Đường bờ biển của Jakarta, Indonesia đang chìm dần, với mực nước biển tại Pantai Mutiara ở Bắc Jakarta cao hơn vùng đất xung quanh. Nếu không có những rào chắn, nước biển sẽ tràn vào đất liền.
Jakarta sụt lún nhanh nhất thế giới
Quan sát thực địa của một nhóm nghiên cứu đầu tuần này cho thấy, mực nước biển tại Pantai Mutiara đã vượt quá độ cao của vùng đất liền gần đó, đang được ngăn bởi bởi một bờ kè ven biển. Nếu không có những rào chắn này, nước biển sẽ tràn vào đất liền. Cựu Thống đốc Jakarta, Basuki Tjahaja Purnama trước đây cảnh báo, nếu kè ven biển tại Pantai Mutiara bị vỡ khi thủy triều lên cao, nước lũ có thể tràn vào sâu trong đất liền, thậm chí có thể tràn đến Đài tưởng niệm Quốc gia (Monas) ở Trung tâm Jakarta.
Jakarta có tốc độ sụt lún thuộc hàng nhanh nhất trong số các thành phố lớn trên thế giới
Cơ quan Nghiên cứu và Đổi mới Quốc gia (BRIN) cho biết một số khu vực của Jakarta đang chìm từ 10 đến 30 cm mỗi năm, do quá trình nén đất tự nhiên và việc sử dụng quá mức nước ngầm trong nhiều thập kỷ của các hộ gia đình, doanh nghiệp và công nghiệp. Tốc độ sụt lún này thuộc hàng nhanh nhất trong số các thành phố lớn trên thế giới. Johan Risandi, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Hải dương học của BRIN, cho biết mực nước biển dâng cao dọc theo bờ biển phản ánh tác động tổng hợp của thủy triều, gió mùa, sóng lớn và quan trọng là tốc độ sụt lún đất nhanh chóng của thành phố. Đất phù sa mềm của Jakarta bị nén chặt theo thời gian. Tuy nhiên, việc khai thác nước ngầm quá mức, vẫn còn phổ biến do dịch vụ nước máy không đủ, đã đẩy nhanh quá trình sụt lún, kéo đất xuống với tốc độ đáng báo động.
Để ngăn nước biển tràn vào khu dân cư, các biện pháp bảo vệ bờ biển đang được thực thi. Các chuyên gia cho rằng các bức tường chắn biển phải được nâng cao thường xuyên để phù hợp với mực nước biển dâng cao và đất sụt lún; siết chặt các quy định nhằm hạn chế sử dụng nước ngầm, đồng thời giám sát chặt chẽ lượng nước khai thác và chuyển động của nền đất. Ngoài các giải pháp kỹ thuật, các giải pháp dựa vào thiên nhiên như phục hồi rừng ngập mặn để giúp ngăn chặn sóng thần trước khi tràn vào bờ cũng cần được tính đến.
Bức tường biển khổng lồ 700km
Bờ biển phía bắc Java trải dài 5 tỉnh và bao gồm 28 huyện/thành phố. Đường bờ biển dài 1.800km, là nơi sinh sống của 43 triệu người, bao gồm 200 nghìn ngư dân và người nuôi cá, đóng góp vào sản lượng cá 2,5 triệu tấn, trị giá 45 nghìn tỷ Rp. Tuy nhiên, bờ biển phía bắc phải đối mặt với những thách thức như sụt lún đất và lũ lụt do thủy triều từ 5 đến 200 cm. Những vấn đề này đã gây ra thiệt hại về kinh tế, khoảng 29,1 tỷ Rp trong các hoạt động kinh tế liên quan đến rừng ngập mặn tại Pemalang Regency vào năm 2020.
Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã quyết định xây dựng một bức tường biển khổng lồ trải dài 700 km, từ Jakarta đến Cirebon như một phần của Chương trình Chiến lược Quốc gia (PSN) vào năm 2025. Theo ông Prabowo, bức tường chắn biển khổng lồ dọc theo bờ biển phía bắc Java là một trong những dự án cơ sở hạ tầng quan trọng nhất, cần thực hiện ngay lập tức trong bối cảnh nước biển đang đe dọa tính mạng của người dân.
