Trước khi qua đời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đă dặn ḍ con trai duy nhất của ḿnh: “Ba không có tài sản ǵ để lại cho con. Ba chỉ để lại một sự nghiệp để tiếp tục...".
Làm việc cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng từ năm 19 tuổi, đến khi Thủ tướng Phạm Văn Đồng qua đời vào năm 2000, nhà thơ Việt Phương đă có 53 năm làm thư kư. Trong 53 năm ấy, có nhiều câu chuyện về Thủ tướng mà nhà thơ Việt Phương luôn nguyện mang theo suốt cuộc đời. Ở tuổi ngoài 80, khi nhắc về cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nhà thơ Việt Phương luôn khẳng định một điều: “Thủ tướng Phạm Văn Đồng là một nhân cách lớn, là một người đă dạy cho tôi rất nhiều điều về cách làm người”.
T́nh yêu với người vợ bệnh tật
Trọn vẹn một đời người, Việt Phương làm chính trị nhưng ông vẫn làm thơ và đă từng có những bài thơ, những tập thơ thực sự gây những tiếng vang lớn. Khi nhắc về Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Việt Phương vẫn luôn nói với tất cả sự tŕu mến và trân trọng: “Thủ tướng Phạm Văn Đồng không bao giờ làm thơ. Nhưng ông đă sống một cuộc đời rất thơ”.
Nhà thơ Việt Phương tâm sự với tôi rằng, được gặp gỡ và trở thành thư kư của Thủ tướng Phạm Văn Đồng vừa là một vinh dự vừa là một may mắn lớn trong cuộc đời ông. Nhà thơ Việt Phương kể: “Tôi gặp Thủ tướng Phạm Văn Đồng lần đầu vào năm 1947, khi đó tôi 19 tuổi c̣n đồng chí Phạm Văn Đồng là đặc phái viên của Chính phủ miền Nam Trung Bộ. Năm đó, tôi được đơn vị cử đi dự Đại hội Thanh niên Cứu quốc ở Nam Trung Bộ và được gặp đồng chí Phạm Văn Đồng ở đó”.
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng
Từ thời trẻ, nhà thơ Việt Phương đă có thói quen không bao giờ chuẩn bị bài phát biểu trước ở nhà mà toàn phát biểu “vo” nên trong hội nghị đó, khi biết thói quen của Việt Phương, đồng chí Phạm Văn Đồng rất ngạc nhiên và “kiểm tra” khả năng diễn thuyết của Việt Phương. Phần v́ ấn tượng bởi khả năng ăn nói của một người thanh niên mới 19 tuổi, lại biết Việt Phương tốt nghiệp trường Bưởi, nói - viết thành thạo tiếng Pháp và tiếng Anh, đồng chí Phạm Văn Đồng đă đề nghị Việt Phương về làm thư kư cho ḿnh từ năm 1947. Kể từ đó cho đến ngày Thủ tướng Phạm Văn Đồng qua đời vào năm 2000, dù ở trên cương vị nào, từ Phó Thủ tướng đến Thủ tướng và sau này là Cố vấn Ban chấp hành Trung ương Đảng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng luôn tin tưởng giao việc cho Việt Phương với vai tṛ của một người thư kư giúp việc đắc lực cho ḿnh.
Nhà thơ Việt Phương kể: “Những ngày đầu về làm thư kư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng, tôi được Thủ tướng Phạm Văn Đồng đưa cho những cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thế giới viết bằng tiếng Pháp. Thủ tướng yêu cầu tôi đọc và thuật lại nội dung câu chuyện cho ông nghe. Ông cũng yêu cầu tôi đi diễn thuyết ở nhiều nơi. Ông làm như thế, cốt là để kiểm tra khả năng truyền đạt và xử lư thông tin của tôi”.
Khi đă vượt qua những “bài kiểm tra” của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nhà thơ đă trở thành thư kư riêng cho Thủ tướng trong suốt 53 năm, và là người có thời gian làm thư kư cho Thủ tướng lâu nhất ở Việt Nam.
Sẽ không ngoa khi nói rằng, nhà thơ việt Phương là một trong những người nắm rơ nhất về cuộc đời Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Cả cuộc đời làm thư kư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng, nhà thơ Việt Phương đă đúc kết 7 điều về người lănh đạo đáng kính của ḿnh.
