Vào ngày 26/9/22 vừa qua, Cơ quan Không gian Vũ trụ Mỹ (NASA) đã tạo ra một sự kiện lịch sử đáng nhớ khi điều khiển đâm phi thuyền DART vào một thiên thạch cách Trái Đất khoảng 11 triệu km. Đây là cuộc thử nghiệm trong khuôn khổ sứ mạng mang tên
"Thử nghiệm Chuyển hướng Tiểu hành tinh Đôi" (DART).
Gới khoa học gia hi vọng rằng, nhiệm vụ này sẽ cung cấp cho chúng ta nhiều thông tin về việc, liệu con người có thể sử dụng phi thuyền để đón chận và làm lệch hướng các tiểu hành tinh (thiên thạch, sao chổi,..) có thể gây ra tác động tốt xấu đến Trái Đất hay không.
Mặc dù không có các nguy cơ gây ra nguy hiểm cho Trái Đất, nhưng các chuyên gia nói rằng, chúng ta cần phải có các bươc chuẩn bị trước cho trường hợp có thể xảy ra trong tương lai ngay từ lúc này.
Và dưới đây là những điều thú vị từ nhiện vụ đặc biệt mang tên
DART này:
NASA đã ghi lại vụ va chạm bằng một camera trên phi thuyền DART.
Ảnh ở trên cho thấy cảnh quay thực tế từ một camera gắn trên
DART, ghi lại những khoảnh khắc cuối cùng của nó trước khi va chạm với thiên thạch
Dimorphos.
Tại thời điểm va chạm, màn hình đã chuyển sang màu đỏ.
Các bức ảnh trên cho thấy
DART đã bay ngang qua một thiên thạch có tên
Didymos, sau đó hướng thẳng đến
Dimorphos, một dạng Mặt trăng nhỏ hơn trong quỹ đạo của
Didymos, mục tiêu cuối cùng của nó. Nguồn cung cấp thông tin dữ liệu trực tiếp đã dừng đột ngột tại thời điểm va chạm khiển bị chuyển sang màn hình màu đỏ.
Giới khoa học gia hiện đang chờ đợi cảnh quay từ một vệ tinh nhỏ hơn đang du hành cùng với
DART. Camera này sẽ chuyển toàn bộ các thông tin gồm các bức ảnh có độ phân giải cao về vụ va chạm trở lại Trái Đất trong vòng vài tuần lể tới đây.
Vụ va chạm đã làm bay các mảnh vỡ vào bầu khí quyển.
Khoảnh khắc mà phi thuyền
DART đâm vào thiên thạch này đã được chụp bởi hệ thống
ATLAS, một dự án do NASA tài trợ, sử dụng bốn kính viễn vọng tự động quét bầu trời để tìm các tiểu hành tinh vào ban đêm.
Video cho thấy có các mảnh vỡ đã bay ra khỏi thiên thạch Dimorphos này sau khi sự va chạm xảy ra. Điều này rất quan trọng vì trong tương lai, một vụ va chạm tương tự có thể xảy ra ở cự ly gần với Trái Đất hơn.
Đây là cuộc thử nghiệm thực tế đầu tiên về cách thức mà nhân loại có thể bảo vệ cho hành tinh khỏi bị tàn phá bởi các thiên thạch, sao chổi,....
Nhiệm vụ của DART chỉ thử nghiệm một trong ba phương án mà NASA đã nghiên cứu để làm chệch hướng các tiểu hành tinh đang hướng về Trái Đất.
Giải pháp đầu tiên là cho kích nổ một thiết bị gần thiên thạch để cho nó bị vỡ ra thành những khối nhỏ hơn và sẽ ít gây ra nguy hiểm hơn nếu có va chạm đến hành tinh chúng ta. Thứ hai là sử dụng một tia laser với cường độ mạnh với hi vọng rằng sẽ làm nóng thiên thạch đủ để làm thay đổi quỹ đạo của nó.
Phương án thứ ba là những gì mà chúng ta đã thấy DART thử hiện với độ chính xác thật cao: đưa một phi thuyền đâm thẳng vào thiên thạch với một lực đủ mạnh để hất nó ra khỏi quỹ đạo, khiến cho nó bị trượt khỏi hành trình đi đến Trái Đất.
Chúng ta vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng để có thể nhanh chóng tiếp cận và làm lệch hướng một thiên thạch lớn nhỏ.
Kể từ năm 2013,
NASA đã cho tiến hành nhiều mô phỏng trong đó một Hội đồng gồm các chuyên gia quốc tế được giao nhiệm vụ cứu Trái Đất khỏi sự va chạm với thiên thạch, sao chổi dù lớn hay nhỏ.
Các mô phỏng trong phòng thí nghiệm được thiết kế đặc biệt khá phức tạp và thường mô phỏng rất ít thời gian trước khi có sự va chạm. Nhưng trong số bảy lần mô phỏng này, các chuyên gia chỉ đạt thành công chỉ có một lần.
Các chuyên gia trước đây đã nói rằng, với tình trạng thái hiện nay, chúng ta có thể cần từ 5 đến 10 năm để thiết kế và khởi động một sứ mạng tùy chỉnh để ngăn chặn một thiên thạch, sao chổi.
