Tình hình Covid-19 ngày càng tồi tệ với 40.000 ca nhiễm mới mỗi ngày, người Anh vẫn tỏ ra bình thản, dù điều này có thể không kéo dài.
Hôm 14/10, Anh báo cáo hơn 45.000 ca nhiễm nCoV mới, con số cao nhất kể từ giữa tháng 7, và hơn 800 trường hợp tử vong trong vòng 7 ngày. Số ca nhập viện cũng tăng, với 1/5 số giường điều trị tích cực (ICU) đã được dành cho bệnh nhân Covid-19. Các số liệu mới nhất còn cho thấy khoảng 200.000 học sinh vắng mặt ở trường học.
Tình hình Covid-19 tại Anh đang tệ hơn nhiều so với những nước châu Âu khác, thể hiện qua tỷ lệ tử vong trên một triệu dân cao gần gấp ba so với Pháp, Đức và Italy. Tuy nhiên, các con số vẫn tốt hơn dự đoán. Nhóm Cố vấn Khoa học cho Các tình huống khẩn cấp của Anh (SAGE) từng ước tính nước này trong tháng 10 có thể ghi nhận 7.000 ca nhập viện mỗi ngày.
"Trước đây, khi thông báo tình hình Covid-19, họ nói rằng 'Đáng buồn thay, ba người đã tử vong', rồi 'Đáng buồn thay, 70 người đã tử vong'. Nhưng giờ họ không còn nói 'Đáng buồn thay' nữa. Có một điều chúng tôi biết về con người, đó là cảm xúc của chúng ta bị khuấy động bởi hình ảnh, không phải những con số", giáo sư Robert West, nhà khoa học hành vi tại Đại học London của Anh, cho hay.
"Đất nước vẫn trong giai đoạn ghi nhận số lượng lớn trường hợp tử vong vì Covid-19, nhưng điều đó không còn quan trọng nữa. Chúng tôi trở nên quen thuộc với một thứ chưa hề biến mất. Tôi nghĩ mọi người đã chai sạn trước tình trạng chết chóc vì Covid-19", Linda Bauld, giáo sư y tế cộng đồng thuộc Đại học Edinburgh, nhận định.
Người dân đi bộ qua cầu Westminster tại London, Anh, hôm 4/7. Ảnh: Reuters.
Bauld cho rằng thái độ thản nhiên hiện nay tại Anh bắt nguồn từ "thỏa thuận Ngày Tự do" giữa chính phủ với công chúng, một giao kèo xã hội rằng nếu mọi người đồng ý tiêm chủng, cuộc sống sẽ trở lại bình thường. "Rất nhiều người ủng hộ điều này", bà cho biết, nói thêm rằng một số nhà khoa học cũng đồng tình.
"Có những người đánh giá Covid-19 đang dần trở thành bệnh đặc hữu, diễn biến dịch bệnh sẽ luôn luôn như thế và chúng ta chỉ cần tiếp tục sống, bất chấp nhiều ý kiến phản đối", Bauld cho hay.
Câu hỏi được đặt ra là liệu sự thản nhiên đó có xuất phát từ đặc điểm tâm lý người Anh, vốn nổi tiếng với khả năng bình tĩnh và che giấu cảm xúc, hay không.
"Chắc chắn không phải vậy. Người Anh có ý thức về sự an toàn cao hơn nhiều so với hầu hết quốc gia khác, nếu bạn nhìn vào việc lái xe, an toàn lao động và cách chúng tôi tiếp cận y tế cộng đồng. Thái độ hiện nay dựa trên thực tế mà mọi người nhìn thấy xung quanh", giáo sư West nêu quan điểm.
Khi một đại dịch chuyển từ giai đoạn ban đầu sang bệnh đặc hữu, công chúng thường không còn bận tâm nhiều đến các số liệu thể hiện sự lây lan. Bất chấp đường cong trên biểu đồ Covid-19 tại Anh đang có xu hướng đi lên, các nhà tâm lý học cho biết số trường hợp tử vong ổn định khiến người dân cảm thấy tình hình bớt đáng báo động hơn so với sự gia tăng số liệu trong năm đại dịch đầu tiên.
"Chúng ta có cơ chế phản ứng trước những thay đổi và không phản ứng với trạng thái ổn định. Phải có điều gì đó thay đổi trong tâm lý mới khiến con người cảm thấy cần hành động nhiều hơn", West giải thích.
