Nằm biệt lập trên Vịnh San Francisco, nhà tù Alcatraz từng được biết đến là nơi giam giữ những tù nhân bất trị và nguy hiểm nhất.
Đầu tháng 5, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ ra lệnh xây dựng lại và mở cửa Alcatraz – một nhà tù cũ trên một hòn đảo nhỏ cùng tên ngoài khơi bờ biển San Francisco (bang California). Đây từng là nơi giam giữ một số tội phạm nguy hiểm nhất nước Mỹ và đã đóng cửa cách đây 60 năm do cơ sở hạ tầng xuống cấp và chi phí vận hành cao, theo đài CNN.
Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho biết nhà tù Alcatraz "sẽ trở thành biểu tượng của luật pháp, trật tự và công lý". Ông Trump cũng cho biết đó "chỉ là một ý tưởng" để đảm bảo những người di cư bị trục xuất tuân theo quy trình tố tụng hợp pháp.
Ngay sau đó, ngày 5-5, Giám đốc Cục Nhà tù Liên bang Mỹ William K. Marshall III cho biết cơ quan của ông sẽ "theo đuổi mọi con đường" để thực hiện kế hoạch của ông Trump về việc mở cửa lại nhà tù Alcatraz.
Một góc của đảo Alcatraz và nhà tù Alcatraz vào những năm 1930. Ảnh: AFP
“Tôi đã ra lệnh đánh giá ngay lập tức để xác định nhu cầu của chúng tôi và các bước tiếp theo. Nhà tù Alcatraz có lịch sử lâu đời. Chúng tôi mong muốn khôi phục biểu tượng mạnh mẽ của luật pháp, trật tự và công lý này. Chúng tôi sẽ tích cực làm việc với lực lượng thực thi pháp luật và các đối tác liên bang khác để khôi phục lại nhiệm vụ rất quan trọng này” – ông Marshall cho biết.
“An ninh tối đa, đặc quyền tối thiểu”
Vị trí chiến lược của đảo Alcatraz tại lối vào Vịnh San Francisco khiến nơi này trở thành địa điểm lý tưởng cho mục đích phòng thủ. Vào những năm 1850, quân đội Mỹ đã cho xây dựng một pháo đài tại đây và trang bị pháo binh để bảo vệ vịnh khỏi sự tấn công của nước ngoài.
Ngay sau đó, nơi này đã phát triển thành một nhà tù quân sự và vẫn giữ nguyên như vậy cho đến thế kỷ XX.
Năm 1933, quân đội Mỹ đã chuyển giao Alcatraz cho Bộ Tư pháp. Từ đây, nơi này bắt đầu trở thành một nhà tù liên bang đến năm 1963.
“Chính phủ liên bang đã quyết định mở một nhà tù an ninh tối đa, đặc quyền tối thiểu để đối phó với những tù nhân bất trị nhất trong các nhà tù liên bang và để cho người dân tuân thủ pháp luật, thấy rằng chính phủ nghiêm túc trong việc ngăn chặn tội phạm tràn lan trong những năm 1920 và 1930”, theo thông tin từ Cục Nhà tù Liên bang Mỹ.
Tù nhân tại Alcatraz có 4 quyền tiếp cận: thức ăn, quần áo, nơi ở và chăm sóc y tế. Tù nhân chỉ có thể nhận các đặc quyền khác, bao gồm việc thăm nom của gia đình hoặc tiếp cận sách, đồ dùng nghệ thuật và âm nhạc khi họ có tiến bộ trong việc cải tạo.
Nhà tù Alcatraz có thể chứa khoảng 260 đến 275 tù nhân. Hầu hết tù nhân của nhà tù này đều nằm trong số những người không tuân thủ các quy tắc tại các nhà tù liên bang khác hoặc những người được coi là "có nguy cơ vượt ngục”.
Nhà tù Alcatraz đã ghi nhận 14 lần vượt ngục, liên quan 36 tù nhân trong suốt thời gian nơi này là nhà tù liên bang. Theo thông tin chính thức, không tù nhân nào vượt ngục thành công vào đất liền.
