Mua đồ từ Taobao, nửa đêm người đàn ông bị cảnh sát Trung Quốc gõ cửa: "Anh đã bị bắt". Tại đất nước tỷ dân, có luật về vũ khí nghiêm ngặt nhất trên thế giới và có thể được sử dụng để trừng phạt những người mua súng đồ chơi hoặc súng giả được rao bán khắp nơi trên mạng.
Vào lúc đêm khuya, khi cảnh sát ập vào căn hộ ở Bắc Kinh (Trung Quốc) của Trịnh Thâm và buộc tội ông ta mua súng trái phép, ông ta đã nghĩ rằng đó là một sự hiểu lầm.
Ông Trịnh cho biết, những khẩu súng đồ chơi tưởng chừng như vô hại này rất rẻ và dễ mua nên nghĩ rằng mình không vi phạm pháp luật khi sở hữu chúng.
Nhưng ông ta đã nhầm. Nhà thiết kế trò chơi điện tử Trịnh Thâm - 47 tuổi, người Mỹ gốc Đài Loan (Trung Quốc) - đã bị phạt tù 3 năm. Ông ta nói rằng, trong thời gian bị giam giữ, mình đã gặp khoảng 20 người bị bắt trong cuộc truy quét tội phạm mua súng giả trên mạng của cảnh sát.

Nhà thiết kế trò chơi điện tử Trịnh Thâm bị kết án 3 năm tù vì tội mua súng đồ chơi trên mạng. Ảnh: New York Times
Trung Quốc có luật về vũ khí nghiêm ngặt nhất trên thế giới. Kinh nghiệm của ông Trịnh cho thấy, những điều luật này rộng như thế nào và chúng có thể được sử dụng để trừng phạt những người mua súng đồ chơi hoặc súng giả được rao bán khắp nơi trên mạng.
"Taobao là nền tảng thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc", Trịnh Thâm nói trong một cuộc phỏng vấn tờ New York Times. Sau khi mãn hạn tù tại Trung Quốc vào năm ngoái, ông ta đã về nhà riêng ở New Jersey (Mỹ) tĩnh dưỡng. "Mọi người thậm chí còn không biết rằng những thứ này là bất hợp pháp, bởi vì nếu lên Taobao để tìm kiếm súng đồ chơi, thì bạn sẽ nhận được rất nhiều lời giới thiệu", ông Trịnh nói thêm.
Kết quả tìm kiếm thông tin về các phán quyết của tòa án tại Trung Quốc của New York Times cho thấy, Trung Quốc chủ yếu truy tố người mua những mặt hàng súng giả hoặc súng đồ chơi, nhưng cũng khởi kiện một số ít người bán. Tuy nhiên, các nền tảng mua sắm trực tuyến cho phép thực hiện các giao dịch này hiếm khi trở thành mục tiêu điều tra và không rõ các công ty như Alibaba phải chịu bao nhiêu trách nhiệm pháp lý trong những trường hợp này.
Alibaba có cảnh báo người mua hàng trong điều khoản dịch vụ của Taobao rằng họ đang giao dịch với người bán bên thứ ba, điều đó có nghĩa là công ty không thể đảm bảo rằng mọi sản phẩm đều an toàn, chất lượng tốt và hợp pháp. Alibaba từ chối bình luận về điều khoản này.
Ông Trịnh và các nhà hoạt động khác kêu gọi nhà chức trách Trung Quốc tăng cường quản lý các trang mua sắm trực tuyến thay vì bỏ tù những người mua không đủ thông tin.
Luật định nghiêm ngặt nhưng vẫn gây tranh cãi
Việc kiểm soát súng nghiêm ngặt của Trung Quốc có nghĩa là rất hiếm khi xảy ra các vụ xả súng gây chết người và nhiều công dân nước này ủng hộ các điều luật duy trì tình trạng này. Nhưng các định nghĩa của pháp luật về súng ngày càng trở nên gây tranh cãi.
Các chuyên gia cho rằng, các quy định của Trung Quốc về việc "cấm buôn bán hoặc sở hữu vũ khí vượt quá ngưỡng sát thương" rất mơ hồ và khó hiểu đối với người bình thường, ngay cả đối với các thẩm phán. Những người chỉ trích cho rằng, kết quả là những người mua súng hơi và súng lò xo đồ chơi cũng vô tình trở thành tội phạm.
Luật Quản lý Vũ khí của Trung Quốc có hiệu lực từ năm 1996 quy định rằng, súng bao gồm "tất cả các loại súng có khả năng gây thương vong hoặc mất ý thức". Tuy nhiên, vào năm 2010, Bộ Công an Trung Quốc đã áp dụng các quy định chặt chẽ hơn, trong đó xác định nhiều loại súng đồ chơi là súng bất hợp pháp.
Theo các luật sư, áp dụng quy định của Bộ Công an Trung Quốc, súng đồ chơi bắn đạn đủ mạnh để xuyên qua giấy báo (không thể gây chết người hoặc nguy hiểm) cũng có thể được xác định là súng.

Một quảng cáo về súng đồ chơi trên mạng
Trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2019, các nhà điều tra từ Đại học An ninh Công cộng Trung Quốc phát hiện ra rằng, theo quy định của Bộ Công an từ năm 2010, gần như tất cả 229 loại súng giả được lấy mẫu từ internet đều bị coi là súng bất hợp pháp.
Vương Kim Trung – một người có con trai đang bị công an Trung Quốc bắt giữ vì tội buôn bán súng đồ chơi - cho biết: "những khẩu súng đồ chơi này có thể được bày bán công khai ở Hồng Kông. Nhưng một khi đến Đại lục, chúng sẽ bị coi là vũ khí đạn dược, sẽ bị cảnh sát bỏ tù".
Chu Ngọc Trung - một luật sư chuyên bào chữa cho những người bị buộc tội mua súng trái phép tại Trung Quốc nói rằng, vấn đề mấu chốt là định nghĩa súng của Trung Quốc mang tính kỹ thuật cao và cần có thiết bị đặc biệt để xác định liệu một sản phẩm nào đó có phạm pháp hay không.
Ông Chu cho biết: "Người bán và người mua khó có thể biết được món đồ hình khẩu súng có vi phạm quy định về súng hay không. Điều này gây khó khăn cho Taobao và các trang thương mại điện tử khác trong việc giám sát các loại vũ khí bất hợp pháp được rao bán trên mạng, và nó cũng khiến người tiêu dùng khó tránh khỏi việc mua nhầm".
Một số đơn vị an ninh công cộng và hiệp hội người tiêu dùng Trung Quốc đã đưa ra một lời khuyên đơn giản cho những ai muốn mua súng đồ chơi trực tuyến: "Đừng bao giờ mua chúng".
VietBF@ sưu tập