Thông tin nước đun sôi để nguội có thể sinh ra những chất độc hại dẫn đến bệnh ung thư gây hoang mang dư luận. Vậy có nên đun sôi nước để uống?
"Ăn chín, uống sôi" từ lâu đã là nguyên tắc hàng đầu trong việc đảm bảo vệ sinh và sức khỏe hàng ngày. Tuy nhiên, gần đây, thông tin nước đun sôi để nguội có thể sinh ra những chất độc hại dẫn đến bệnh ung thư gây hoang mang dư luận.
Vậy có nên đun sôi nước để uống? Làm thế nào để uống nước an toàn và lành mạnh hơn?
Một ý kiến đánh giá về rủi ro của nước đun sôi cho rằng, trong quá trình sôi, nước sẽ bốc hơi không ngừng khiến nồng độ của một số chất có hại cho cơ thể như nitrate, arsen và kim loại nặng trở nên đậm đặc hơn và có thể gây ung thư nếu tiếp xúc lâu dài ở người. Không chỉ vậy, theo thời gian, lượng nitrat cũng sẽ tự sản sinh thêm trong nước.
Ý kiến này không chính xác. Việc nước đun sôi để nguội có gây ảnh hưởng sức khỏe hay không phụ thuộc vào nguồn nước và nồng độ các chất có hại ban đầu nhiều hơn là quy trình xử lý.
Thứ nhất, khi đun sôi, phần lớn các dụng cụ ở hộ gia đình đều có chỉ tiêu bốc hơi của nước tối đa 6-8% trong một giờ. Trong 10 phút (thời gian đạt nhiệt độ sôi khoảng 3-5 phút tùy dụng cụ đun), lượng nước bay hơi chỉ khoảng 1% so với ban đầu. Vì vậy, nồng độ các chất hóa học có sẵn trong nước sẽ chỉ tăng khoảng 1% cho một lần đun. Nếu nước được bảo quản đúng cách, để nồng độ của một chất hóa học tăng tới mức gây độc hại cho cơ thể, chúng ta phải đun đi đun lại đến 90 lần.
Ta lấy muối nitrate làm ví dụ cụ thể. Theo tiêu chuẩn về nước của Sở Tài nguyên Môi trường Mỹ (EPA), nồng độ tối đa an toàn cho cơ thể người của muối nitrate là 50 mg/L. Nghiên cứu của WHO về nồng độ nitrate trong nước cho thấy phần lớn nước trên bề mặt và nước ngầm có lượng muối nitrate vào khoảng 4 mg/L tại Mỹ khi chưa qua xử lý thành nước uống. Nước đã qua xử lý thường có nồng độ dưới 0,1 mg/L. Nếu theo tính toán trên, để vượt quá mức an toàn là 50 mg/L (gấp 500 lần nồng độ gốc), ta cần đun đi đun lại khoảng 600 lần.
Như vậy, nếu nguồn nước có nồng độ các chất hóa học được đảm bảo, việc đun nước sôi để nguội để uống là hoàn toàn an toàn. Kể cả khi đun lại 1-2 lần, nước vẫn an toàn cho sức khỏe con người. Việc nồng độ các chất độc hại như arsen, nitrate hay chì cao phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn gốc của nước và cách bảo quản chúng. Do vậy, ý kiến nước đun sôi để nguội có thể gây ung thư không hợp lý.
Nước để qua đêm có thực sự độc không?
Một số người nói rằng nước uống để qua đêm rất độc hại, thậm chí có thể gây ung thư. Lý do vẫn là vấn đề "nitrit".
Các hợp chất nitrosamine thực sự là một loại phụ phẩm khử trùng nước uống mới, nhưng hàm lượng nitrosamine mà chúng ta ăn/uống vào từ nước uống thực sự là "ít ỏi".
Vì để sản xuất ra chất nitrosamine cần có môi trường và tiền chất thích hợp, các chất vi khuẩn trong nước sau khi đun sôi sẽ mất hoạt tính, hàm lượng nitrat ít hơn nên không có cơ sở để sản xuất lượng lớn chất nitrosamine.
