Trời mới sớm mà cái nắng tháng Tư đă hừng hực như muốn nứt toác mặt đường. Trên con phố sầm uất giữa trung tâm thành phố, người ta vội vă chen chân vào những quán cà phê có điều ḥa, những văn pḥng kính sáng loáng, hay những chi nhánh ngân hàng sang trọng – nơi mà đồng tiền và ḷng tin luôn song hành… hoặc không.
Giữa ḍng người ăn vận lịch lăm ấy, một bóng dáng nhỏ bé đang đứng lấp ló trước cửa ngân hàng – chi nhánh Quang Trung. Đó là một bà lăo, khoảng ngoài bảy mươi, mặc bộ áo nâu bạc phếch, đôi dép nhựa ṃn vẹt, mái tóc lưa thưa bạc phếch quấn vội sau gáy. Tay bà run run cầm một chiếc túi ni-lông cũ, bên trong là một cuốn sổ hộ khẩu, một chứng minh nhân dân nhăn nhúm và một cọc tiền toàn tờ 5 ngàn, 10 ngàn, 20 ngàn… được bó bằng sợi dây thun đă gần đứt.
Bà ngập ngừng bước vào.
Cô lễ tân trẻ vừa nh́n thấy bà, gương mặt liền đanh lại, nụ cười công nghiệp biến mất không dấu vết. Cô khẽ liếc quanh rồi hỏi:
– Bà t́m ai?
– Ờ… ờ… tôi… tôi đến ngân hàng để… để mở cái… cái tài khoản tiết kiệm, cô ơi.
Cô gái khựng lại. Cô nh́n bộ quần áo sờn rách, đôi dép ṃn, cái túi ni-lông bà đang cầm – tất cả toát lên mùi nghèo khó. Một thoáng ngần ngại hiện lên, rồi cô khẽ nhăn mặt:
– Bà có nhầm không? Đây là ngân hàng – không phải chỗ đổi ve chai đâu ạ.
Câu nói như một cái tát giáng vào gương mặt đă nhăn nheo của bà. Nhưng bà không phản ứng, chỉ cười gượng:
– Không, tôi không nhầm đâu… Tôi muốn gửi tiết kiệm. Mỗi tháng… gửi 200.000 đồng thôi… cho đến khi nào đủ để sửa cái mái nhà. Mùa mưa tới… dột hết…
Nhân viên bên trong bật cười, có người c̣n buông lời mỉa mai:
– 200.000 đồng? Bằng bữa ăn sáng của sếp tôi đấy!
Một người đàn ông áo sơ mi trắng, có vẻ là tổ trưởng, bước đến. Giọng ông ta cũng chẳng khá hơn:
– Cụ à, để mở tài khoản tiết kiệm, ít nhất cũng phải gửi một số tiền kha khá. Chứ 200.000 th́ thôi, bà mang về mua bó rau, nắm gạo mà ăn đi ạ.
– Nhưng… tôi để dành được mấy năm nay rồi…
– Thôi bà thông cảm. Ở đây không có dịch vụ giữ tiền ve chai!
Bà lăo chết lặng. Đôi bàn tay gầy guộc vẫn ôm chặt cái túi ni-lông. Bà cắn chặt môi, gật đầu thật khẽ, rồi lặng lẽ quay đi. Không một lời trách móc. Không một giọt nước mắt. Chỉ là tấm lưng c̣ng c̣ng như lún sâu hơn trong ánh nắng gắt gỏng buổi sáng.
Ở một góc pḥng chờ, một người đàn ông trẻ khoảng hơn ba mươi, ăn mặc giản dị, đă chứng kiến toàn bộ sự việc. Anh tên là Lâm, là nhà báo tự do, từng trải và yêu nghề. Anh đă quen với những t́nh huống bất công, nhưng khoảnh khắc ấy vẫn khiến tim anh nghẹn lại. Anh vội vă chạy theo bà lăo, vừa lúc bà đang đứng chờ đèn đỏ để sang đường.
– Bà ơi! Bà ơi… cháu xin lỗi v́ nghe lén chuyện của bà, nhưng cháu có thể hỏi… tại sao bà muốn mở tài khoản không ạ?
