Nhiều người thường nghĩ ung thư phải đi kèm ho kéo dài, sụt cân hay mệt mỏi bất thường, nhưng ít ai biết rằng những cơn đau âm ỉ hoặc dấu hiệu lạ ở cánh tay cũng có thể là “tín hiệu cầu cứu” của cơ thể.
Điều này thực ra rất dễ hiểu: không ai vừa tỉnh dậy buổi sáng, thấy cánh tay hơi đau, hơi tê hay da hơi đỏ mà lập tức nghĩ ngay đến ung thư.
Vấn đề nằm ở chỗ đôi khi những thay đổi nhỏ nhặt tưởng như vô hại ấy lại chính là tín hiệu cảnh báo sớm của cơ thể. Nhiều người bỏ qua chúng cho đến khi các triệu chứng nghiêm trọng hơn xuất hiện ở những bộ phận khác.
Tại nhiều cơ sở điều trị ung thư, bác sĩ từng gặp không ít bệnh nhân bắt đầu chỉ với một mảng da đổi màu hoặc một cục nhỏ ở cánh tay. Họ không xem đó là việc lớn. Có người cho rằng ḿnh chỉ mỏi cơ; người khác lại nghĩ đó là vết côn trùng cắn rồi bôi thuốc, mong rằng vài hôm sẽ khỏi.
Nhưng nếu t́nh trạng kéo dài hoặc ngày càng nặng hơn, đó là lúc cần đặc biệt cảnh giác. Nghiên cứu cho thấy một số loại ung thư – điển h́nh là ung thư vú, u lympho và ung thư phổi – hoàn toàn có thể “bộc lộ” dấu hiệu sớm qua những thay đổi trên cánh tay.
1. Da đổi màu bất thường hoặc xuất hiện vết loét khó lành
Nếu da tự nhiên chuyển đỏ, tím hoặc xuất hiện vùng da nứt, đóng vảy, rỉ dịch mà không rơ nguyên nhân, bạn không nên xem nhẹ. Đặc biệt, nếu vết loét không do va chạm nhưng liên tục tái phát, thậm chí có mùi, đó có thể không phải là viêm da thông thường.
Trong y học, t́nh trạng này được gọi là “di căn da” hoặc “loét ác tính” – khi tế bào ung thư lan ra bề mặt. Một số bệnh ung thư như ung thư vú, phổi hay dạ dày đều có thể gây ra biểu hiện này ở giai đoạn tiến triển.
Nhiều bệnh nhân c̣n gặp vết loét tái đi tái lại ở mặt trong cánh tay hoặc vùng gần nách. Với những trường hợp như vậy, tầm soát ung thư là điều vô cùng quan trọng.
Nếu da tự nhiên chuyển đỏ, tím hoặc xuất hiện vùng da nứt, đóng vảy, rỉ dịch mà không rơ nguyên nhân, bạn không nên xem nhẹ.
2. Xuất hiện khối u hoặc hạch bạch huyết sưng ở cánh tay
Hạch bạch huyết sưng ở vùng cánh tay – đặc biệt là nách – thường bị nhầm lẫn với viêm nhiễm nhẹ. Trong khi đó, nách là nơi tập trung nhiều hạch quan trọng, là “trạm gác” của hệ miễn dịch. Khi có bệnh lư ở vú, đặc biệt là ung thư, đây là vùng đầu tiên bị ảnh hưởng.
Số liệu cho thấy khoảng 80% bệnh nhân ung thư vú có di căn hạch nách ở thời điểm phát hiện bệnh. Không ít người từng thấy khối u nhỏ dưới nách, không đỏ, không đau nên chủ quan, để rồi khi đi khám th́ bệnh đă bước sang giai đoạn muộn. Đây chính là “sự im lặng nguy hiểm” khiến ung thư khó phát hiện kịp thời.
3. Đau hoặc tê kéo dài ở cánh tay
Nhiều người khi bị đau hoặc tê cánh tay thường lập tức nghĩ đến các vấn đề như thoái hóa đốt sống cổ, viêm vai hay đau cơ do tuổi tác. Tuy nhiên, nếu cảm giác này kéo dài hơn hai đến ba tuần, không liên quan đến vận động, tăng nặng về đêm, hoặc kèm theo nóng – sưng tại chỗ, th́ rất có thể không chỉ đơn giản là viêm hay mỏi cơ.
