|
Nhà Trắng được cho là đang cân nhắc ý tưởng hợp tác với Điện Kremlin để cung cấp khí đốt của Nga cho châu Âu bằng việc mua lại đường ống Dòng chảy phương Bắc 2.
Khi các nhà lãnh đạo châu Âu nỗ lực ngăn khu vực quay lại phụ thuộc vào khí đốt giá rẻ từ Nga, một nhà đầu tư người Mỹ đồng thời là nhà tài trợ lớn cho chiến dịch tranh cử của Tổng thống Mỹ Donald Trump, lại đặt cược rằng châu Âu sẽ thay đổi quan điểm, và rằng Washington sẽ quan tâm đến cơ hội này.
Tháng trước, tỷ phú Mỹ Stephen P. Lynch, đã đề xuất với các quan chức kinh tế Đức việc mua lại đường ống dẫn khí dưới biển gây nhiều tranh cãi, Dòng chảy phương Bắc 2 (Nord Stream 2), nhằm tái khởi động hoạt động cung cấp khí đốt từ Nga sang Đức. Ông cũng đã đưa ra đề xuất tương tự với chính quyền Tổng thống Trump, với suy nghĩ rằng Mỹ sẽ muốn kiểm soát một hạ tầng năng lượng then chốt tại châu Âu.
Lập trường chính thức của chính quyền ông Trump hiện chưa rõ ràng, dù Tổng thống Mỹ đã nhiều lần thể hiện mong muốn thúc đẩy hợp tác kinh tế với Nga. Theo các nguồn thạo tin, trong một cuộc họp kín vào tháng 4 vừa qua, các quan chức Mỹ đã đưa ra khung giải pháp hòa bình cho Ukraine, trong đó có khả năng khôi phục hợp tác năng lượng giữa Mỹ và Nga.Cái bắt tay Nga-Mỹ trong ván cờ khí đốt châu Âu
Những toan tính địa chính trị xoay quanh Dòng chảy phương Bắc 2 cho thấy an ninh năng lượng của châu Âu một lần nữa trở thành điểm nóng và là yếu tố dễ bị tác động.
Trước khi xung đột tại Ukraine nổ ra, Tổng thống Mỹ Joe Biden từng tuyên bố nếu Nga tấn công Ukraine, “Dòng chảy phương Bắc 2 sẽ không còn tồn tại”. Sau đó, Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt lên công ty sở hữu đường ống – tập đoàn quốc doanh Gazprom của Nga, còn Đức cũng từ chối cấp phép vận hành đường ống vốn đã hoàn tất xây dựng.
Sau khi chiến sự nổ ra, châu Âu đã giảm mạnh sự phụ thuộc vào khí đốt Nga, dù việc này đi kèm với chi phí kinh tế không nhỏ. Tuy nhiên, các quan chức EU hiện nay lo ngại rằng một khi xung đột kết thúc và nếu Washington xích lại gần Moscow, một số doanh nghiệp và chính trị gia Mỹ có thể sẽ lại cảm thấy nguồn năng lượng giá rẻ từ Nga là khoản đầu tư hấp dẫn.
Tuần trước, Thủ tướng Merz tuyên bố Đức sẽ làm “mọi điều có thể” để đảm bảo Dòng chảy phương Bắc 2 không thể hoạt động trở lại. Trong khi đó, Ủy ban châu Âu tháng trước cho biết đang cân nhắc áp đặt thêm lệnh trừng phạt nhằm “ngăn chặn mọi ý định, đặc biệt từ các nhà đầu tư, theo đuổi bất cứ hoạt động nào liên quan đến dự án”.
“Châu Âu hiểu rằng ông Trump đang cố đạt được một ‘hòa ước riêng’ với ông Putin. Và châu Âu đang làm mọi cách để thể hiện rằng họ không ủng hộ điều đó”, ông Sergey Vakulenko, chuyên gia năng lượng tại Trung tâm Carnegie Nga - Á Âu nhận định.
Bộ Kinh tế Đức, nơi ông Lynch có cuộc gặp hôm 6/5, từ chối bình luận. Theo tờ Die Zeit, chính bộ này đã mời ông Lynch đến trình bày kế hoạch.
Trong khi đó, giới chức Mỹ và Nga gần đây để ngỏ khả năng 2 nước hợp tác thay vì cạnh tranh trong việc cung cấp nhiên liệu hóa thạch cho châu Âu. Những nhà đầu tư có quan hệ rộng như Lynch cho rằng đây là cơ hội chiến lược nếu quan hệ Mỹ - Nga nồng ấm trở lại.
Canh bạc của nhà đầu tư Mỹ
Ông Lynch lập luận rằng nếu Mỹ sở hữu Dòng chảy phương Bắc 2, phương Tây có thể giám sát tốt hơn việc Nga xuất khẩu khí đốt, trong khi châu Âu không phải trực tiếp giao dịch với các tổ chức, cá nhân Nga bị cấm vận.
“Khi châu Âu nhận ra rằng họ cần khí đốt Nga, chúng tôi sẽ sẵn sàng. Rồi các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ tự thay đổi quan điểm”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn tại London.
Ông Lynch, người từng sống 20 năm ở Moscow, tự nhận mình là chuyên gia trong việc “phi Nga hóa” các tài sản có nguồn gốc từ Nga. Năm 2022, ông được Bộ Tài chính Mỹ cho phép mua lại chi nhánh Thụy Sĩ của ngân hàng Sberbank bị trừng phạt.
