Mỹ - Iran: Bước tiến nhỏ trên con đường dài

Tuần này, các quan chức của Mỹ và Iran đang rất quan tâm tới một hội nghị quốc tế về vấn đề Afghanistan được tổ chức tại Istanbul, một bước tiến nhỏ nhưng rất đáng chú ý trong việc xây dựng sự tin tưởng lẫn nhau giữa Tehran và Washington.

Điều này có thể cải thiện được bầu không khí căng thẳng hiện tại được khởi xướng bởi những lý lẽ gần đây của Mỹ khi cho rằng Tehran có liên quan đến hành động khủng bố ám sát đại sứ Arập Saudi tại Washington.


Cuộc hội đàm tại Istanbul diễn ra trong vòng 01 ngày với chủ đề “An ninh và hợp tác tại trung tâm châu Á” đã được bộ trưởng các nước đến từ Afghanistan, Pakistan, Iran, Trung Quốc, Tajikistan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kazackhstan, Nga, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Arập Saudi, Các tiểu vương quốc Arập Thống nhất và Mỹ đặc biệt quan tâm.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Ali Akbar Salehi vào phút chót đã quyết định tham gia hội nghị, bất chấp sự e dè của ông vào những ngày trước, khi ông cho rằng bất kỳ cuộc gặp nào với các quan chức Mỹ “không có sự công bằng”.
Mặc dù không có một thông điệp trực tiếp nào được đưa ra tại cuộc họp giữa ông Salehi và phái đoàn của Mỹ - dẫn đầu là Thứ trưởng Ngoại giao William J. Burns, tuy nhiên vẫn có những lời khen ngợi sự hiện diện của ông Salehi là “bằng chứng của một bước tiến tốt đẹp”.


Kết thúc cuộc gặp, mộtthỏa thuận thương mại ưu đãi trong khu vực nhằm xúc tiến nền kinh tế Afghanistan, cải thiện những nỗ lực chống lại chủ nghĩa khủng bố và các biện pháp xây dựng lòng tin khác nhau đã được ký kết bởi đại diện đến từ 29 quốc gia và tổ chức quốc tế, trong đó bao gồm cả Mỹ và Iran. Điều này giống như một văn kiện về các mối quan tâm chung giữa hai quốc gia.


Điều này cũng đã tạo nên một bước đệm cho sự hiện diện mạnh mẽ hơn của Iran tại hội nghị quốc tế sắp tới về vấn đề Afghanistan tại Bonn, Đức vào tháng 12 tới, đặc biệt nếu như cả hai bên nắm được thuận lợi của sự tiến triển đã phát sinh tại Istanbul đối với việc giải quyết công việc cần thiết trong quá trình chuẩn bị. Thế nhưng, con đường tới Bonn có thể sẽ gặp khó khăn nếu như Mỹ tiếp tục khăng khăng giữ những lý lẽ của họ về một âm mưu khủng bố của người Iran.


Tehran tiếp tục phản ứng dữ dội trước những lý lẽ này và hôm thứ năm vừa qua, ông Ayatollah Ali Khamenei – lãnh tụ tối cao của Iran đã lại chỉ trích Mỹ về những cáo buộc “ngu ngốc và vô lý” chống lại Iran và nói rằng “chúng tôi có 100 đầu tài liệu không thể phủ nhận được để chứng minh rằng các chính quyền của Mỹ đứng đằng sau các cuộc tấn công khủng bố tại Iran và trong khu vực”.


Mỹ đã cho rằng Manssor Arbabsiar – một công dân 56 tuổi người Mỹ có cả hộ chiếu của Iran và Mỹ và Gholam Shakuori – một thành viên của lực lượng Qods đã liên minh với Lực lượng bảo vệ cách mạng Hồi giáo của Iran để bảo trợ và xúc tiến các hành động khủng bố ở nước ngoài, bao gồm cả âm mưu ám sát đại sứ Arập Saudi tại Mỹ. Arbabsiar đã bị chính quyền Mỹ bắt giữ trong khi đó, Shakouri vẫn đang ở Iran.



Có một sự nhất quán trong quan điểm tại Tehran rằng mục đích thực sự của Israel trong việc đưa ra những luận điệu leo thang chiến tranh nhằm chống lại Iran là nhằm thuyết phục chính quyền Mỹ thông qua những hình phạt cứng rắn, chẳng hạn như việc “tấn công” vào Ngân hàng Trung ương Iran. Đây sẽ là một động thái chọc giận Trung Quốc – đối tác thương mại quan trọng của Mỹ, đất nước nhập khẩu khoảng 13% năng lượng từ Iran.
Quay trở lại hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Bonn, được coi là hội nghị Bonn lần II, theo quan điểm của Iran thì nó xứng đáng được so sánh với hội nghị “Bonn lần I” được tổ chức 10 năm trước đây, khi mà Iran đóng vai trò mang lại sự chuyển giao quyền lực một cách nhẹ nhàng tại Kabul sau thất bại của Taliban.



Với ký ức của Tehran về sự thất bại trong chính sách ngoại giao của Mỹ vẫn còn chưa phai nhạt trong tâm tưởng các nhà hoạch định chính sách của họ, chắc chắn có mối liên hệ mà lịch sử không tự mình tái hiện được.


Điều đó lại càng mang nhiều ý nghĩa bởi Washington đã gửi đi những tín hiệu làm yên lòng Iran về mục đích “phi thù địch” của mình. Tuy nhiên, thật rõ ràng, đó là khoảng thời gian ít ỏi quý báu giữa hiện tại và hội nghị tại Bonn sắp tới và nó sẽ không trở nên lãng phí.

Chí Thành