Nga tham vọng độc chiếm Bắc cực?

Từ năm 2007, cuôc chiến “tranh giành Bắc Cực” bùng lên mạnh mẽ giữa Nga, Canada, Mỹ, Đan Mạch và Na Uy khi các nước này đều tuyên bố lợi ích đối với Bắc Cực. Song cuộc chiến này đang có nguy cơ căng thẳng, gay gắt hơn bởi tham vọng của các bên liên quan.

Bắc cực là khu vực có trữ lượng tài nguyên thiên nhiên khổng lồ và có khả năng trở thành tuyến đường hàng hải quan trọng nối lục địa Á – Âu bởi sự nóng lên toàn cầu. Do đó, đây là miếng mồi béo bở mà các quốc gia xung quanh khu vực đều muốn tranh giành.

Từ năm 2007, một cuôc chiến “tranh giành Bắc Cực” bắt đầu bùng lên giữa các quốc gia là Nga, Canada, Mỹ, Đan Mạch và Na Uy khi các nước này đồng loạt tuyên bố lợi ích đối vói một phần Bắc Cực. Song, trong khi vẫn chưa hề có bất cứ một thỏa thuận khu vực nào nhằm giải quyết các tranh chấp, căng thẳng cũ thì kế hoạch sát nhập khoảng 380,000 dặm vuông Bắc Cực vào lãnh thổ trong năm tới của Nga có nguy cơ đẩy các xung đột trở nên trầm trọng hơn.

Moscow tuyên bố sẽ sát nhập khoảng 380.000 dặm vuông Bắc Cực vào lãnh thổ vào năm sau.

Tuy nhiên, động thái này của Nga cũng là điều có thể hiểu được bởi quốc gia này luôn đi đầu trong cuộc cạnh tranh đa quốc gia nhằm chiếm lĩnh những khu vực giàu tài nguyên nhất của Bắc Cựckhi nhà thám hiểm người Nga Artur Chilingarov cắm thành công cờ Nga xuống dưới lòng Bắc Cực.

“Bắc Cực là của người Nga. Bây giờ là lúc chúng ta chứng minh Bắc Cực là phần mở rộng trong lãnh thổ rộng lớn của nước Nga”, nhà thám hiểm Artur Chilingarov nhấn mạnh.

Và tham vọng chiếm cứ Bắc Cực của Nga trở nên rõ ràng hơn với tuyên bố của Thủ tướng Putin hồi tháng 7: “Chúng tôi sẽ đối thoại với tất cả các quốc gia láng giềng trong khu vực Bắc Cực song chúng tôi sẽ kiên quyết bảo vệ lợi ích địa chính trị của mình ở đây”.

Tuy nhiên, với việc tuyên bố sáp nhập khoảng 380.000 dặm vuông khu vực Bắc Cực trong năm tới, nhiều người lo sợ Nga sẽ có khả năng kiểm soát ¼ trữ lượng hydrocarbon chưa được khai thác của thế giới tại đây chưa kể nguồn thủy, hải sản vô cùng phong phú cùng tuyến đường hàng hải mới nếu được mở sẽ giúp cắt giảm tới 1/3 thời gian đi từ châu Á tới châu Âu.

Do đó, song song với những tuyên bố về chủ quyền lãnh thổ đối với Bắc Cực, Moscow tuyên bố sẽ xây dựng ít nhất 6 tàu phá băng và sử dụng 33 tỷ USD để xây dựng một cảng trên Bắc Cực trong tham vọng khai thác tối đa những lợi ích trong khu vực này.

Tuy nhiên, các quốc gia có chung lợi ích ở khu vực Bắc Cực không ngồi yên. Đáp trả lại tuyên bố của Nga, cũng vừa trong tháng 8 vừa qua, Canada, quốc gia được xem là có nhiều lợi ích chung với Nga nhất tại Bắc Cực, tổ chức tập trận quy mô chưa từng có trong lịch sử xung quanh khu vực Bắc Cực mang tên Nanook. Đây được xem là một thông điệp cứng rắn mà Ottawa gửi đến Moscow. Đồng thời, Canada cũng đang có ý định tuyên bố chủ quyền đối với Bắc Cực.

Ngoài ra, Mỹ, quốc gia chưa ký Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển cũng là một đối thủ mà Moscow cần phải tìm cách thỏa hiệp bởi bất cứ một hành động đơn phương phân chia lãnh thổ nào cũng có khả năng làm dấy lên một cuộc cạnh tranh quân sự giữa các quốc gia trong khu vực.

Cần chú ý thêm là, hiện nay có hơn 20 quốc gia bày tỏ sự quan tâm tới Bắc Cực khiến những căng thẳng, tranh chấp lãnh thổ đang có chiều hướng ngày càng gia tăng. Những quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu dù không thuộc khu vực này cũng “nhăm nhe” tìm kiếm lợi ích bất chấp việc sẽ phải đối mặt với nỗ lực ngăn chặn từ các quốc gia trong khu vực và có lợi ích trực tiếp tại đây.

Đơn cử như việc Canada từ chối lời đề nghị của NATO cùng chống lại Nga để giúp NATO bảo vệ lợi ích tại Bắc Cực. Theo một điện tín ngoại giao Mỹ bị Wikileak tiết lộ vào hồi tháng 6, Canada không chỉ lo sợ rằng việc NATO có mặt ở Bắc Cực sẽ chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng với Nga mà còn lo sợ sẽ tiếp tay cho các quốc gia nằm ngoài khu vực thiết lập ảnh hưởng tại nơi mà “họ không thuộc về”.

Lê Dung (theo Global Policy Forum)