Một trong bảy điều mà Việt Phương đă đúc kết được về cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng chính là tinh thần trách nhiệm và t́nh cảm yêu thương tuyệt đối mà Thủ tướng Phạm Văn Đồng dành cho vợ con ḿnh.
Phu nhân của Thủ tướng Phạm Văn Đồng là bà Phạm Thị Cúc, một người con gái Hà Nội. Ngày đó, gia đ́nh bà Phạm Thị Cúc có một quán bán hàng. Bố mẹ bà là những người yêu nước nên gia đ́nh bà trở thành cơ sở cách mạng, từng giúp đỡ, cưu mang nhiều nhà cách mạng lớn của ta thời kỳ đó. Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng nhiều lần ghé qua gia đ́nh bà Phạm Thị Cúc. Chính những lần viếng thăm này đă khiến t́nh cảm giữa hai ông bà nảy nở.
Khi mới nên nghĩa vợ chồng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng hứa với vợ, dù có đi làm cách mạng ở đâu, ông cũng nhất định đưa bà đi cùng. Nhưng sau này v́ điều kiện công việc, v́ nhiệm vụ cách mạng, ông đă không giữ được lời hứa của ḿnh với người vợ hiền.
Quăng thời gian ông được Chính phủ biệt phái vào Nam, thương hoàn cảnh vợ chồng ông xa nhau, Bác Hồ đă cho phép bà Phạm Thị Cúc vào Nam với chồng. V́ nhớ chồng mà khi đó, bà đă đi bộ vượt Trường Sơn trong 5 tháng ṛng ră để vào Nam gặp chồng. Vào đến nơi th́ cũng là lúc ông được lệnh ra Bắc, bà lại vượt Trường Sơn ra Bắc. Suy sụp sức khỏe sau những hành tŕnh dài vất vả như thế, lại thương nhớ chồng ngày đêm, bà sinh ra bệnh nửa quên nửa nhớ. Sau một thời gian phát bệnh, bà rơi vào trạng thái trầm kha khiến căn bệnh của bà càng khó ḷng cứu chữa.
Mặc dù Thủ tướng Phạm Văn Đồng đă đưa bà đi chữa bệnh ở cả Trung Quốc, Liên Xô nhưng bệnh t́nh của bà vẫn không hề thuyên giảm. Khi đó, một số chuyên gia y khoa đầu ngành của nước bạn khi nghe về bệnh t́nh của bà đă chẩn đoán nguồn cơn căn bệnh của bà là do xa vắng chồng lâu ngày. Họ khuyên đưa bà về Việt Nam để có điều kiện gần gũi với chồng con, với hi vọng nhờ thế bệnh t́nh sẽ thuyên giảm.
Nghe theo lời khuyên của bác sĩ, Thủ tướng Phạm Văn Đồng dù bận rộn việc nước vẫn dành nhiều thời gian ở bên vợ, chăm sóc, động viên, gần gũi bà. Nhưng bệnh t́nh của bà không v́ thế mà thuyên giảm. Bà Phạm Thị Cúc phát bệnh khi rất trẻ khiến những năm tháng sau này, Thủ tướng Phạm Văn Đồng rất vất vả để chăm sóc gia đ́nh của ḿnh.
Năm 1951, con trai ông bà ra đời khi bệnh t́nh của bà bắt đầu có xu hướng nặng lên, ông đặt tên con là Phạm Sơn Dương và đưa con vào Phủ Chủ tịch sống, c̣n bà th́ sống ở căn biệt thự trên phố Khúc Hạo. Ngày đó, một tuần vài lần, ông đều đưa con trai đến căn biệt thự trên phố Khúc Hạo thăm bà. Nhà thơ Việt Phương khi đó cũng sống tại căn biệt thự này nói rằng, lần nào đến thăm vợ, Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng nói chuyện với vợ rất dịu dàng. Ông thường ngồi bên giường bệnh của bà, khi th́ nắm tay bà thật âu yếm, khi th́ ngồi chải lại mái tóc cho bà.
