Quân Ukraine đã tránh giao tranh đẫm máu trong đô thị bằng cách bao vây để buộc Nga rút lui, nhưng Kherson sẽ là thách thức lớn với chiến thuật này.
Trong chiến dịch phản công giành lại gần 9.000 km2 lãnh thổ ở đông bắc hồi tháng trước, quân đội Ukraine đã áp dụng một chiến thuật điển hình giúp phát huy thế mạnh của họ: sử dụng thông tin tình báo và vũ khí chính xác do phương Tây cung cấp để tấn công tuyến tiếp tế và sở chỉ huy của lực lượng Nga, làm suy yếu khả năng kháng cự của đối phương.
Khi quân Nga gần như cạn nguồn tiếp tế cả về nhân lực và vật lực, các đơn vị Ukraine mới áp sát và tấn công với thế áp đảo, buộc đối phương phải rút lui. Chiến thuật này giúp lực lượng Ukraine hạn chế thương vong cả về binh sĩ lẫn dân thường, cũng như giúp một số thành phố của đất nước tránh bị tàn phá nặng nề bởi các loại hỏa lực hạng nặng.
Nhưng cách đánh đó đang đối mặt với một thử thách lớn, khi lực lượng Ukraine áp sát thủ phủ Kherson ở miền nam đất nước.
Binh sĩ Ukraine tuần tra ở ngôi làng gần ranh giới tỉnh Kherson ngày 7/10. Ảnh: AFP.
Trong nhiều tháng, lực lượng Ukraine đã sử dụng hệ thống pháo phản lực HIMARS do Mỹ cung cấp để tập kích cầu, kho đạn và trạm nhiên liệu của Nga ở Kherson. Mục tiêu của chiến thuật này vẫn là gây sức ép buộc quân Nga phải rút về phía bờ đông sông Dnieper mà không cần giao tranh ở đô thị.
Moskva đã sơ tán dân thường khỏi Kherson, nhưng tới nay chưa có dấu hiệu nào cho thấy lực lượng phòng thủ của Nga sẽ rút khỏi thành phố. Điều này khiến Kiev đối mặt với với hai lựa chọn: một là tiến quân và giao tranh trên từng con phố để giành lại Kherson trước mùa đông, hoặc tiếp tục chiến thuật "cô lập" quân Nga.
Khi mùa đông tới, bất kỳ nỗ lực phản công nào cũng đối mặt với rất nhiều khó khăn, theo Phillips O’Brien, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học St. Andrews ở Scotland.
"Nếu quân Nga muốn chiến đấu đến cùng tại Kherson, họ có thể gây khó khăn rất lớn cho nỗ lực phản công của Ukraine", ông nói.
Nga từng pháo kích nặng nề các thành phố như Mariupol và Severodonetsk để bẻ gãy ý chí phản kháng của lực lượng phòng thủ Ukraine. Trong khi đó, Ukraine lại tìm cách tránh giao tranh đô thị, bởi nó không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về cơ sở hạ tầng mà còn gây thương vong cao và tiêu tốn nhiều vũ khí.
Trong chiến dịch phản công ở Kharkov tháng trước, lực lượng Ukraine đã kiểm soát các ngôi làng xung quanh thành phố Balakliya và Shevchenkove, siết chặt vòng vây quân Nga và khiến họ phải rút lui. Tại Izyum, thành phố lớn nhất khu vực, quân Nga đã rút khi lực lượng Ukraine đe dọa cắt đứt tuyến đường thoát cuối cùng.
Nhưng tại Kupyansk, trung tâm giao thông quan trọng của vùng, quân Nga đã biến nó thành một pháo đài. Giống như Kherson, thành phố này nằm bên bờ sông và quân Ukraine không thể bao vây nó như những nơi khác. Dù cuối cùng Ukraine vẫn tái kiểm soát thành phố, Kupyansk đã bị tàn phá nghiêm trọng sau trận chiến.
"Kupyansk là một nơi khá quan trọng và người Nga sẵn sàng chiến đấu vì nó hơn", Mick Ryan, chiến lược gia quân sự từng là thiếu tướng trong quân đội Australia, nói.
