Đầu năm 2025, Mark Zuckerberg đă cảnh báo nhân viên Meta hăy "thắt dây an toàn".
Khi CEO Mark Zuckerberg cảnh báo nhân viên Meta hồi tháng 1 hăy “thắt dây an toàn” cho một năm “căng thẳng”, anh ấy nói hoàn toàn nghiêm túc.
Quyết tâm thống trị kỷ nguyên AI kế tiếp, Meta đă “tăng tốc tối đa” suốt một năm qua. Zuckerberg tái cấu trúc các bộ phận, dồn nguồn lực sang sản phẩm mới và rót hàng chục tỷ USD vào cuộc đua AI với OpenAI, Google và những đối thủ khác. Cùng với đó là sự thay đổi rơ rệt trong giọng điệu lănh đạo, bao gồm việc công khai ca ngợi điều mà anh mô tả là “năng lượng nam tính” hơn.
Trong quá tŕnh đó, công ty thu gọn tham vọng metaverse (vũ trụ ảo), nâng kỳ vọng hiệu suất và cắt hàng ngh́n việc làm, vừa đuổi theo tầm nh́n “siêu trí tuệ cá nhân” của Zuckerberg.
Ở một số khía cạnh, các bước đi này giúp tăng hiệu quả và đẩy nhanh đổi mới. Ở khía cạnh khác, nhiều bộ phận bị khuấy đảo bởi căng thẳng nội bộ, gồm va chạm do các đợt tái tổ chức AI và việc Zuckerberg châm ng̣i “chiến tranh nhân tài AI”. Một số người cũng nói các đợt sa thải đầu năm bị gán mác “nhân viên kém hiệu suất” đă làm tinh thần đi xuống một cách không cần thiết.
Cuộc chuyển ḿnh diễn ra giữa lúc Big Tech đang viết lại “sổ tay” vận hành: Thắt chi phí, cứng rắn hơn với nhân viên và đặt cược lớn rằng AI sẽ định đoạt ai dẫn đầu trong thập kỷ tới.
Meta đặt cược rằng “đi nhanh và mạnh hơn” sẽ cho công ty lợi thế. Sau vài tháng, theo một khảo sát nội bộ, việc “tái cơ cấu văn hóa” đầu 2025, cảm nhận của nhân viên đă cải thiện trong những tháng gần đây.
Nhà đầu tư th́ lo về chiến lược, đặc biệt là kế hoạch “đốt” hàng chục tỷ USD cho hạ tầng và nhân sự AI. Câu hỏi là liệu Meta có đang làm quá. Cổ phiếu mới tăng 7,5% từ đầu năm, chưa bằng một nửa S&P 500 và kém phần lớn nhóm “Magnificent 7”.
“Công ty phải diễn giải được tầm nh́n, cho thấy các mảnh ghép khớp nhau ra sao, và quan trọng nhất là chứng minh tăng trưởng ổn định”, Mike Proulx, giám đốc nghiên cứu tại Forrester nhận định.
CUỘC ĐẠI TU AI
Mùa hè vừa qua, Zuckerberg muốn thay đổi ấn tượng rằng Meta đang tụt sau trong AI. Tháng 6, công ty đầu tư 14 tỷ USD vào Scale AI và mời nhà sáng lập 28 tuổi Alexandr Wang làm Chief AI Officer. Hai tháng sau, đội AI được đổi tên thành Meta Superintelligence Labs (MSL).
Khi lănh đạo tái tổ chức đội nhóm và săn nhân tài từ đối thủ, một số cựu nhân viên công khai cho rằng công ty thiếu chiến lược AI mạch lạc.
Joena Zhang, cựu nhân viên MSL, viết trên LinkedIn tháng 11 rằng “không ai thật sự biết ai đang làm ǵ” trong nửa đầu năm ở MSL (khi đó c̣n là GenAI). Cô nói các cuộc họp “vô tận” mà không dẫn tới quyết định thực chất. Tháng 7, cựu nhà nghiên cứu Tijmen Blankevoort viết trên Substack rằng Meta có “một tầm nh́n lúc thế này lúc thế kia khiến đội khó mà hứng khởi đi theo”.