Điều gì khiến nhà tù Alcatraz phải đóng cửa?
Vào thời điểm nhà tù Alcatraz đóng cửa, các bức tường nhà tù đã bị ăn mòn do không khí biển. Nhà chức trách ước tính sẽ mất khoảng 3 đến 5 triệu USD để khôi phục và bảo trì nơi này, không bao gồm chi phí hoạt động hàng ngày.
Một cai ngục tại nhà tù Alcatraz khi nơi này còn hoạt động. Ảnh: GETTY IMAGES
Cục Nhà tù Liên bang ước tính chi phí vận hành nhà tù Alcatraz đắt hơn gần gấp 3 lần so với bất kỳ nhà tù liên bang khác. Theo đó, chi phí bình quân đầu người là 10 đến 13 USD/ngày, cao hơn so với mức từ 3 đến 5 USD/người tại các cơ sở khác. Một phần là do thực phẩm và đồ dùng phải được chuyển đến bằng thuyền.
Trong các nhà tù liên bang tại Mỹ ngày nay, chi phí bình quân đầu người cho tù nhân là từ 120 đến 164 USD/ngày. Điều này đồng nghĩa là chi phí cho tù nhân tại nhà tù Alcatraz có thể tăng lên hơn 500 USD/người/ngày.
"Alcatraz tốn kém hơn gần 3 lần để vận hành so với bất kỳ nhà tù liên bang nào khác", theo trang web của Cục Nhà tù Liên bang.
Ngày nay, nhà tù Alcatraz do Cục Công viên Quốc gia Mỹ quản lý và được sử dụng làm một điểm đến du lịch, đón khoảng 1,2 triệu du khách/năm.
Liệu ông Trump có thể mở lại nhà tù Alcatraz?
Bình luận về đề xuất của ông Trump, cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi cho rằng đề nghị này là "không nghiêm túc".
"Nhà tù liên bang Alcatraz đã đóng cửa hơn 60 năm trước. Hiện tại, đây là vườn quốc gia rất nổi tiếng và là điểm thu hút khách du lịch lớn. Đề xuất của Tổng thống Trump không phải là một đề xuất nghiêm túc" – bà Pelosi viết trên mạng xã hội X.
Các chuyên gia và nhà sử học về nhà tù cũng bày tỏ sự quan ngại về tính khả thi của kế hoạch do ông Trump đề xuất.
"Thành thật mà nói, lúc đầu tôi nghĩ đó là một trò đùa. Thật không thực tế khi nghĩ rằng bạn có thể sửa chữa nó. Bạn sẽ phải phá bỏ nó và bắt đầu lại" – ông Hugh Hurwitz, từng là quyền Giám đốc của Cục Nhà tù Liên bang từ tháng 5-2018 đến tháng 8-2019, nói.
Một dải phòng giam tại nhà tù Alcatraz. Ảnh: GETTY IMAGES
Ông Hurwitz chỉ ra một số vấn đề với cơ sở này, bao gồm các tòa nhà "thực sự đang sụp đổ" và các phòng giam mà "một người cao 1,8 m không thể đứng dậy".
"Không có nâng cấp an ninh. Không có camera. Không có hàng rào. Bạn không thể điều hành một nhà tù" – ông Hurwitz nói.
Nhà sử học về nhà tù Alcatraz – bà Jolene Babyak cho biết: “Tôi có hai từ: nước và nước thải. Vào thời kỳ nhà tù hoạt động hiệu quả, tất cả nước thải cho hơn 500 người được đổ xuống vịnh. Ngày nay, người ta phải dùng thuyền để chở nước thải đi. Điều đó hoàn toàn không thực tế. Nhưng nó thu hút trí tưởng tượng của mọi người".
"Việc giam giữ một tù nhân ở đó tốn kém một cách kinh ngạc. Mọi thứ không thay đổi. Nhưng nơi này đã xuống cấp. Về cơ bản, nó chỉ là một cái vỏ. Ngay cả bê tông cũng có vấn đề lớn” – ông John Martini, nhà sử học đã làm việc nhiều năm ở Alcatraz, cho biết.