Do đó, dù nước đun sôi để qua đêm cũng không làm thay đổi bản chất của nước, hàm lượng vi sinh vật có thể tăng lên nhưng không gây hại nhiều hơn cho cơ thể con người.
Làm thế nào để uống nước an toàn và lành mạnh hơn?
1. Miễn là nước bạn uống là nước sạch, đủ tiêu chuẩn và an toàn, bạn có thể tự tin uống.
2. Uống nước, đừng dính vào lý thuyết bó buộc rằng phải đủ "8 cốc nước"/ngày. Kích thước cốc khác nhau, lượng nước bạn uống đương nhiên sẽ khác.
Trong tài liệu "Hướng dẫn chế độ ăn uống cho người dân Trung Quốc" khuyến nghị người lớn uống 1500-1700ml nước mỗi ngày là đáng tin cậy nhất, vui lòng tính "số cốc" theo kích thước cốc.
Ngoài ra, nếu thời tiết nóng hoặc một số người thuộc đối tượng đặc biệt (người lao động ngoài trời, vận động viên,…), bạn cũng nên tăng lượng nước uống một cách hợp lý.
3. Chú ý vệ sinh và không uống "nước lã".
Nước uống phải đảm bảo vệ sinh, sạch sẽ, an toàn; nhiều người vẫn quen uống nước máy chưa qua đun sôi, nhưng "nước lã" như vậy có thể chứa các chất độc hại như clo, vi khuẩn và trứng côn trùng. Do đó, bạn hãy đun sôi trước khi uống.
4. Không uống nước nóng, nước đá, và nhiệt độ nước phải "thích hợp".
Uống nước đá sẽ khiến niêm mạc dạ dày bị lạnh đột ngột, gây co mao mạch, gây khó chịu cho đường tiêu hóa.
Uống nước nóng chắc chắn sẽ làm tổn thương niêm mạc (thực quản, dạ dày), thậm chí tăng nguy cơ ung thư đường tiêu hóa.
Do đó, nước ở khoảng 37 độ C là đáng tin cậy nhất, tương đương với nhiệt độ cơ thể, và cơ thể con người sẽ chấp nhận nó dễ dàng hơn.
5. Uống từ từ, đừng uống nhiều nước một lúc.
Đừng lo lắng về việc uống nước, hãy "uống từ từ" từng ngụm nhỏ và tránh việc uống một lúc nhiều nước khi bạn không thấy khát.
Uống không quá 500ml nước mỗi lần để tránh bị ngộ độc nước do uống quá nhiều.
Tốt nhất là uống từng ngụm nhỏ, mỗi lần khoảng 200ml với tốc độ uống chậm và thoải mái.
6. Đừng đợi cho đến khi bạn khát rồi mới uống nước.
Vì nhiều lý do khác nhau, nhiều người luôn thích đợi đến khi cảm thấy khát rồi mới uống nước, nhưng lúc này cơ thể đã mất nước trầm trọng nên càng đe dọa đến quá trình trao đổi chất của cơ thể.
Do đó, hãy phát triển một thói quen uống nước lành mạnh và cố ý lập kế hoạch uống đều đặn một lượng nhỏ nước sau khi thức dậy, trước khi ăn, trước khi đi ngủ và những khoảng thời gian quan trọng khác.
7. Cẩn trọng với các quảng cáo và đừng bị ám ảnh bởi chủng loại nước.
Có rất nhiều loại "mánh lới quảng cáo" trên thị trường, với các loại nước có khái niệm về chủng loại như nước giàu oxy, nước kiềm và nước sinh thái nổi lên thành dòng thông tin bất tận. Trên thực tế, nhiều trong số đó chỉ là "mánh lới quảng cáo".
Ngược lại, nước đun sôi thông thường có giá cả phải chăng và đáng tin cậy hơn.
Những loại nước có gắn thêm các thành phần khác không phải là thần kỳ. Đừng lãng phí tiền cho cái gọi là sức khỏe.