Các nghiên cứu cho thấy hơn 30% bệnh nhân ung thư phổi ở giai đoạn đầu gặp t́nh trạng chèn ép dây thần kinh cánh tay, đặc biệt là khi có khối u nằm ở đỉnh phổi (khối u Pancoast). Triệu chứng sớm của dạng khối u này chính là đau lan lên vai và xuống cánh tay, kèm tê buốt kéo dài.
T́nh trạng này thường bị nhầm với viêm quanh khớp vai, khiến bệnh chỉ được phát hiện khi khối u đă chèn ép mạnh lên đám rối thần kinh hoặc xâm lấn mô xương, lúc đó việc điều trị trở nên phức tạp hơn.
4. Cánh tay yếu đột ngột, giảm sức cầm nắm
Một dấu hiệu khác thường bị xem nhẹ là đột nhiên yếu một bên tay. Không phải kiểu mệt sau khi mang nặng, mà là khi tay bỗng mất lực, khó nâng lên, khó cầm đũa hay đánh răng dù không hề gắng sức. Những triệu chứng như vậy thường liên quan đến dây thần kinh.
Một số khối u thần kinh, khối u trong ống sống hoặc bệnh lư ác tính về máu như đa u tủy có thể gây loăng xương, chèn ép dây thần kinh cột sống và dẫn đến yếu chi. Trong nhiều trường hợp, khi ung thư đă di căn vào cột sống hoặc vùng đám rối thần kinh cánh tay, biểu hiện ban đầu lại chính là yếu tay — và rất dễ bị nhầm với thiếu canxi hoặc ngủ sai tư thế.
Tất nhiên, không phải cứ đau, tê hay yếu tay là ung thư; nói như vậy là phiến diện. Nhưng phần lớn các bệnh ung thư giai đoạn sớm không gây triệu chứng rầm rộ. Chúng bắt đầu bằng những bất thường mơ hồ, âm ỉ, tích tụ theo thời gian.
Nhiều dạng ung thư tiến triển chậm, rất dễ bị đánh đồng với bệnh lư nhẹ lúc ban đầu. Chẳng hạn, u lympho Hodgkin thường chỉ biểu hiện bằng một nốt nhỏ không đau ở nách — dễ bị nhầm với hạch viêm. Nhưng nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tỉ lệ sống sau 5 năm có thể vượt 90%.
Số liệu gần đây từ Trung tâm Ung thư Quốc gia cho thấy xu hướng đáng lo ngại: ung thư đang trẻ hóa. Riêng năm 2024, ghi nhận khoảng 4,8 triệu ca ung thư mới, trong đó người từ 20–40 tuổi chiếm hơn 17%. Nhiều bệnh nhân trong số này từng cảm thấy “khó chịu nhẹ ở cánh tay” trước đó nhưng không ai để ư, đến khi phát hiện th́ bệnh đă tiến triển.
Y học cũng ghi nhận một hiện tượng gọi là “mệt mỏi liên quan đến ung thư”: tế bào ung thư không trực tiếp phá hủy cơ quan mà gây mệt mỏi kéo dài do kích hoạt miễn dịch hoặc giải phóng các chất gây viêm. Ở cánh tay, điều này có thể biểu hiện bằng cảm giác đau âm ỉ, yếu, khó nâng tay nhưng không rơ nguyên nhân.
Đặc biệt ở bệnh nhân ung thư vú, phổi hoặc dạ dày, nhiều người từng than phiền về sự “khó chịu mơ hồ” này suốt vài tháng trước khi được chẩn đoán. Nếu t́nh trạng này xuất hiện dai dẳng mà không lư do cụ thể, đó là tín hiệu cần thận trọng.
Dù vậy, không nên hoảng sợ; đa phần các vấn đề ở cánh tay là lành tính, như viêm cơ, viêm dây thần kinh ngoại biên hoặc co cơ do thời tiết. Nhưng nếu triệu chứng kéo dài, tái diễn và có xu hướng nặng dần, bạn nên đi khám. Đặc biệt nếu kèm theo những biểu hiện toàn thân như sụt cân, chán ăn, sốt nhẹ kéo dài, việc thăm khám sớm tại cơ sở uy tín là rất cần thiết.
Ngày nay, y học đă tiến bộ, ung thư không c̣n đồng nghĩa với “hết hy vọng”. Rất nhiều bệnh ung thư có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Chỉ cần nhận ra từ những dấu hiệu nhỏ hằng ngày, kết quả điều trị có thể thay đổi hoàn toàn — và đôi khi, những tín hiệu “lạ” từ cánh tay chính là lời cảnh báo sớm mà cơ thể đang gửi đến bạn.
VietBF@sưu tập
