Đây là phương pháp nông dân Mỹ dùng khiến nông sản tươi không cần tưới. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, canh tác khô có thể giúp nông nghiệp ở miền tây nước Mỹ bớt chật vật.
Canh tác khô ở miền Tây nước Mỹ. Ảnh: Modern Farmer
Biến đổi khí hậu đang làm đảo lộn thế giới, khiến các hồ khô cạn và làm tăng mực nước biển. Không có nguồn cung cấp nước ngọt đầy đủ, nông dân ở miền Tây nước Mỹ buộc phải thử vận may với canh tác khô.
Cho đến nay, phương pháp này đã có hiệu quả, nhưng sẽ không hoàn toàn đối phó được những khó khăn của nông nghiệp. Tuy nhiên, canh tác khô đã mở ra một con đường phía trước cho các nhà sản xuất quy mô nhỏ khi họ sẽ ít phụ thuộc hơn vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên khan hiếm.
Kết quả cho ra là, sản phẩm nông nghiệp khô thường có kích thước nhỏ hơn và sản lượng ít hơn, nhưng vẫn đảm bảo có tuổi thọ lâu hơn và vị ngon hơn.
Phương pháp cụ thể
Khái niệm đầu tiên xuất hiện trong đầu là canh tác khô là một phương pháp trồng cây không cần nước. Tuy nhiên, đây là một nhận định sai. Amy Garrett, chủ tịch Viện Canh tác Khô phi lợi nhuận ở Corvallis, Oregon, đã khẳng định rằng không có gì có thể phát triển nếu không có nước.
Thay vào đó, cây trồng canh tác khô hấp thụ độ ẩm từ mặt đất thay vì được tưới lên. Phương pháp canh tác độc đáo này có thể áp dụng ở các bang trên khắp miền Tây, nhưng sẽ cần đến mùa mưa để nước mưa được hấp thụ vào đất. Một khô nối tiếp sau đó cho phép rễ cây hút ẩm.
Một số loại trái cây và rau quả có thể được trồng thông qua canh tác khô, bao gồm: ngô, khoai tây, bí đao, cà chua và dưa hấu.
Phương pháp này khác với nông nghiệp thông thường ở chỗ cây trồng được trồng mà không cần tưới tiêu trong suốt mùa mưa. Tuy nhiên, để canh tác khô có hiệu quả, cần có nhiều yếu tố.
David Runsten, giám đốc chính sách nước tại Liên minh Cộng đồng với Nông dân Gia đình ở California, cho biết: “Canh tác khô cần một nơi có đủ lượng mưa để tạo độ ẩm cho đất.”
Nông dân muốn đi sâu vào canh tác khô phải sử dụng một số kỹ thuật để cung cấp cho cây trồng độ ẩm cần thiết. Ví dụ, họ sẽ phải trồng trọt vào đầu mùa để tận dụng độ ẩm của đất từ những cơn mưa mùa đông. Cây trồng cũng nên được trồng trên diện rộng, tạo điều kiện cho rễ cây tìm nguồn nước. Nông dân cũng có thể trồng cây con trong luống, giảm thiểu tác động gây khô hạn của gió và đặt một lớp mùn cách nhiệt trên mặt đất.
Những quả dưa được trồng trong các thí nghiệm canh tác khô tại Trang trại Nghiên cứu Rau của Đại học Bang Oregon. Dưa rất thích hợp với canh tác khô vì chúng có xuất xứ những nơi khô hạn. Ảnh: A.GARRETT/ScienceNews
Canh tác khô không chỉ có ở miền Tây nước Mỹ
Canh tác khô là một phương pháp phổ biến ở nhiều nơi khác trên thế giới, từ những vườn ô liu ở Địa Trung Hải đến những cánh đồng dưa của Botswana đến những vườn nho ở Chile. Người dân bản địa đã thực hành canh tác khô ở miền Tây nước Mỹ trong hàng ngàn năm.
Michael Kotutwa Johnson, chuyên gia về khả năng phục hồi bản địa từ Đại học Arizona (Tucson) và là thành viên của bộ lạc Hopi cho biết anh đã sản xuất các sản phẩm canh tác khô như ngô và đậu lima với phương pháp học được từ ông nội của mình. Johnson giải thích việc hiểu biết sâu sắc về môi trường tự nhiên cần thiết cho canh tác khô phù hợp với lý tưởng và niềm tin tâm linh của cộng đồng Hopi như thế nào.
“Canh tác khô cũng là nông nghiệp, đó là cách người bộ lạc chúng tôi áp dụng. Chúng tôi thực sự hiểu được những gì môi trường trao cho, và học cách đáp lại. Mối quan hệ giữa hệ thống cây trồng và người nông dân sẽ phát triển, đó là một thứ đẹp đẽ và cần được trân trọng.”
Phương pháp phát triển theo chiều dài lịch sử
Khi những người ngoại lai đặt chân đến miền Tây, họ bắt đầu thực hành canh tác khô. Tuy nhiên, vào khoảng thế kỷ 20, công nhân nông nghiệp chủ yếu dựa vào thủy lợi để đáp ứng nhu cầu sản phẩm cho các thị trường đang phát triển.
Theo Jay Lund, phó giám đốc Viện Nghiên cứu Đường phân thủy của Đại học California, nông dân hiện nay biết cách kiểm soát lượng nước theo nhu cầu, cho phép họ cải thiện năng suất. Tuy nhiên, nguồn nước tưới ở miền Tây hiện nay đang thiếu hụt.
Đối với những nơi như Thung lũng San Joaquin ở California, nước được bơm từ các tầng ngậm nước sâu và được vận chuyển qua các kênh và đường ống trước để tưới cho cây trồng. Các nhà nghiên cứu tin rằng hơn một phần tư lượng nước tưới tiêu có thể bị thất thoát trong quá trình vận chuyển do rò rỉ và bốc hơi.
Một vấn đề lớn khác trong khu vực là nước bị khai thác không được bổ sung kịp. Runsten cho biết: “Không có đủ nước cho diện tích đất nông nghiệp đã được trồng.” Hiện tại, khả năng tiếp cận với hệ thống tưới tiêu đang bị hạn chế. Nông dân trên khắp các bang khác hiện đang trải qua tình trạng thiếu nước và đôi khi bị cắt nước tưới. Theo Runsten, vấn đề khó có thể sớm cải thiện.
Tương lai của canh tác khô
Mặc dù canh tác khô có những lợi ích về môi trường, nông dân vẫn còn cảnh giác.
Chuyên gia làm vườn Alex Stone của Đại học bang Oregon nhận thấy rằng những nông dân trồng trọt ở bang này thận trọng với việc thực hành canh tác khô ngay cả khi sản phẩm bán chạy.
Ví dụ, cà chua Early Girl trồng bằng canh tác khô ở được bán rộng rãi ở California cho các siêu thị và chợ nông sản.
Stone nói: “Người ta chỉ coi chúng là những quả cà chua nhỏ, đắt tiền và có chất lượng tốt.”
Nông nghiệp khô cũng mang lại một hướng phát triển khi nguồn nước trở nên khan hiếm hơn.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu thừa nhận đây không phải là giải pháp chung cho tất cả các vấn đề về biến đổi khí hậu. Ví dụ, các loại cây trồng phát triển mạnh mà không cần tưới tiêu có thể gặp khó khăn trong tương lai.
Stone cho biết: “Khi mùa hè trở nên nóng hơn và khô hơn, cây trồng thậm chí sẽ cần thêm nước vì chúng sẽ thoát hơi nước nhiều hơn, khiến việc canh tác khô trở nên rủi ro”.
VietBF@ sưu tập