Bệnh t́nh khiến bà Phạm Thị Cúc cứ lúc quên lúc nhớ, nhưng điều đặc biệt là bà nhớ rất kỹ những chuyện thời xưa nên lần nào đến thăm vợ, Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng kiên nhẫn gợi lại chuyện xưa với vợ, cốt để vợ vui. Ông vẫn hi vọng nhờ đó bệnh t́nh của bà sẽ dần khôi phục. Nhưng những nỗ lực của ông không thể giúp bà khỏi bệnh.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng là một người hết mực yêu thương vợ. Bà bị bệnh khi c̣n rất trẻ, nhiều người khuyên ông nên lấy vợ khác. Nhưng ông một mực từ chối. Ông yêu bà và muốn trọn vẹn t́nh nghĩa với bà nên đă quyết định ở bên bà và chăm sóc bà, dẫu cuộc sống riêng của ông v́ thế mà chịu nhiều thiệt tḥi. Lúc nào, ông cũng dặn con trai ḿnh phải thường xuyên quan tâm và yêu thương mẹ.
Những ngày bận bịu công việc không qua Khúc Hạo được, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thường dặn con trai Phạm Sơn Dương qua tṛ chuyện với mẹ. Mỗi lần như thế, ông đều gửi tặng bà những món quà nho nhỏ, cốt để bà vui.
Nhắc về bà Phạm Thị Cúc, nhà thơ Việt Phương kể, tuy bệnh tật như thế, nhưng bà vẫn là một người phụ nữ rất dịu dàng. Các con trai của nhà thơ Việt Phương rất quấn quưt với bà và đặc biệt được bà yêu mến. Chiều chiều, bà thường ngồi trên cái ghế tựa ngoài vườn ngắm hai người con trai của nhà thơ Việt Phương chạy nhảy, nô đùa trong sân và mỉm cười dịu dàng. Số phận đă không ưu ái bà khi bắt bà chịu cảnh bệnh tật từ khi c̣n quá trẻ, chẳng có cơ hội an hưởng hạnh phúc bên chồng con. Dẫu vậy, bà vẫn may mắn có được sự yêu thương và chăm sóc hết mực của chồng.
Những năm cuối đời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng có một nguyện vọng: Ông mong người vợ hiền của ông “đi trước” ông, để ông được lo cho bà một cách tươm tất, trọn vẹn, chu đáo, để ông được yên tâm, thanh thản bởi cả đời ḿnh, lúc nào ông cũng nghĩ ông nợ bà. Nhưng ông đă bỏ bà ra đi cách đây 12 năm và phải gửi gắm bà lại cho người con trai Phạm Sơn Dương chăm sóc.
Dạy con sống giản dị, khiêm tốn
Thủ tướng Phạm Văn Đồng có một người con trai duy nhất là Thiếu tướng Phạm Sơn Dương. Đó là kết quả của t́nh yêu giữa ông và bà Phạm Thị Cúc. Con trai ông bà ra đời đă sớm chịu nhiều thiệt tḥi khi không có được sự chăm sóc đầy đủ của mẹ. V́ bận bịu công việc của đất nước nên khi đó, Thủ tướng Phạm Văn Đồng phải nhờ thầy giáo Vũ Linh (em vợ của nhà thơ Việt Phương) vào sống cùng tại Phủ Chủ tịch để vừa lo việc dạy dỗ, bảo ban vừa lo việc học cho Phạm Sơn Dương. Tuy công việc bận bịu nhưng Thủ tướng Phạm Văn Đồng vẫn cố gắng dành thời gian cho con trai vào những bữa ăn, cùng đưa con trai ngồi ăn với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng
Nhà thơ Việt Phương kể, Thủ tướng Phạm Văn Đồng tuy yêu thương con trai nhưng cũng rất nghiêm khắc với con: “Khi Phạm Sơn Dương học tiểu học, có lần v́ mâu thuẫn, Phạm Sơn Dương đă đánh nhau với một cậu bạn học là con của một người sửa xe ở đầu phố. Cậu bạn học đó cao to hơn Phạm Sơn Dương nên kết quả là Phạm Sơn Dương bị đánh đau đớn, khắp người xây xước. Khi con trai đi học về, nghe con trai kể lại sự t́nh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng liền cho người đến chuyển lời xin lỗi của ông tới gia đ́nh người thợ sửa xe đó. Người thợ sửa xe đă vô cùng sững sờ và cảm động khi biết con trai ḿnh đánh nhau với con trai của Thủ tướng mà lại nhận được lời xin lỗi từ Thủ tướng.
Hôm đó, người thợ sửa xe cảm động nói: “Con trai tôi to con hơn. Nó có bị sao đâu. Chỉ có con trai của Thủ tướng là bị đau. Tôi không ngờ Thủ tướng lại xin lỗi chúng tôi như thế”".
