"Lục địa già" ngày càng sẵn sàng tăng cường quan hệ với đảo Đài Loan, bất chấp những cảnh báo hay đe dọa của Trung Quốc trong khi ngày càng thận trọng hơn với Bắc Kinh, sau khi có một loạt động thái ngoại giao bất thường gần đây cho thấy sự thay đổi đang diễn ra ở châu Âu với Đài Loan, một phần do sự thất vọng ngày càng tăng với một "Trung Quốc hung hăng".
Khi mối ngờ vực về Trung Quốc tăng lên, châu Âu đã tính toán chiến lược tiến gần hơn đến Đài Loan.
Các cuộc đàm phán trong tuần qua giữa các nghị sĩ châu Âu và các quan chức Đài Loan đã chứng minh cho thực tế: "Lục địa già" ngày càng sẵn sàng tăng cường quan hệ với đảo Đài Loan, bất chấp những cảnh báo hay đe dọa của Trung Quốc trong khi ngày càng thận trọng hơn với Bắc Kinh.
Người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan Ngô Chiêu Tiếp phát biểu trong chuyến thăm tới Praha (Cộng hòa Séc) vào tháng trước. Ảnh: AP
Các quốc gia châu Âu từ lâu vẫn thận trọng trong mối quan hệ với đảo Đài Loan vì không muốn "chọc giận" hay khiêu khích Trung Quốc vì nước này vẫn luôn phản đối các nước thiết lập quan hệ ngoại giao với hòn đảo mà Bắc Kinh tuyên bố là "một phần lãnh thổ của mình".
Nhưng một loạt động thái ngoại giao bất thường gần đây cho thấy một sự thay đổi có thể đang diễn ra ở châu Âu, một phần là do sự thất vọng ngày càng tăng đối với hung hăng của Trung Quốc.
2 tuần trước, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan, Joseph Wu, đã thực hiện "một cuộc tấn công quyến rũ" ở châu Âu khi có chuyến đi đến Brussels để tiến hành các cuộc họp chưa từng có (mặc dù không chính thức) với các nghị sĩ EU.
Nghị viện châu Âu ủng hộ áp đảo một nghị quyết kêu gọi quan hệ chặt chẽ hơn với Đài Loan, chính quyền mà họ mô tả là "đối tác và đồng minh tin cậy ở Ấn Độ - Thái Bình Dương".
Sau đó, vào tuần trước, Nghị viện EU đã cử phái đoàn chính thức đầu tiên đến thăm hòn đảo này, bất chấp lời đe dọa trả đũa của Bắc Kinh.
"Chúng tôi đến đây với một thông điệp rất đơn giản, rõ ràng: "Các bạn không đơn độc", Raphael Glucksmann, một thành viên của Nghị viện châu Âu và là trưởng đoàn, nói với nhà lãnh đạo Đài Loan, Thái Anh Văn tại một cuộc họp ở Đài Bắc vào hôm/11. "Châu Âu luôn sát cánh cùng các bạn", ông nói thêm.
Các thành viên phái đoàn Nghị viện châu Âu chụp ảnh chung với người phát ngôn Cơ quan ngoại giao Đài Loan Joanne Ou (thứ 4 từ trái sang) tại cuộc họp báo ở Đài Bắc hôm 5/11. Ảnh: Reuters
Trong động thái mới nhất, các nghị sĩ châu Âu mới đây đã lên tiếng cảnh báo về những gì mà họ cáo buộc là "những nỗ lực ngày càng tăng của Bắc Kinh nhằm phá vỡ các quy trình dân chủ của các nước trong Liên minh châu Âu (EU)", giữa lúc Trung Quốc nhiều lần bị chỉ trích vì can thiệp chính trị nội khối.
Tại phiên điều trần ở Brussels (Bỉ) hôm 9/11, Ủy ban đặc biệt chống sự can thiệp từ bên ngoài và thông tin sai lệch tại Nghị viện châu Âu đã thúc giục EU hành động nhiều hơn nữa để ngăn chặn mối đe dọa hiện hữu từ Bắc Kinh. Ủy ban này thậm chí đề nghị thành lập một lực lượng đặc nhiệm nhằm "giám sát sự can thiệp của Trung Quốc".
Theo tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), khuyến nghị này được đưa ra sau khi ủy ban trên cử một phái đoàn đến Đài Bắc vào tuần trước để "nghiên cứu kinh nghiệm của Đài Loan trong việc giải quyết các chiến dịch can thiệp và thao túng".
Trong một dấu hiệu cho thấy mối lo ngày càng gia tăng về các hành động can thiệp của Bắc Kinh, bản dự thảo báo cáo dài 33 trang của ủy ban trên có 40 phần đề cập đến Trung Quốc - nhiều gấp đôi phần của Nga, quốc gia lâu nay vẫn luôn "thống trị" các cuộc tranh luận về sự can thiệp của nước ngoài và thông tin sai lệch của EU.
Tác giả chính của báo cáo, cựu ngoại trưởng Latvia Sandra Kalniete còn kêu gọi EU cần có chính sách trừng phạt cụ thể liên quan đến "các chiến dịch can thiệp và sai lệch thông tin từ nước ngoài do các tổ chức nhà nước ở nước ngoài dàn dựng".