Điều này dường như được thể hiện qua sự thờ ơ rõ ràng của Bộ trưởng Y tế Anh Sajid Javid hôm 14/10, khi được hỏi về tỷ lệ lây nhiễm nCoV vẫn ở mức cao. "Tình hình hiện nay nhìn chung khá ổn định. Vài tuần qua, các con số tăng một chút và giảm một chút", ông phát biểu.
Tuy nhiên, West lưu ý có những trạng thái ổn định gây rắc rối và thúc đẩy mọi người nhìn nhận lại vấn đề. "Đến một lúc nào đó, công chúng có thể bắt đầu phàn nàn rằng không thể tiếp tục tình trạng ghi nhận 1.000 ca tử vong mỗi tuần", giáo sư đánh giá.
Yếu tố có khả năng châm ngòi phản ứng đánh giá lại như vậy có thể là sức ép không ngừng lên Cơ quan Y tế Quốc gia Anh (NHS). Các bệnh viện chưa quá tải, nhưng số liệu công bố tuần trước cho thấy 5,7 triệu người nằm trong danh sách chờ nhập viện vào cuối tháng 8, con số cao nhất kể từ năm 2007.
"Chúng ta chưa trở lại cuộc sống bình thường, đơn giản thế thôi", giáo sư Tim Cook, chuyên gia tư vấn về gây mê và thuốc điều trị tích cực, cảnh báo. Ông đánh giá với khoảng 20% số giường ICU và 10% giường bệnh hiện được dành cho bệnh nhân Covid-19, hoạt động kinh doanh chưa thể sớm trở lại như bình thường, thêm rằng tỷ lệ này sẽ tiếp tục được duy trì trong nhiều tuần hoặc tháng tới.
Tuy nhiên, bất đồng về "trạng thái ổn định" có thể chấp nhận được của Covid-19 xuất hiện ngay cả trong giới chuyên gia y tế. "Một số người vẫn ủng hộ mô hình không Covid, với mục tiêu không còn ca nhiễm nào, trong khi số còn lại chấp nhận 40.000 ca nhiễm mỗi ngày như hiện nay", Andrew Goddard, hiệu trưởng Đại học Y sĩ Hoàng gia Anh, cho biết.
"Mọi người đều chấp nhận 10.000 người chết vì cúm mỗi năm. Đây có thể là manh mối giúp chúng ta biết công chúng sẽ chấp nhận Covid-19 ra sao, mặc dù tác động của đại dịch lên những cộng đồng dễ bị tổn thương và các nhóm thiểu số có thể làm giảm khả năng khoan nhượng", Goddard nhận xét.
Một số người phản bác quan điểm công chúng Anh chấp nhận tình hình hiện tại, nhận định điều này chưa rõ ràng. "Việc cho rằng mọi người đều chấp nhận thực trạng mới là vô cùng nguy hiểm, bởi nó khiến người dân ngày càng phó thác cho số phận", giáo sư Stephen Reicher, nhà tâm lý học tại Đại học St Andrews, nêu ý kiến.
Theo Reicher, chính phủ Anh đang "bình thường hóa một cách có hệ thống" tỷ lệ lây nhiễm nCoV hiện nay. "Họ cư xử như thể điều này không thể tránh khỏi, tỏ ra thoải mái về tình trạng số ca nhiễm gia tăng", giáo sư tâm lý học đánh giá.
Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy công chúng Anh vẫn thận trọng trước Covid-19, nhưng khoảng cách giữa thái độ và hành vi ngày càng xa hơn. Một số người cảm thấy hoang mang trước việc công chúng không phản ứng gay gắt với tình trạng ca nhiễm và tử vong gia tăng.
"Thật kỳ lạ khi mọi người chấp nhận tỷ lệ lây nhiễm hiện tại. Không ai phàn nàn gì, nhưng hơn 100 người đang tử vong vì Covid-19 mỗi ngày", Kit Yates, giảng viên toán tại Đại học Bath, nêu ý kiến. Anh cho rằng dù tiêm chủng giúp giảm tỷ lệ tử vong, việc để virus lây lan quá rộng sẽ đi kèm hậu quả.
"Tỷ lệ tử vong hiện nay tương đương với hơn 40.000 người chết vì Covid-19 mỗi năm. Điều này không hề bình thường", Yates nói.
