Nậm Tần Xá là bản người Mảng xa nhất, đói nhất của xă biên giới Pa Tần. Nh́n trên bản đồ, đây là bản cuối cùng của huyện Śn Hồ, cuối cùng của mảnh đất Tây Bắc. Vượt ḍng sông Nậm Na, cộng thêm nửa buổi leo núi nữa mới vào được bản.
Bản có 29 hộ, hầu hết chẳng nói được tiếng Kinh, không có nương, chỉ có một ít ruộng một vụ, đói ăn đă trở thành lẽ thường từ đời này sang kiếp khác.
Người Mảng ở Nậm Tần Xá đă quá quen với đói nghèo nên dân bản không c̣n xem chuyện đứt bữa là bi kịch nữa. Bi kịch của họ, có chăng là chuyện con cái, là những hủ tục lạ kỳ mà thôi.
Trưởng bản Nậm Tần Xá tên là Lùng A Tạo. Vợ chồng ông Tạo không sinh được con, cả năm người con trong gia đ́nh ông bà bây giờ đều là con nuôi cả.
Mỗi đứa một vùng, một hoàn cảnh, lớn có, bé có, trưởng bản Tạo phải lo lắng chu tất chẳng khác nào con do ḿnh đứt ruột đẻ ra. Đó cũng là quy định của phong tục nhận con nuôi.
“Bố mẹ nhận con th́ phải lo cho nó đến suốt đời”, trưởng bản bảo thế. Năm người con nuôi nhà ông trưởng bản, 3 người đă đi lấy vợ, lấy chồng, c̣n lại hai đứa nhỏ. Vợ ông cũng muốn nhận thêm con nhưng kinh tế gia đ́nh kiệt quệ quá rồi, không nuôi nổi nữa.
Trường hợp lạ nhất là người con nuôi đầu tiên của trưởng bản Tạo, Phạm Văn Huy, người Kinh duy nhất ở đất Nậm Tần Xá này. Huy sinh năm 1973, quê ở xă Yên Thành, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh B́nh. Năm 20 tuổi theo đám bạn ở huyện Kim Sơn (Ninh B́nh) lên thượng nguồn sông Nậm Na để đăi vàng.
Làm vàng đâu chừng được một hai năm th́ sạt nghiệp, không nơi nương tựa, đứa bỏ quê cũ, đứa sống cù bơ cù bất ở bản Nậm Sảo. Trong một lần theo đám trai bản gặp ở phiên chợ Pa Tần đi lên Nậm Tần Xá chơi, Huy vào nhà được trưởng bản Lùng A Tạo uống rượu.
Đang cảnh hiếm muộn, lại gặp thanh niên không gia đ́nh nên chỉ sau một vài tuần rượu say ngất ngưởng, vợ chồng ông Tạo đề nghị Huy ở lại làm con nuôi của ḿnh, kèm lời hứa sẽ làm làm nhà, kiếm cho cô vợ đàng hoàng.
Phạm Văn Huy, người Kinh duy nhất ở Nậm Tần Xá
Sau buổi lễ làm lư Huy trở thành con trai của vợ chồng ông Tạo. Mấy năm sau, bố mẹ Huy ở Ninh B́nh vốn dĩ tưởng rằng con ḿnh đă bị mất tích rồi, đến lúc nghe tin Huy c̣n sống ở bản Nậm Tần Xá vội vàng lên tận nơi để t́m về. Nhưng Huy không về quê cũ nữa.
Năm lần bảy lượt gia đ́nh bắt về quê, nhưng hôm trước hôm sau lại thấy trốn lên để làm người Mảng, để được làm con nuôi ông trưởng bản. Mấy người ở đồng bằng lên Pa Tần làm ăn nói với người nhà là Huy bị trúng bùa ngải của người Mảng ở Nậm Tần Xá rồi, không thể về quê được.
Hơn 10 năm, bây giờ, nh́n bề ngoài Huy chẳng khác là bao so với một người đàn ông dân tộc Mảng chính hiệu. Huy nói tiếng Kinh không sơi nữa, trong khi tiếng Mảng th́ đă thành thục lắm rồi.
Người gầy đen, mắt sâu, răng vàng khẹt v́ những cuộc rượu triền miên theo đúng phong tục dân bản. Chỉ khác duy nhất một điều so với phong tục người Mảng là Huy vẫn giữ nguyên họ Phạm của ḿnh.
Làm con nuôi ông trưởng bản, Huy được bố nuôi ḿnh lấy vợ cho. Vợ là Ch́n Thị Cái, một cô gái trong bản mà Huy chưa bao giờ nhớ tuổi. Lấy nhau về, hai vợ chồng đẻ liền một mạch 7 đứa con, đứa lớn đă 13 tuổi, đứa bé c̣n đang ẵm ngửa.
Huy gần như đă trở thành người Mảng nên những phong tục có lạ kỳ đến mấy cũng phải theo, kể cả việc phải cho đi hai đứa con của ḿnh. Một đứa cho ông anh vợ Ch́n A Cói.
A Cói đă 40 rồi nhưng vẫn chưa thể làm vợ có thai nên xin vợ chồng em gái đứa con trai về nuôi để làm người nối dơi duy tŕ họ Ch́n. Thằng cu được vợ chồng Huy chọn để cho tên là Hải, 10 tuổi. Nó phải đổi họ Phạm thành họ Ch́n rồi phải gọi bố ḿnh bằng dượng.