Tuy là con trai của Thủ tướng nhưng Phạm Sơn Dương sớm được cha ḿnh dạy cho tính khiêm tốn: “Phạm Sơn Dương hiền lành, ít nói và rất gắn bó với gia đ́nh bên ngoại. Những người trong gia đ́nh bên ngoại cũng vốn có tính cách khiêm tốn. Được sự dạy dỗ của cha và các cậu, các d́ bên ngoại nên Phạm Sơn Dương rất hiền lành, ít nói. Tôi chưa bao giờ thấy Phạm Sơn Dương cậy thế cha ḿnh là Thủ tướng mà lên mặt với người khác".
"Lúc sinh thời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng là người ăn uống rất giản dị nên con trai ông cũng quen với nếp sinh hoạt giản dị như thế từ bé. Tôi c̣n nhớ, hồi đó nhà bếp thường nấu gạo ngon cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng ăn v́ ưu tiên ông bị bệnh dạ dày. Phạm Sơn Dương ăn cùng cha nên đương nhiên được hưởng chế độ đó. Nhưng Dương không hề thích ăn loại gạo ngon này. Cứ mỗi lần đến bữa ăn, Phạm Sơn Dương lại mang bát cơm của ḿnh ra đổi lấy nắm cơm của mấy anh lính bảo vệ. Cơm của lính th́ nấu bằng gạo thường, ăn không ngon nhưng Phạm Sơn Dương lại ăn rất ngon lành”.
Là con trai của Thủ tướng đương nhiệm khi đó nên khi bước vào tuổi trưởng thành, Phạm Sơn Dương nhận được không ít lời đề nghị cấp học bổng của các nước bạn, nhưng Thủ tướng Phạm Văn Đồng từ chối tất cả những lời đề nghị đó. Ông không muốn con trai ḿnh hưởng đặc quyền đặc lợi mà yêu cầu con trai ḿnh phải tự rèn luyện bản thân. V́ thế, thay v́ cho con đi học nước ngoài, ông quyết định cho con vào quân đội. Quăng thời gian đi học, Phạm Sơn Dương được đối xử như một học sinh b́nh thường chứ không phải con trai của Thủ tướng.
V́ công việc bận rộn nên khi đó Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng rất ít khi có thời gian lên thăm con. Ông thường nhờ cấp dưới lên thăm và động viên con trai học hành. Khi có thời gian rảnh rỗi hay khi tiện việc đi công tác, ông qua thăm con trai ở trường, nhưng lần viếng thăm nào của ông cũng rất kín đáo, không hề ŕnh rang, nên hiếm ai biết có Thủ tướng ghé qua. Hiểu tính cách của cha ḿnh nên sau này, Phạm Sơn Dương cũng sống rất khiêm tốn.
Đi sơ tán hay đi làm việc, không bao giờ Phạm Sơn Dương nói ḿnh là con của Thủ tướng để tránh nhận được sự quan tâm đặc biệt từ mọi người.
Trước khi qua đời, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đă dặn ḍ con trai duy nhất của ḿnh: “Ba không có tài sản ǵ để lại cho con. Ba chỉ để lại một sự nghiệp để tiếp tục. Ba yêu cầu con chăm sóc má con, chăm lo dạy bảo các con của con mạnh khỏe, ngoan ngoăn, học giỏi trở thành người có ích cho xă hội, cho đất nước, xứng đáng là người sĩ quan của quân đội ta”.
Mối thân t́nh giữa Thủ tướng và người thư kư 53 năm
Nhà thơ Việt Phương làm thư kư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng suốt 53 năm. V́ thế, t́nh cảm giữa Việt Phương và Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng vô cùng sâu đậm. Vợ của ông – bà Tú Lan- được Thủ tướng Phạm Văn Đồng nhận làm em gái nuôi. Các con của ông cũng được Thủ tướng Phạm Văn Đồng hết sức yêu quư. Nhà thơ Việt Phương kể, khi các con ông c̣n bé, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thường chơi với các con ông khi có thời gian rảnh. Thủ tướng sống trong Phủ Chủ tịch cùng với Chủ tịch Hồ Chí Minh và ăn cơm cùng người.