Ryan nói Kherson không phải là vị trí chiến lược quan trọng như Kupyansk, nhưng có ý nghĩa chính trị rất lớn, khiến Moskva sẵn sàng chiến đấu tới cùng. Đây là thành phố lớn đầu tiên mà Nga kiểm soát sau khi phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine hồi cuối tháng 2.
Chỉ vài tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố sáp nhập Kherson, cùng ba tỉnh khác gồm Donestk, Lugansk và Zaporizhzhia. Biển hiệu với thông điệp "Nga mãi mãi ở đây" đã được dựng khắp thành phố. Rút quân ở Kherson sẽ được xem là thất bại lớn đối với ông Putin và quân đội Nga.
Lực lượng Nga bảo vệ Kherson tốt hơn nhiều Kharkov, nơi họ bị mất cảnh giác do "đòn hỏa mù" của Ukraine. Một lính Ukraine từng chiến đấu trong khu vực cho biết quân Nga thiết lập các tuyến phòng thủ ở Kherson bằng lực lượng được huấn luyện và trang bị tốt. Tốc độ tiến quân của Ukraine rất chậm, khi khu vực ngoại ô Kherson có nhiều cánh đồng bùn lầy và nhiều mìn đến mức các phương tiện chỉ có thể di chuyển dọc tuyến đường nhựa.
Dù giới chức Nga thừa nhận tình hình ở bờ tây sông Dnieper rất khó khăn, họ không có kế hoạch từ bỏ thành phố. Kirill Stremousov, phó lãnh đạo chính quyền Nga ở Kherson, cuối tuần qua viết trên Telegram rằng quân Nga đã ổn định tiền tuyến và đang chuẩn bị cho mùa đông.
Cư dân còn ở thành phố cho biết một nhóm quân Chechnya vẫn ở thành phố cùng hàng nghìn binh sĩ dường như được huy động theo lệnh động viên một phần gần đây.
Giới chức Ukraine hôm 22/10 nói quân Nga đang chuẩn bị cho các trận giao tranh đô thị ở Kherson. Giới phân tích quân sự cho rằng đó có thể chỉ là tung hỏa mù cho một cuộc rút lui, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cho thấy họ sẽ cố giữ thành phố.
Ben Hodges, cựu chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Âu, nói rằng dù Ukraine không muốn dùng hỏa lực bắn phá Kherson, "đến một lúc nào đó, họ sẽ phải pháo kích để đẩy quân Nga ra khỏi thành phố".
Thiếu tướng Edward Dorman, cựu giám đốc về hậu cần và kỹ thuật cho Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, nói rằng thời gian đang cạn dần với Ukraine trong nỗ lực tận dụng lợi thế hiện nay. "Họ cần tận dụng đà tiến công trước mùa đông, bởi khi chiến trường trở nên lầy lội hơn, khả năng cơ động sẽ bị cản trở, gây thiệt hại về nhân lực và nguồn lực", ông nói.
Mykola Bielieskov, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia ở Kiev, nói thành công của Ukraine ở Kharkov đã giúp giảm bớt áp lực tiến quân ở những nơi khác trước mùa đông. Cuộc phản công đó đã giúp đảm bảo việc chuyển giao vũ khí nhiều hơn từ phương Tây, khi quân đội Ukraine chứng minh rằng họ có thể đẩy lùi lực lượng Nga.
"Ukraine đã chứng minh cho cả thế giới thấy rằng họ có thể tiến hành các chiến dịch tấn công điển hình, dù thiếu vũ khí hạng nặng", ông Bielieskov chia sẻ.
Ryan cho rằng khi tình hình hậu cần của Nga trở nên căng thẳng hơn, Ukraine sẽ dễ dàng tái kiểm soát thành phố mà không phải tốn quá nhiều xương máu.
"Nếu quân Nga cố chiến đấu tới cùng, họ sẽ mất tất cả binh sĩ và trang bị còn lại ở bờ tây sông Dnieper", ông nói. "Ukraine không có gì phải vội vàng. Dù là trong tháng 10 hay tới đầu năm sau, họ rốt cuộc vẫn có thể tái chiếm thành phố".