C̣n một đứa nữa vợ chồng Huy cho chính ông trưởng bản Lùng A Tạo. Nó cũng đổi tên họ thành Lùng Thị Thơ. Lạ ở chỗ, Huy đang là con nuôi ông Tạo, Thơ đang gọi trưởng bản bằng ông nội th́ bây giờ phải gọi bằng on nẳng (bố nuôi), c̣n bố đẻ của ḿnh lại gọi là anh.
Mẹ con chung chồng
Tâm lư buộc phải có con khiến phần lớn các gia đ́nh khánh kiệt. Khổ nhất là trường hợp người con nuôi tên là Lùng A Ch́n của gia đ́nh trưởng bản Tạo.
Vợ chồng ông Tạo nhận nuôi Ch́n cách đây gần chục năm. Ch́n đến tuổi lấy vợ ngay khi ông trưởng bản vừa lo cho Huy xong. Con gái trong bản không c̣n nên phải đi mua ở bản khác.
Qua mai mối, Ch́n thấy ưng bụng một cô gái ở dưới xă Nậm Hăn, nhưng người ta đ̣i 100 con gà, 3 con lợn, 6 can rượu và 22 triệu đồng tiền mặt.
Xoay măi chỉ đủ được gà, lợn và 3 triệu đồng đặt cọc, cũng may mà người ta cho Ch́n đưa vợ về và ghi nợ, có lúc nào trả lúc ấy. Sống với nhau được một thời gian th́ vợ chồng hục hặc.
Lư do rất đơn giản là vợ Ch́n thích đi chợ Trung Quốc nhưng Ch́n lại sợ người ta bắt bán mất nên cấm cản. Căi qua căi lại, vợ bỏ về Nậm Hăn, Ch́n mất lợn, mất gà, tiền đặt cọc cũng mất luôn.
Ch́n đ̣i lấy vợ khác, nhưng trưởng bản Tạo chẳng c̣n một đồng nào. Đang lúc túng bấn th́ có gia đ́nh quen biết ở xă Nậm Ban đánh tiếng gả con gái và cho ở rể, không đ̣i tiền cưới.
Thế là Ch́n khăn gói quả mướp sang Nậm Ban, vừa được nuôi ăn, vừa được vợ, chỉ có điều từ ngày đi lấy vợ không thấy về với ông bà Tạo nữa.
Hôn nhân của người Mảng ở Nậm Tần Xá cực kỳ thoải mái. Thích th́ về ở với nhau, không thích th́ giải tán, chẳng đăng kư, chẳng xét xử ly hôn ǵ.
V́ vậy mà trong bản có nhiều chuyện hết sức động trời nhưng người ta vẫn xem là b́nh thường, không vấn đề ǵ cả.
Lùng A Viên chỉ độ chưa đến 30 tuổi, đấy là dân bản bảo thế chứ Viên không quan tâm, không nhớ tuổi của ḿnh.
Viên không thể nói được một câu tiếng Kinh trọn vẹn. Nói chuyện phải có người phiên dịch. Chuyện vợ con của Viên rất kỳ lạ với người ngoài, c̣n dân bản lại thấy b́nh thường.
Độ năm năm trước, Viên yêu cô gái Ch́n Thị Đến, vừa tṛn 20 tuổi. Theo phong tục người Mảng, trai gái thấy thích th́ cứ dọn về ở với nhau, không cần đăng kư, không cần đám cưới, chỉ cần chai rượu, con gà làm lư xong là thành chồng thành vợ.
V́ lẽ ấy mà trong mắt dân bản, Viên và Đến đă có thể xem là một gia đ́nh. Đùng một cái, người ta thấy Viên dọn về ở với mẹ của Đến là bà Lùng Thị Tà c̣n Đến th́ lại đi lấy một chàng trai khác ngay trong bản.
Khổ nỗi, bà Tà đă ngoài 40, ba đứa con rồi, người đen đúa nhưng vẫn quyết tâm bỏ chồng để chung sống với người yêu của con gái. Nhiều người bảo bà có bùa, Viên hay uống rượu của bà mời nên dính phải.
Nhưng có lẽ đó chỉ là đồn thổi, ở với nhau đâu chừng 4 - 5 năm, bà Tà không sinh đẻ thêm được đứa nào nên Viên chán, không muốn cho làm vợ ḿnh nữa.
Tự do đến th́ tự do đi, Viên bỏ bà Tà để đi t́m một người vợ biết đẻ. T́m măi, thử măi, cuối cùng cũng t́m được cháu gái ông trưởng bản Lùng A Tạo.
Lẽ thường, chia tay người ta hay thù hận, vậy mà hôm theo chân bà Tà và Viên xuống chợ Pa Tần vẫn thấy hai người nói cười vui vẻ, đi ăn kem, đi uống rượu, như chưa hề có chuyện chia tay hay phản bội nhau ǵ cả. “Phong tục người Mảng là thế, thoải mái thôi mà”, trưởng bản Tạo nói.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
Chàng trai Kinh 'hóa' người Mảng và chuyện lạ xó rừng
