỏng định lượng QE2 của FED. Điều này dường như nằm trong tầm tay của FED, nhưng trên thực tế FED như đổ thêm dầu vào lửa đối với cơn sốt giá cả hàng hóa, dẫn đến nguy cơ bùng nổ chu kỳ tăng giá mới.

Nhóm G20 phải tăng việc sản xuất lương thực đặc biệt ở những vùng nghèo và thiếu lương thực. Châu Phi phải đứng đầu danh sách này. Phần lớn của châu lục này nằm bên lề của sự đói nghèo nhưng châu lục này cũng phải chịu phần nào trách nhiệm về sự tăng giá lương thực do những gì diễn ra ở đây.

Sản lượng thu hoạch một hecta ở châu Phi là 1,1 tấn, nghĩa là ít hơn 1/3 sản lượng thu hoạch được của 1 hecta ở Châu Á và Châu Mỹ La tinh. Phần chênh lệch này dẫn đến việc phải nhập khẩu 25 triệu tấn ngũ cốc và vì thế châu lục này xảy ra nạn đói kinh niên.

Trong nhiều năm qua, các nhà nông học hàng đầu đã luôn cho rằng nền nông nghiệp châu Phi có thể sản xuất được nhiều lương thực hơn, đủ để kết thúc tình trạng bấp bênh về lương thực và phụ thuộc vào nhập khẩu. Cách thức để tăng gấp đôi sản lượng lương thực cũng rất rõ ràng: các chính phủ sẽ cung cấp cho các hộ nông dân hạt giống tốt, phân bón, cách quản lý nước quy mô nhỏ.

Nông dân châu Phi có thể tăng gấp đôi thậm chí gấp 4 lần sản lượng lương thực. Các chính phủ châu Phi phải chuẩn bị kế hoạch cho điều này và nhận được sự cam kết hỗ trợ từ nhóm 8 nền kinh tế phát triển nhất thế giới tại Hội nghị thượng đỉnh L’Aquila 2009.

Nhưng trở ngại chính là vấn đề tài chính: các hộ nông dân ở châu Phi quá nghèo, không đủ uy tín trả nợ để có thể vay vốn từ ngân hàng. Các chính phủ phải lên chương trình trợ cấp cho nông dân để phát triển nông nghiệp, tăng sản lượng lương thực.

Malawi là một ví dụ như thế, nước này đã nhanh chóng tăng gấp đôi sản lượng lương thực bằng những cách thức trên. Còn các nước khác vẫn chưa làm được điều tương tự, và đang kêu gọi sự cam kết hỗ trợ từ nhóm G8.

Tại cuộc họp, các bộ trưởng tài chính nhóm G20 có thể sẽ vẫn lựa chọn cách đối phó với việc giá cả bùng phát và giảm nghèo nếu như họ theo đuổi thực hiện các cam kết L’Aquila. Năm 2009, họ đã cam kết hỗ trợ 22 tỷ USD trong vòng 3 năm, bao gồm cả một quỹ đặc biệt tại Ngân hàng thế giới gọi là chương trình an ninh lương thực và nông nghiệp toàn cầu. Quỹ này nhận được một khoản tiền khiêm tốn là 350 triệu USD.

Có vẻ như những cam kết của nhóm G8 là điều thật xa vời. Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ rất vất vả để thông qua từng USD tại Hạ viện Mỹ vốn chẳng có vẻ gì lo lắng cho tình hình này.

Tại Pháp, những nhà lãnh đạo thuộc nhóm G20 đã giảm số tiền cam kết. Italy, nước chủ nhà của hội nghị thượng đỉnh L’Aquila, đang lâm vào khủng hoảng chính trị triền miên. Tuy nhiên vẫn còn có một chút hy vọng, Trung Quốc, nói riêng, có lý do để dẫn đầu. Dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc là 3000 tỷ USD với thặng dư tài khoản vãng lai lớn và chắc chắn sẽ phải tăng nhập khẩu lương thực.

Trung Đông , cũng giống như Châu Phi, không thể tự đáp ứng đủ nhu cầu lương thực của mình. Vì thế trong khi Paris chủ trì cuộc họp nhóm G20 vào thứ 6, mọi con mắt đang nhìn về phía Đông trong niềm hy vọng về vai trò dẫn đầu của Trung Quốc. Vì lợi ích của những người nghèo nhất thế giới, hãy để chúng ta hy vọng rằng họ sẽ được hỗ trợ.

Hà My
Theo FT