Bộ trưởng điều phối Kinh tế Airlangga Hartarto cho biết, việc xây dựng dự án tường biển khổng lồ sẽ kết nối với các bờ kè kiểm soát lũ lụt và thủy triều hiện có ở một số khu vực. Chương trình tài trợ cho bức tường biển sẽ được thực hiện thông qua chương trình Hợp tác giữa Chính phủ và Doanh nghiệp (KPBU).
Việc xây dựng siêu dự án này đòi hỏi chi phí ít nhất là 80 tỷ USD hoặc tương đương 1.297 nghìn tỷ Rp. Indonesia cũng đang mời các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào kế hoạch xây dựng bức tường chắn biển trị giá 80 tỷ USD, bao gồm các nhà đầu tư từ các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản.
Kế hoạch rời đô
Jakarta đã nhanh chóng phát triển thành một thành phố lớn với hơn 10 triệu dân và khu đô thị mở rộng trở thành nơi sinh sống của khoảng 30 triệu người. Với tốc độ chìm nhanh chóng, các chuyên gia dự báo đến năm 2030, người dân Jakarta sẽ không thể sống tại một số khu vực thuộc đô thị này hoặc phải chịu cảnh ngập lụt thường xuyên.
Jakarta thường xuyên đối mặt với tình trạng ngập lụt. Ảnh minh họa: Jakarta Post
Kế hoạch dời đô khỏi Jakarta đến Nusantara - thủ đô tương lai đang được xây dựng tại Đông Kalimantan, đã được thúc đẩy nhiều năm qua với những lý do cấp bách khác như tình trạng kẹt xe, ô nhiễm môi trường và dân số đông đúc... Trong giai đoạn xây dựng đầu tiên từ năm 2022 đến năm 2024, chính phủ đã đạt được tiến triển đáng kể trong việc phát triển Cung điện Nhà nước, các tòa nhà của các bộ điều phối và nguồn cung cấp nước và điện, nhưng tổng thể tiến độ xây dựng chung của toàn thành phố chỉ đạt được khoảng 15%.
Người phát ngôn của Cơ quan Quản lý Thủ đô Nusantara (IKN) Troy Pantouw cho biết, việc xây dựng Nusantara đã bước vào "giai đoạn hai", tập trung vào việc xây dựng các cơ sở giao thông công cộng và mở rộng cơ sở hạ tầng cơ bản. Giai đoạn đầu tiên của việc di dời công chức sẽ bắt đầu trong năm nay, với mục tiêu chuyển khoảng 4.100 nhân sự đến thủ đô mới.
Theo các quan chức Indonesia, đây là một dự án dài hạn, có thể mất 15 đến 20 năm để hoàn thành, mặc dù dự kiến kế hoạch phát triển tổng thể thủ đô mới sẽ hoàn thành sau vài thập kỷ nữa. Tuy nhiên hiện cũng có nhiều lo ngại về tiến độ việc xây thủ đô mới Nusantara. Nusantara không nằm trong “5 ưu tiên hàng đầu” trong kế hoạch phát triển trung hạn quốc gia 2025–2029 (RPJMN), trong đó an ninh lương thực, quốc phòng và các chương trình viện trợ xã hội-những ưu tiên chính sách đặc trưng chiếm ưu thế.
Theo kế hoạch ban đầu, vốn tư nhân dự kiến gánh vác khoảng 80% trong tổng giá trị 30 tỷ đô la Mỹ của Nusantara thông qua các ưu đãi và quan hệ đối tác công tư. Tuy nhiên, đầu tư vẫn còn khiêm tốn, với khoảng 65,3 nghìn tỷ Rp (4 tỷ đô la) trong các thỏa thuận hợp tác được ghi nhận tính đến tháng 9 năm 2025 từ 49 nhà đầu tư. Các nhà đầu tư tư nhân hiện vẫn e ngại tham gia phát triển Nusantara do dân số thưa thớt và một loạt các thay đổi chính sách.
Nhằm trấn an các nhà đầu tư, Bộ trưởng Tài chính Indonesia Purbaya Yudhi Sadewa gần đây nhất đã đảm bảo rằng việc phát triển thủ đô mới Nusantara (IKN) sẽ tiếp tục theo đúng kế hoạch và IKN sẽ không biến thành một "thành phố ma".
VietBF@ sưu tập