Không ít bữa cơm, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đưa con của nhà thơ Việt Phương đi dùng cơm cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó là một kỷ niệm đẹp và vô cùng đáng quư với gia đ́nh nhà thơ Việt Phương. Bởi với nhà thơ Việt Phương, việc các con ông được ăn cơm cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng là một vinh dự lớn cho cả gia đ́nh nhà thơ nói chung và các con của ông nói riêng.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng rất thân thiết với vợ chồng nhà thơ Việt Phương. Nhà thơ Việt Phương là thư kư cho Thủ tướng. C̣n vợ ông là em gái nuôi của Thủ tướng. Sẽ không có ǵ khó hiểu nếu Thủ tướng Phạm Văn Đồng dành nhiều sự ưu ái cho gia đ́nh nhà thơ Việt Phương. Nhưng cả ông và vợ ông - một nhà giáo có uy tín, từng là cô giáo của nhiều trí thức lớn của ta hiện nay như nhà sử học Dương Trung Quốc, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, Chu Hảo…đều hết sức tránh lợi dụng tấm chân t́nh của Thủ tướng. Có lần, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đề nghị tạo điều kiện cho các con của nhà thơ Việt Phương đi du học nhưng vợ ông sau khi suy nghĩ đă từ chối. Sau này, những người con của nhà thơ Việt Phương đă tự phấn đấu, tự nỗ lực để giành học bổng du học.
Đôi lúc v́ áp lực công việc, v́ cấp dưới làm việc chưa đúng ư, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng có thể nổi cáu. Và người duy nhất có thể làm ông nguôi cơn giận ngay lập tức mà không v́ bất cứ lư do ǵ chính là nhà thơ Việt Phương.
Nhà thơ Việt Phương kể: “Mỗi khi Thủ tướng Phạm Văn Đồng cáu, anh em lại gọi tôi đến. Mỗi khi nh́n thấy tôi, Thủ tướng lập tức nguôi cáu giận. Có lần tôi tháp tùng Thủ tướng đi tham quan Vịnh Hạ Long. Hôm đó, Thủ tướng ngỏ ư muốn đi tàu dạo quanh vịnh. Biết tin đó nên hai tàu hải quân đă được lệnh tháp tùng Thủ tướng, một tàu đi trước, một tàu đi sau vừa làm nhiệm vụ dẫn đường, vừa đảm bảo an toàn cho Thủ tướng. Thấy tàu hải quân đi ngay trước tàu ḿnh một đoạn, biết là tàu đi bảo vệ ḿnh, Thủ tướng rất giận với các cán bộ ở Quảng Ninh v́ Thủ tướng cho rằng Quảng Ninh đă bày vẽ tốn kém, phí tiền của Nhà nước mà chưa có sự đồng ư của Thủ tướng. Khi đó, tôi ở trên tầng trên, nghe tiếng của Thủ tướng, biết là ông giận dữ nên liền chạy xuống. Nh́n thấy tôi, Thủ tướng đă bớt giận đi đôi phần. Đến khi tôi giải thích việc bảo vệ Thủ tướng là chính sách của Đảng và là nhiệm vụ của các địa phương, th́ ông hoàn toàn nguôi giận và tiếp tục buổi tham quan”.
Vợ nhà thơ Việt Phương từng nói với ông: “Người hiểu anh nhất là Thủ tướng Phạm Văn Đồng”. Càng sau này, khi ngồi ngẫm lại điều này, nhà thơ Việt Phương càng thấm thía câu nói đó và thấy lời nhận xét của ḿnh là đúng. Cùng làm việc chung mấy chục năm trời, nhà thơ Việt Phương hiểu rất rơ tính cách của Thủ tướng Phạm Văn Đồng và ngược lại Thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng hiểu rất rơ tính cách của nhà thơ Việt Phương.
Nhà thơ Việt Phương kể: “53 năm làm thư kư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng, cả tôi và Thủ tướng đều mặc định với nhau một điều: có thể trong thâm tâm, chúng tôi rất hiểu nhau và đánh giá cao những việc mà người kia làm, nhưng Thủ tướng Phạm Văn Đồng không bao giờ khen: “Phương làm việc này tốt, Phương làm việc kia hay”. Tôi cũng không bao giờ nịnh Thủ tướng theo kiểu: “Việc này anh giải quyết thật hợp t́nh hợp lư, hay bài diễn văn hôm nay của anh thật hay”. Chúng tôi đều là người không thích nói ra những lời khen ngợi.
Theo GDVN
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Chuyện cảm động về gia đ́nh Thủ tướng Phạm Văn Đồng