Vấn đề không chỉ là trên lý thuyết
Một thiên thach có kích thước như một ngôi nhà đã xuất hiện và bay ngang trên bầu trời Chelyabinsk, Nga vào năm 2013.
Đã có hai trường hợp gần đây trong đó các thiên thạch có kích thước to khá nguy hiểm đã tiếp cận gầnvới Trái đất và không được phát hiện ra sớm.
Năm 2013, một thiên thạch có kích thước bằng một ngôi nhà đã phát nổ trên bầu trời, gây ảnh hưởng đủ để làm vỡ các cửa sổ và làm sụp đổ các tòa nhà ở Chelyabinsk, Nga, khiến cho hơn 1,000 người bị thương.
Vào năm 2019, một thiên thạch khác, rộng 130 mét, đủ lớn để quét sạch một thành phố, đã đi qua ở khoảng cách cách Trái đất 72,000 km. Các chuyên gia chỉ phát hiện ra nó có vài ngày trước đó.
Các chuyên gia cho biết, họ chỉ có đủ nguồn lực, năng lực và kỹ thuật cao để theo dõi khoảng 40% các tthiên thạch, sao chổi đang bay ngang qua Trái Đất.
Nếu đang hướng về Trái đất, nó sẽ đủ lớn để quét sạch một thành phố
Thiên thạch Dimorphos được so sánh với Đấu trường La Mã xưa của Rome.
Dimorphos chỉ rộng khoảng 160 mét.
Điều đó tức là nó đủ lớn để quét sạch một thành phố nếu va chạm vào Trái Đất, một thành phố có kích thước cỡ New York.
Dimorphos hiện vẫn còn ở rất, rất xa
Ở khoảng cách 11 triệu km, thiên thạch
Dimorphos được lựa chọn một phần vì nó đang ở khoảng cách đủ xa để không gây ra bất cứ một rủi ro nào cho hành tinh của chúng ta.
Phi thuyền
DART của NASA được phóng vào ngày 24/11/2021, và đã mất 316 ngày để tiếp cận với thiên thạch này.
Dimorphos cũng quay chung quanh một thiên thạch lớn khác có tên
Didymos
Ảnh minh họa cho thấy ảnh hưởng từ sự tác động của DART đối với quỹ đạo của Dimorphos.
Một lý do khác khiến cho
Dimorphos được
NASA chọn là vì nó đang quay chung quanh một thiên thạch lớn hơn, điều này sẽ giúp cho
NASA dễ dàng đo lường tác động hổ tương của vụ va chạm.
Nếu các tính toán của
NASA là chính xác, quỹ đạo của
Dimorphos chung quanh
Didymos sẽ bị ngắn hơn vài phút sau vụ va chạm, nhờ đó sẽ làm lệch hướng của nó khi tiếp cận gần Trái Đất
Phi thuyền DART rất nhỏ so với 2 thiên thạch Didymos và Dimorphos
Kích thước tượng trưng của Didymos và Dimorphos khi so sánh với DART. Trên ảnh, DART chỉ lớn hơn một chút so với chiếc xe buýt ở ngoài cùng bên trái.
Dimorphos có khối lượng khoảng 5 triệu tấn, trong khi
DART chỉ nặng khoảng 600 kg, đủ nhỏ để nhét trong một chiếc hộp trên một chiếc xe vận tải.
DART đã được đóng gói và sẵn sàng chuyển đi bằng xe tải.
Khi chưa có triển khai hệ thống cánh hoạt động bằng năng lượng Mặt trời,
DART dễ dàng được bố trí nằm gọn trên một chiếc xe tải để vận chuyển đi khắp nơi. Mặc dù với kích thước nhỏ, nhưng tác động va chạm của nó có thể làm lệch đi quỹ đạo của thiên thạch một phần trăm. Nếu các tính toán là chính xác, điều đó là đủ để làm thay đổi đáng kể quỹ đạo của nó.
NASA sẽ tiếp tục theo dõi dấu vết của tiểu hành tinh này trong những tuần tới để xem cuộc liệu thử nghiệm lý thú này có thành công tốt đẹp hay không.
Theo Space.com, cho đến nay, ngân sách của
DART có giá khá rẻ, vào khoảng 313 triệu USD để hoàn tất.
Để tiện so sánh, sứ mạng Artemis của NASA đưa con người trở lại Mặt Trăng, nơi mà một siêu tên lửa mới sẽ được phóng trong vài tuần hoặc vài tháng tới đây sẽ tiêu tốn khoảng 93 tỷ USD.
Sẽ có thêm nhiều cuộc giám sát ngoài không gian để phát hiện các tiểu hành tinh
DART là một nhiệm vụ không gian tương đối rẻ tiền
NASA cho biết họ sẽ theo dõi chặt chẽ các tác động của nhiệm vụ DART để xác định xem, liệu phương án này có khả thi để giúp bảo vệ Trái Đất hay không.
Trong khi đó, các cơ quan không gian các quốc gia khác (ngoại trừ Nga, TQ) cũng đang nỗ lực làm việc để cải thiện việc giám sát các tiểu hành tinh lớn bay ngang Trái Đất.
NASA đang làm việc để tiếp tục phóng thêm một kính viễn vọng không gian mới vào năm 2026, mặc dù tiến độ của dự án này rất chậm và vì vừa bị cắt giảm ngân sách.
Tham khảo BI, Space