Năm 2024, ông Lynch từng xin giấy phép từ chính quyền Tổng thống Joe Biden để đàm phán mua lại Dòng chảy phương Bắc 2 nhưng không thành công. Sau khi ông Trump nhậm chức, ông tái khởi động nỗ lực này và nộp đơn mới lên Bộ Tài chính Mỹ để được phép giao dịch với một số thực thể Nga nằm trong danh sách trừng phạt.
Ông cũng cho biết đã lập luận với các quan chức Mỹ rằng Dòng chảy phương Bắc 2 có thể trở thành “công cụ địa chính trị để gắn kết Nga với phương Tây”.
“Chắc chắn sẽ không có khí đốt nào được chuyển cho đến khi có hòa bình ở Ukraine”, ông Lynch khẳng định.
Dòng chảy phương Bắc 2, trị giá 11 tỷ USD, thuộc sở hữu của Gazprom và được tài trợ bởi hàng loạt công ty năng lượng hàng đầu châu Âu, hiện đang trong quá trình tái cấu trúc nợ tại tòa án Thụy Sĩ.
Theo ông Lynch nếu được cấp phép, ông sẽ huy động các nhà đầu tư khác cùng tham gia và kỳ vọng có thể mua lại đường ống với mức giá ưu đãi. Toàn bộ số tiền dự kiến chuyển cho Nga sẽ được phong tỏa cho đến khi chiến sự kết thúc.
Tại Mỹ, một số nghị sĩ Cộng hòa, dẫn đầu là Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, vẫn đang thúc đẩy tăng cường trừng phạt ngành năng lượng Nga. Tuy nhiên, một số quan chức trong chính quyền Tổng thống Trump lại bày tỏ hứng thú với khả năng hợp tác năng lượng với Nga, dù chưa rõ họ đánh giá thế nào về đề xuất của ông Lynch.
Tổng thống Putin từng nhắc đến ý tưởng hợp tác hồi tháng 1, nói rằng Moscow và Washington có thể phối hợp để giữ giá năng lượng “không quá cao cũng không quá thấp”. Đến tháng 3, nhà lãnh đạo Nga nói rằng nếu hai bên đạt được đồng thuận trong lĩnh vực năng lượng, việc cung cấp khí đốt cho châu Âu là hoàn toàn khả thi.
Người đứng đầu Quỹ đầu tư quốc gia Nga Kirill Dmitriev đã thảo luận về ý tưởng hợp tác này với đặc phái viên của Tổng thống Mỹ, Steve Witkoff.
Chấm dứt phụ thuộc, hay chỉ là tạm ngưng?
Các vụ nổ dưới biển năm 2022 đã làm hư hại cả 2 nhánh của Dòng chảy phương Bắc 1 và một nhánh của Dòng chảy phương Bắc 2. Đức sẽ phải chứng nhận an toàn trước khi các đường ống này có thể được sử dụng trở lại.
Ủy ban châu Âu từ chối bình luận về việc liệu các lệnh trừng phạt mới, hiện vẫn đang được xem xét, có ngăn các công ty hoặc quốc gia mua khí qua Dòng chảy phương Bắc 2 nếu đường ống này thuộc sở hữu của một thực thể Mỹ hay không.
Ông Vakulenko, chuyên gia tại Carnegie, cho rằng một thỏa thuận về Dòng chảy phương Bắc 2 “có thể khả thi” về mặt địa chính trị và có lợi cho ngành công nghiệp Đức, nhưng đồng thời cảnh báo điều đó sẽ “gây bất lợi cho châu Âu và Ukraine vì đây sẽ là một thỏa thuận được thực hiện sau lưng họ”.
Trước khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát, Đức là quốc gia nhập khẩu khí đốt Nga nhiều nhất châu Âu. Hiện nước này đã ngừng hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt qua đường ống từ Nga. Tuy vậy, một số chính trị gia trong liên minh trung hữu của ông Merz, cũng như các đảng thân Nga ở cả cực tả và cực hữu, đều đang kêu gọi chính phủ đương nhiệm xem xét lại.
Thủ hiến bang Sachsen, ông Michael Kretschmer, thuộc đảng trung hữu CDU, ngày 25/5 nói rằng chi phí sản xuất trong nước quá cao và Đức nên cân nhắc mua một lượng nhỏ khí đốt từ Nga để hỗ trợ nền kinh tế mà vẫn không phụ thuộc vào Moscow.
Từ lâu, Liên minh châu Âu đã tìm cách giảm phụ thuộc vào dầu khí Nga, trong đó có việc tăng nhập LNG từ Mỹ. Theo số liệu của EU, tỷ trọng khí đốt qua đường ống từ Nga trong tổng nhập khẩu khí đốt của EU đã giảm từ 40% năm 2021 xuống chỉ còn 11% vào năm 2024.
Tháng 5 vừa qua, EU công bố lộ trình loại bỏ hoàn toàn khí đốt Nga vào năm 2027, thông qua việc ngừng ký hợp đồng mới và dần kết thúc các hợp đồng hiện tại.
Các công ty năng lượng Mỹ đang theo dõi sát sao diễn biến. Ông Will Jordan, Giám đốc pháp lý và chính sách tại EQT Corporation, một nhà sản xuất khí đốt của Mỹ, nhận định tương lai của các đường ống khí đốt Nga tới châu Âu là “ẩn số lớn” ảnh hưởng đến mối quan hệ thương mại khí đốt Mỹ-EU. Tuy vậy, ông tin rằng châu Âu sẽ vẫn có nhu cầu cao với các nguồn khí đốt không đến từ Nga, nhất là sau khi xung đột ở Ukraine cho thấy rõ rủi ro khi một quốc gia “vũ khí hóa” năng lượng.
|
|
