Ngày 4/12, tờ The New York Times đã kiện Lầu Năm Góc với cáo buộc xâm phạm quyền hiến định của các nhà báo khi áp đặt loạt hạn chế mới đối với việc đưa tin về quân đội Mỹ.
Trụ sở của The New York Times tại New York, Mỹ. Ảnh: IRNA/TTXVN
Trong đơn kiện nộp tại Tòa án Quận Liên bang của Mỹ ở Washington, tờ The New York Times lập luận rằng chính sách mới của Bộ Quốc phòng Mỹ vi phạm Tu chính án Thứ nhất và tìm cách hạn chế khả năng của các nhà báo trong làm điều mà họ luôn làm. Cụ thể là hoạt động đặt câu hỏi với nhân viên chính phủ và thu thập thông tin để đưa tin giúp công chúng có được nhiều thông tin hơn ngoài những tuyên bố chính thức.
Các quy định mới có hiệu lực từ tháng 10, khác biệt đáng kể so với quy định trước đó cả về độ dài và phạm vi. Các quy định này yêu cầu phóng viên ký một tài liệu dài 21 trang, trong đó đặt ra các hạn chế đối với hoạt động nghiệp vụ, bao gồm yêu cầu cung cấp thông tin cho bài viết và đặt câu hỏi với các nguồn tin tại Lầu Năm Góc. Theo đơn kiện, những phóng viên không tuân thủ có thể bị thu hồi thẻ báo chí và Lầu Năm Góc cho phép mình toàn quyền thực thi chính sách này theo cách mà họ lựa chọn.
Theo đơn kiện, đưa thông tin nào không được quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ phê chuẩn có thể dẫn tới hình phạt, bất kể việc thu thập tin diễn ra trong hay ngoài khuôn viên Lầu Năm Góc, bất kể thông tin đó là mật hay không mật.
Đơn kiện yêu cầu tòa án ra lệnh dừng thực thi các quy định trên và tuyên bố rằng các điều khoản nhắm vào việc thực thi quyền theo Tu chính án Thứ nhất là bất hợp pháp. Tờ The New York Times thuê ông Theodore J. Boutrous, một luật sư chuyên về Tu chính án Thứ nhất từng tranh luận nhiều vụ về quyền tiếp cận của truyền thông tại tòa liên bang. Ông Julian E. Barnes, phóng viên phụ trách đưa tin về Lầu Năm Góc của The New York Times, được liệt kê là đồng nguyên đơn cùng tờ báo.
Lầu Năm Góc không phản hồi ngay yêu cầu bình luận.
Các quy định mới là bước đi mới nhất trong nỗ lực kéo dài nhiều tháng của Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nhằm hạn chế quyền tiếp cận và đặc quyền của đội ngũ báo chí tại Lầu Năm Góc.
Ông Hegseth nhận chức vụ tại Lầu Năm Góc hồi tháng 1 sau một quá trình phê chuẩn khó khăn. Đầu nhiệm kỳ, ông Hegseth đề xuất trục xuất khỏi Lầu Năm Góc một phóng viên kỳ cựu của kênh NBC News.
Sau đó, Bộ Quốc phòng Mỹ đã thu hồi không gian làm việc của một số cơ quan báo chí quốc gia tại Lầu Năm Góc, chủ yếu giao lại cho các cơ quan theo xu hướng bảo thủ. Ông Hegseth cũng đưa ra thêm giới hạn về phạm vi di chuyển của phóng viên trong khu phức hợp Lầu Năm Góc.
Bản dự thảo các biện pháp hạn chế mới xuất hiện lần đầu hồi tháng 9 và được chỉnh sửa sau khi bị các luật sư đại diện cho các cơ quan báo chí phản ứng. Quy định cuối cùng được công bố ngày 6/10. Hơn một tuần sau đó, hàng chục phóng viên có thẻ tác nghiệp, trong đó có sáu người của The New York Times, đã nộp lại thẻ thay vì ký vào tài liệu. Các cơ quan báo chí rời đi vẫn tiếp tục đưa tin về quân đội Mỹ bất chấp bị hạn chế quyền tiếp cận.