Điều chưa từng có tiền lệ
Nếu chỉ một năm trước đây, khó ai có thể nghĩa rằng, mối quan hệ ngoại giao giữa EU với Đài Loan sẽ xích lại gần nhau như thế này.
Vào thời điểm đó, châu Âu và Trung Quốc cuối cùng và đang nhanh chóng hoàn tất thỏa thuận đầu tư gọi là Hiệp định toàn diện về đầu tư (CAI) giữa hai bên để giúp các công ty hoạt động trên lãnh thổ của nhau dễ dàng hơn. Hiệp định này được coi là một chiến thắng địa chính trị ngắn gọn cho Bắc Kinh.
Đài Loan đang tìm cách đa dạng hóa xuất khẩu của mình sang EU. Ảnh: Reuters
Nhưng chủ trương chính sách càng quyết đoán của Trung Quốc dưới thời nhà lãnh đạo Tập Cận Bình đã gây mất lòng tin và khiến EU chán ghét. Các nghị sĩ châu Âu đã bỏ phiếu từ chối việc xem xét thỏa thuận đầu tư này giữa Liên minh châu Âu (EU) - Trung Quốc với lý do đưa ra là cáo buộc Trung Quốc vi phạm nhân quyền và không dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt chống lại các nghị sĩ EP và các học giả.
Theo New York Times, giờ đây, những lo ngại cho vấn đề của Hồng Kông, việc Bắc Kinh xử lý đại dịch Covid-19 và chiến lược đe dọa Đài Loan bằng máy bay chiến đấu ở quanh vùng nhận dạng phòng không dường như càng khiến EU sẵn sàng đánh giá lại - và củng cố - mối quan hệ của họ với Đài Loan.
Và điều chắc chắn duy nhất hiện nay là quan hệ Trung Quốc-EU đang rơi tự do và có lẽ là lần đầu tiên trong nửa thế kỷ qua, các chính trị gia ở cả Bắc Kinh lẫn châu Âu đều không còn hứng thú với việc thậm chí giả vờ là họ đang duy trì được những điều kiện tốt đẹp.
Janka Oertel, Giám đốc Chương trình Châu Á tại Hội đồng Đối ngoại Châu Âu cho biết: "Lần đầu tiên trong lịch sử, đã có một sự thay đổi tinh tế nhưng đáng chú ý trong nhận thức của người Châu Âu về Đài Loan. Đã có một nhận thức rõ ràng rằng tình hình ở Đài Loan là mối quan tâm của người châu Âu không chỉ từ góc độ giá trị mà từ góc độ kiến trúc an ninh khu vực".
Chắc chắn, lợi ích kinh tế của châu Âu ở Trung Quốc là rất lớn, và việc tập trung vào Đài Loan vẫn là một nỗ lực thiểu số. Châu Âu cho thấy không có ý định từ bỏ chính sách lâu đời của mình khi ủng hộ chính sách "Một Trung Quốc".
"Đối tác tự nhiên" của châu Âu
Tuy nhiên, đối với nhiều người dân ở Đài Loan và ở châu Âu, hòn đảo này dường như là một "đối tác tự nhiên" của châu Âu.
Đài Loan cũng đã nỗ lực để đánh bóng hình ảnh của mình trên toàn cầu trong các chính sách ứng phó với đại dịch Covid-19. Để kiểm soát tốt dịch bệnh ở quê nhà, Đài Loan đã gửi hàng triệu khẩu trang cho các quốc gia khác nhau, bao gồm cả ở châu Âu, giành được nhiều lời khen ngợi từ các quan chức trong khu vực.
Gần đây hơn, tình trạng thiếu chip bán dẫn liên tục đã nêu bật vai trò của Đài Loan như một nút không thể thiếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu về thiết bị này, vốn cần thiết cho mọi thứ, từ iPhone đến ô-tô của Đức.
Đài Loan là chuỗi cung ứng quan trọng trên toàn cầu về chip bán dẫn.
Đài Loan cũng đã tìm cách thúc đẩy quan hệ kinh doanh với châu Âu. Hòn đảo này cử một phái đoàn gồm 66 thành viên gồm các quan chức và lãnh đạo doanh nghiệp đến Cộng hòa Séc, Slovakia và Litva để thảo luận về đầu tư và hợp tác công nghiệp.
Mặc dù mục tiêu cuối cùng của Đài Loan là đạt được một thỏa thuận đầu tư song phương với châu Âu, nhưng chính quyền hòn đảo này cũng tập trung vào việc thể chế hóa các mối quan hệ nhằm chống lại những nỗ lực cô lập ngoại giao Của Trung Quốc nhằm.
Trong số 15 đồng minh còn lại của Đài Loan, chỉ có một đồng minh - Vatican - là ở châu Âu. Nhưng Đài Loan đã giành được một chiến thắng nhỏ trong năm nay khi Lithuania thúc đẩy kế hoạch mở văn phòng đại diện vào đầu năm tới tại Đài Bắc, bất chấp sự phẫn nộ từ Bắc Kinh./.
