Ông Trump có thể huỷ các lệnh ân xá ông Biden ký bằng bút tự động?

[Romano]

Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây nói rằng ông đã vô hiệu hóa mọi lệnh ân xá và giảm án mà người tiền nhiệm Joe Biden ký bằng bút tự động.

“Bất kỳ Tài liệu, Tuyên bố, Sắc lệnh, Bản ghi nhớ hoặc Hợp đồng nào được ký theo lệnh của thiết bị ký tự động trong chính quyền của ông Joseph R. Biden Jr. đều bị tuyên bố vô hiệu, không còn giá trị và không tạo ra bất kỳ hiệu lực nào nữa” - ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social của ông vào hôm 2-12.

“Những ai nhận được ‘lệnh ân xá’, ‘lệnh giảm án’ hoặc bất kỳ Tài liệu Pháp lý nào được ký theo cách đó, xin lưu ý rằng tài liệu đó đã bị chấm dứt hoàn toàn và hoàn toàn không còn hiệu lực pháp lý” - ông Trump lưu ý.

Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng động thái của Tổng thống Trump không thể thực thi, theo kênh Al Jazeera.

Ông Biden đã ký những tài liệu nào bằng ‘bút tự động’?
Ông Trump nhiều lần nói rằng việc ông Biden sử dụng bút tự động - một thiết bị cơ học cho phép tạo chữ ký mà không cần người trực tiếp đặt bút - phản ánh sự suy yếu về thể chất và tinh thần của cựu tổng thống thuộc đảng Dân chủ.

Theo Trung tâm Nghiên cứu phi đảng phái Pew, ông Biden đã ban hành kỷ lục 4.245 quyết định ân xá trong 4 năm tại nhiệm, nhiều hơn bất kỳ tổng thống Mỹ nào kể từ đầu thế kỷ 20.

Phần lớn trong số này là lệnh giảm án hoặc rút ngắn thời gian thụ án. Ông Biden chỉ ban hành 80 lệnh ân xá cá nhân, con số thấp thứ hai trong cùng giai đoạn, nhưng ông được biết đến nhiều hơn với các lệnh ân xá áp dụng cho cả một nhóm người.

Trong đó có các lệnh ân xá dành cho cựu quân nhân bị kết tội vi phạm lệnh cấm quan hệ đồng tính (lệnh cấm này nay đã bị bãi bỏ) và những người bị kết tội một số hành vi liên quan cần sa theo luật liên bang, theo Trung tâm Pew.

Tuy nhiên, hiện chưa rõ ông Biden đã ký bao nhiêu và ký những lệnh ân xá hay giảm án nào bằng bút tự động.

Động thái của ông Trump có hợp pháp không?

Bà Bernadette Miller, chuyên gia luật hiến pháp Mỹ và Anh tại ĐH Stanford (Mỹ), nói với Al Jazeera rằng Tổng thống Trump không có quyền đảo ngược các lệnh ân xá hay giảm án.

“Tuyên bố này không có hiệu lực pháp lý. Bất kỳ đạo luật hay lệnh ân xá nào mà ông Biden ký bằng máy ký tự động vẫn có hiệu lực. Ngoại lệ duy nhất là sắc lệnh chỉ có hiệu lực cho đến khi bị chính tổng thống đó hoặc tổng thống kế nhiệm hủy bỏ” - bà Miller nhận định.

“Những sắc lệnh như vậy có thể bị ông Trump hủy bỏ, nên có thể tuyên bố này nhằm vô hiệu các sắc lệnh thuộc loại đó. Nhưng các lệnh ân xá và luật thì vẫn có hiệu lực” - theo bà Miller.

PolitiFact, một trang kiểm chứng thông tin thuộc Viện Nghiên cứu Truyền thông Poynter, kết luận rằng không có “cơ chế hiến định nào cho phép đảo ngược lệnh ân xá, và một phán quyết tư pháp năm 1869 đã khẳng định rằng một khi đã trao, lệnh ân xá là cuối cùng”.

Hiến pháp Mỹ cũng không quy định rằng chữ ký trong lệnh ân xá phải được viết bằng tay, theo PolitiFact.

Ai có thể bị ảnh hưởng do động thái của ông Trump?
Trước đây, ông Trump từng khẳng định loạt lệnh ân xá mà ông Biden ban hành cho các nghị sĩ Mỹ từng điều tra vụ bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6-1-2021 được ký bằng bút tự động.

Tổng thống Mỹ và các đồng minh của ông xem những nghị sĩ Cộng hòa chọn điều tra ông Trump, như cựu nghị sĩ Liz Cheney và Adam Kinzinger, là những người phản bội.

Hồi tháng 3, ông Trump viết trên Truth Social rằng các lệnh ân xá dành cho những nghị sĩ này “vô hiệu, không có giá trị và không còn tạo ra bất kỳ hiệu lực nào nữa, bởi vì chúng được thực hiện bằng máy ký tự động”.

Ông Biden có phải là người đầu tiên dùng bút ký tự động không?
Theo PolitiFact, ông Biden không phải là tổng thống Mỹ duy nhất dựa vào bút ký tự động.

Những thiết bị tương tự đã được sử dụng trong phần lớn lịch sử Mỹ, và khi công nghệ phát triển, máy ký tự động cũng thay đổi theo.

Tổng thống Thomas Jefferson, tổng thống thứ ba của Mỹ, từng dùng một thiết bị gọi là máy sao chép (polygraph): một dụng cụ gồm hai bút được liên kết sao cho cây bút thứ hai mô phỏng lại chuyển động của bút thứ nhất. Đầu những năm 1960, Tổng thống John F. Kennedy sử dụng một phiên bản hiện đại hơn của máy ký tự động.

Gần đây hơn, Tổng thống Barack Obama cũng dùng máy ký tự động trong một số trường hợp.

PolitiFact cũng tìm thấy hai bản ghi nhớ pháp lý từ năm 1929 và 2005 cho rằng tổng thống Mỹ không bắt buộc phải tự tay ký tài liệu.