Meta tung các gói đăi ngộ khổng lồ để kéo nhân tài hàng đầu từ OpenAI, DeepMind của Google và nơi khác.
Điều này tạo rạn nứt giữa “lực lượng cũ” và các tân binh khi người ngoài được trả cao hơn đáng kể. Việc này cũng làm dấy lên cạnh tranh âm thầm để chứng tỏ ư tưởng AI nào “đáng tiền” hơn, theo hai nhân viên MSL. Căng thẳng cũng xoay quanh quyền tiếp cận tài nguyên tính toán và “hào quang” gắn với đội lơi của MSL.
Tháng 8, Meta tiến hành đợt tái tổ chức lớn thứ tư trong sáu tháng để tinh gọn AI, chia MSL thành bốn nhóm: Một TBD Lab (viết tắt “to be determined” – chưa định danh), một đội sản phẩm phụ trách trợ lư Meta AI, một đội hạ tầng, và pḥng thí nghiệm FAIR lâu năm.
Cũng theo 2 nhân viên MSL, sau xáo trộn, quyền sở hữu dự án mơ hồ, người bị điều chuyển qua lại. Một người nói thêm luồng thông tin giữa TBD và MSL không phải lúc nào cũng thông suốt.
Khi được hỏi, người phát ngôn Meta dẫn lại bài đăng X của Andy Stone (truyền thông Meta) gọi những tường thuật về tái cấu trúc AI trước đó là “navel-gazing” (tự soi rốn).
Ít nhất 8 nhân sự AI (nhà nghiên cứu, kỹ sư, một lănh đạo sản phẩm cấp cao) rời Meta trong ṿng hai tháng sau khi MSL thành lập. Meta nói đa số là người gắn bó nhiều năm và một mức độ rời đi là b́nh thường với tổ chức quy mô này.
Hai tháng sau đợt xáo trộn tháng 8, Meta cắt khoảng 600 việc làm như một phần của tái tổ chức rộng hơn trong MSL. Wang nói với nhân viên các động thái này nhằm tăng tốc ra quyết định.
Shay Boloor, chiến lược gia trưởng tại Futurum Equities nói các thay đổi đă giúp Meta “chạy nhanh hơn” trong phát hành mô h́nh và tích hợp AI vào Facebook, Instagram, WhatsApp. “Meta giờ là một trong số ít công ty vừa huấn luyện mô h́nh đẳng cấp ‘frontier’ vừa triển khai tới hàng tỷ người dùng, đó chính là vị thế tôi muốn thấy”, ông nói.
Meta cũng xáo trộn hàng ngũ Reality Labs, bộ phận VR/MR. Công ty đang cân nhắc cắt ngân sách cho đơn vị metaverse trong Reality Labs (có thể kéo theo cắt việc). Người phát ngôn Meta cho biết đang tái phân bổ một phần đầu tư “từ Metaverse sang kính AI và thiết bị đeo” để phù hợp đà tăng và “không có kế hoạch thay đổi rộng hơn”.
CĂNG THẲNG VỀ VẤN ĐỀ HIỆU SUẤT
Các đợt cắt giảm ở MSL nằm trong nỗ lực siết hiệu quả vận hành năm nay: Giảm tầng nấc quản lư và áp dụng quy tŕnh đánh giá nghiêm hơn các năm trước.
Tháng 1, Zuckerberg nói đă “quyết định nâng chuẩn quản trị hiệu suất” và sẽ nhanh chóng cắt khoảng 5% “nhân sự kém hiệu suất”. Tháng 2, công ty cắt khoảng 3.600 việc làm trong tổng 78.450 nhân viên.
Đến tháng 5, Meta yêu cầu quản lư xếp tỷ lệ cao hơn nhân viên vào nhóm đánh giá thấp nhất: Với đội từ 150 người trở lên, 15–20% bị xếp “dưới kỳ vọng” (năm trước là 12–15%).
Nhiều nhân viên nói hệ thống sửa đổi tạo môi trường “nồi áp suất” và khuyến khích cạnh tranh khốc liệt hơn. Quản lư và nhân viên mô tả xu hướng chọn dự án ngắn hạn để “tự bảo vệ” khỏi rơi xuống đáy bảng xếp hạng.