Bà lăo nh́n anh, ngỡ ngàng. Một lát sau mới chậm răi trả lời:
– Tôi ở khu ven kênh… nhà dột nát lắm. Có thằng cháu nó hứa nếu tôi tiết kiệm được 10 triệu th́ nó sẽ sửa lại mái cho. Mấy năm nay tôi lượm ve chai, bán từng lon nước, từng mảnh nhựa… Mỗi ngày chỉ dám ăn một bữa. Vừa rồi đếm lại được gần 5 triệu. Tôi sợ để ở nhà có chuột cắn, có trộm lấy mất… nên tính gửi ngân hàng…
Giọng bà nghẹn lại.
– 200.000 một tháng, tới khi đủ… rồi lấy về sửa nhà. Có ǵ sai đâu, chú?
Lâm lặng người. Không một lời nào có thể xoa dịu được nỗi đau bị xúc phạm của bà. Anh chỉ khẽ nói:
– Không, không có ǵ sai cả. Mà là… rất đúng! Bà đợi cháu một chút!
Chiều hôm đó, Lâm đăng một bài viết trên trang cá nhân, với tựa đề: “Giấc mơ 200.000 đồng – và cách ngân hàng dập tắt nó”. Anh kể lại toàn bộ câu chuyện, kèm h́nh ảnh tấm lưng c̣ng lặng lẽ rời khỏi pḥng giao dịch.
Chỉ sau vài tiếng, bài viết lan truyền với tốc độ chóng mặt. Hàng trăm ngh́n lượt chia sẻ, hàng ngh́n b́nh luận phẫn nộ. Nhiều người nhận ra bà – đó là bà cụ Mười, người quen thuộc với cả khu phố nghèo, ai cũng biết bà hiền lành, thật thà, chưa bao giờ xin ai cái ǵ.
Không lâu sau, có một nhân viên ngân hàng ẩn danh gửi tin nhắn cho Lâm: “Bà cụ từng đến 3 ngân hàng khác trong 2 tháng qua. Lần nào cũng bị từ chối. Lần này bà bảo: ‘Thử thêm lần nữa. Nếu không được, chắc thôi… không ai giữ tiền của người nghèo đâu…’. Cả đêm tôi ám ảnh ánh mắt của bà.”
Sáng hôm sau.
Trước cửa chi nhánh VietAn – Quang Trung, có hàng chục phóng viên và xe truyền h́nh trực tiếp. Cụ Mười được người ta đưa đến, lần này bà mặc một chiếc áo bà ba mới, do một mạnh thường quân gửi tặng.
Giám đốc khu vực của ngân hàng, đích thân cúi chào bà. Họ xin lỗi công khai trên truyền h́nh. Cả pḥng giao dịch đứng lặng như tượng. Người tổ trưởng hôm qua cúi đầu không dám ngẩng.
Và rồi – điều không ai ngờ – chỉ trong hai ngày, quỹ “Sửa mái nhà cho bà Mười” nhận được hơn 800 triệu đồng từ khắp cả nước. Có cả một tập đoàn ngỏ ư xây lại toàn bộ căn nhà, tặng sổ tiết kiệm lăi suất cao cho bà. Họ nói:
– Cảm ơn bà đă cho cả xă hội một bài học về sự tử tế. Về ḷng tin. Về cái ǵ gọi là “giàu thật sự”.
Ba tháng sau.
Ngôi nhà cũ nát ven kênh giờ đă thành một căn nhà nhỏ khang trang, có mái tôn chắc chắn, có cửa sổ đón gió. Bà Mười vẫn đi lượm ve chai – nhưng không phải v́ cần tiền – mà v́ bà không muốn bỏ thói quen vận động.
Mỗi tháng, bà vẫn gửi 200.000 đồng vào sổ tiết kiệm. Nhưng giờ, cuốn sổ ấy đă có hơn 1 tỷ đồng – do mọi người quyên góp và ngân hàng tặng. Cô lễ tân từng khinh thường bà – đă chuyển công tác. C̣n tổ trưởng hôm ấy – sau khi chứng kiến tất cả – đă chủ động xin nghỉ việc, đi làm thiện nguyện. Có lần ông nói:
– Tôi đă từng nghĩ 200.000 là số tiền nhỏ nhất. Nhưng hóa ra, với bà – và với tôi – nó lại là điều thay đổi cả cuộc đời.
Tối ấy.
Bà Mười ngồi trước hiên nhà, nh́n ánh trăng rọi xuống mái tôn mới. Bên tay bà là cuốn sổ tiết kiệm b́a đỏ. Bà mỉm cười, ánh mắt long lanh:
– Cảm ơn trời đất… cảm ơn người đă không để cho giấc mơ nhỏ bé này bị dập tắt…
VietBF@sưu tập