Trong tháng 10, nhiều cơ quan báo chí lớn đã ra tuyên bố lên án chính sách của Lầu Năm Góc là xâm phạm Tu chính án Thứ nhất. Tuyên bố của ABC News, CBS News, CNN, Fox News Media và NBC News viết: “Chính sách này chưa từng có tiền lệ và đe dọa những điều bảo vệ cốt lõi của nghiệp vụ báo chí”.
Trong một cuộc họp báo ngày 3/12, một luật sư cấp cao của The New York Times cho biết đã trao đổi với các cơ quan báo chí khác về việc cùng tham gia vụ kiện nhưng tờ báo này đã quyết định tiến hành đơn lẻ.
Đơn kiện phản đối nhiều điều khoản trong chính sách mới, bao gồm điều khoản cho phép Lầu Năm Góc coi một phóng viên là “nguy cơ an ninh hoặc an toàn”. Đánh giá này có thể dựa trên việc phóng viên có tiết lộ trái phép thông tin mật hoặc một số thông tin không mật hay không, cùng các yếu tố khác.
Ngôn ngữ về “xúi giục” trong chính sách là điều lo ngại đặc biệt đối với các luật sư của giới truyền thông. Chính sách khẳng định Tu chính án Thứ nhất không bảo vệ phóng viên khi họ “xúi giục nhân viên chính phủ vi phạm pháp luật bằng cách cung cấp thông tin mật của chính phủ” và có thể áp dụng với “những lời kêu gọi cung cấp tin” khuyến khích nhân viên Bộ Quốc phòng Mỹ chia sẻ thông tin không công khai của cơ quan.
Đơn kiện cho biết việc tạo kênh để nguồn tin gửi thông tin là hoạt động thường xuyên của nghề báo.
Các cuộc đối đầu pháp lý giữa nhà báo và chính phủ Mỹ về quyền tiếp cận các tòa nhà liên bang đã nhiều lần xuất hiện trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump.
Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Nhà Trắng thu hồi thẻ báo chí của hai phóng viên phụ trách đưa tin về Nhà Trắng. Các phóng viên này đã lấy lại thẻ sau quá trình kiện tụng. Năm nay, hãng Associated Press kiện chính phủ Mỹ sau khi bị loại khỏi các sự kiện báo chí tại Nhà Trắng. Vụ kiện vẫn đang diễn ra.
Trong những trường hợp đó, chính phủ nhắm vào một phóng viên hoặc một cơ quan báo chí cụ thể để xử phạt. Trong khi đó, các hạn chế của Lầu Năm Góc tìm cách ràng buộc toàn bộ đội ngũ báo chí. Theo đơn kiện, các hạn chế này sẽ kìm hãm hoạt động của các cơ quan báo chí có quan điểm bị bộ xem là không ủng hộ.
Sau khi nhóm báo chí lâu năm rời đi, Lầu Năm Góc thông báo một nhóm báo chí mới đã đồng ý với các hạn chế và sẽ làm việc tại khu báo chí trong tòa nhà. Nhóm cơ quan báo chí mới này gồm nhiều tờ báo ủng hộ ông Trump, thường lặp lại các thông điệp của chính quyền và ít có ý định điều tra các hành động của chính quyền.
Trước đó, Tổng thống Trump đã nộp lại đơn kiện The New York Times với yêu cầu bồi thường 15 tỷ USD vì phỉ báng danh dự ông, chỉ vài tuần sau khi vụ kiện bị một thẩm phán liên bang bác bỏ. Theo hồ sơ tòa án công bố ngày 17/10/2025, đơn kiện mới được nộp tại bang Florida, dài khoảng 40 trang – đã rút ngắn hơn 50% độ dài của phiên bản cũ từng bị Thẩm phán Steven Merryday bác bỏ hồi tháng 9 vừa qua vì lý do văn phong không phù hợp. Đơn kiện của Tổng thống Trump cáo buộc The New York Times cùng 3 phóng viên của báo này và nhà xuất bản Penguin Random House đã “đưa tin sai sự thật, phỉ báng và ác ý”, liên quan tới một cuốn sách và hai bài báo được cho là “làm tổn hại danh tiếng chuyên nghiệp” mà ông Trump “dày công xây dựng trong nhiều thập kỷ”.
VietBF@sưu tập