Yêu cầu “điền” thêm người vào nhóm thấp dẫn tới chuyện một số quản lư cố t́nh để trống vị trí hoặc tuyển người chỉ để xếp họ vào đáy.
Meta nói cảm nhận nhân viên đă cải thiện nửa cuối năm. Khảo sát nội bộ mới nhất (20/10 - 3/11) cho thấy “lạc quan” lên 80%, “tự hào” 71% và “tin tưởng lănh đạo” 68%, tăng 10 - 12 điểm phần trăm so với đợt tháng 4–5; tỷ lệ tham gia đạt 91%.
NGƯỜI ĐI, KẺ Ở
Tổ hợp thay đổi chính sách, tái tổ chức, cắt việc và chuẩn hiệu suất cao hơn đă kích hoạt làn sóng rời đi năm 2025. Một số nói lập trường chính trị tiến hoá và thay đổi quản trị nội bộ không c̣n phù hợp giá trị cá nhân.
“Một Meta năm 2025 rất khác Oculus & Facebook năm 2017”, một kỹ sư rời công ty tháng 8 sau gần 8 năm viết. Anh viện “vấn đề nguyên tắc” khi ra đi, nói “sự lệch pha, khi th́ ngầm, khi th́ công khai với chính quyền Mỹ mới” va chạm với giá trị cá nhân.
Những chủ đề tương tự xuất hiện trong các bài chia tay khác năm nay gồm: “Áp lực không cần thiết, thiếu cảm thông, và đôi lúc thiếu công bằng”, một cựu nhân viên viết tháng 1. “Tranh giành phạm vi”.
Về phần ḿnh, người phát ngôn Meta nói các trường hợp nghỉ việc đó chỉ là lát cắt nhỏ. Meta có 78.450 nhân viên, nhân sự tăng 8%.
Một số người rời đi nói họ không c̣n kênh phản hồi ư nghĩa tới lănh đạo về DEI (Đa dạng, Công bằng & Hoà nhập) và chuyện “năng lượng nam tính”, do câu hỏi trong các buổi Q&A được chọn lọc trước, và bài viết phê b́nh quyết định lănh đạo đôi khi bị gỡ khỏi nền tảng.
“Chúng tôi sẽ bỏ qua các câu hỏi dự đoán là không hữu ích nếu bị ṛ rỉ, hoặc các câu hỏi về nhân sự đă được trả lời rồi”, Jonny Oser, Phó chủ tịch truyền thông nội bộ viết cho nhân viên đầu năm. Người phát ngôn Meta nói công ty không gỡ bài chỉ v́ chỉ trích lănh đạo; họ chỉ can thiệp nếu vi phạm quy tắc CEE (Community Engagement Expectation), như thiếu tôn trọng.
Tháng 1, trong một khảo sát “Đo mức độ sợ hăi tại nơi làm việc”, hàng chục nhân viên bỏ phiếu ẩn danh về mức độ sợ khi nói thẳng có thể dẫn tới kỷ luật. Hai lựa chọn dẫn đầu là “cực kỳ sợ” và “rất sợ”.
Dù có người rời đi, nhưng một bộ phận những người khác vẫn lạc quan về môi trường mới.
Hai nhân viên hiện tại nói Meta vẫn là nơi đáng làm, nhất là với người quen làm việc trong môi trường áp lực cao. “Những ai tự tin về kỹ năng và hiệu suất cao thường sẽ phát huy”, một kỹ sư cao cấp nói.
Một “lăo làng” khác nói công ty từng “nuông chiều” nhân viên “nhưng điều đó đang thay đổi”.
Một kỹ sư khác nêu lư do ở lại: “Điểm cộng là chúng ta vẫn ở tuyến đầu R&D. Có rất nhiều thứ hay ho về AI, thiết bị đeo, robot”, giúp người giỏi học hỏi và tích lũy kỹ năng. “Và lương vẫn rất cao, đồ ăn và snack miễn phí”, anh nói. “Cũng đỡ chán”.
VietBF@sưu tập
