Có lẽ những ngày phong tỏa chống dịch Covid-19 theo chỉ thị 16 ở Việt Nam sẽ c̣n đẻ ra lắm chuyện cười ra nước mắt như vậy!, sau khi vào chiều thứ Hai 19/7, dân mạng cười ra nước mắt với câu chuyện "Bánh ḿ không phải là thực phẩm", khi dân mạng truyền nhau là định nghĩa mới về danh từ "Bánh Ḿ": Bánh ḿ là một loại ǵ đó ăn được nhưng nhất quyết không phải là thực phẩm.
Lănh đạo dự lễ đặt ṿng hoa trước kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa 15 tại Hà Nội, Việt Nam, ngày 20 tháng 7 năm 2021.
Một tấm h́nh không rơ ai là tác giả đă được dân mạng truyền nhau là định nghĩa mới về danh từ "Bánh Ḿ": Bánh ḿ là một loại ǵ đó ăn được nhưng nhất quyết không phải là thực phẩm. Mắc cười nhất là dưới định nghĩa này có ḍng ghi chú: #kho từ điển đóng phạt. Có lẽ những ngày phong tỏa chống dịch Covid-19 theo chỉ thị 16 ở Việt Nam sẽ c̣n đẻ ra lắm chuyện cười ra nước mắt như vậy!
Học tập Sài G̣n, thành phố Nha Trang tỉnh Khánh Ḥa mới đây cũng áp dụng chỉ thị 16, chỉ cho phép người dân ra ngoài mua đồ thiết yếu. Chiều 18/7, khi ông Trần Văn Em, một công nhân xây dựng của dự án Vega City, ra ngoài mua bánh ḿ và nước uống đă bị tổ công tác phường Vĩnh Ḥa chặn xe xét giấy tờ. Dù ông Em đă xuất tŕnh "giấy xác nhận yêu cầu công việc" do công ty kư vẫn bị tổ công tác giữ giấy tờ, giữ xe gắn máy và yêu cầu về phường làm việc v́ cho rằng "bánh ḿ không phải là đồ thiết yếu". Một người trong nhóm cán bộ dừng xe người dân đă dùng lời lẽ miệt thị, xưng hô "mày, tao" và cho rằng người dân ở trên núi xuống, lại c̣n dọa sẽ gọi điện cho chỗ làm việc đuổi việc ông. Sau đó, tại phường, lư luận của ông Trần Lê Hữu Thọ, Phó chủ tịch phường Vĩnh Ḥa: "Bánh ḿ không phải là đồ thiết yếu, bánh ḿ không phải là thực phẩm" đă khiến dân mạng phản ứng, bàn tán. Đa số là ngạc nhiên hoặc cười ḅ, chỉ có thiểu số là giận dữ.
Trong nhiều b́nh luận tôi đọc trên mạng chiều ngày 19/7, tôi chú ư nhất đoạn b́nh luận của một Facebooker tên Thái Hạo.
"Cả một đất nước bị bắt đi xây dựng một cái mà không biết cái đó là cái chi, tiến lên một nơi mà không biết tiến lên bằng đường nào, và tất nhiên là không biết hết thế kỷ này có đến được chỗ đó hay không th́ chuyện "bánh ḿ không phải thực phẩm", có chi để ngạc nhiên lắm vậy? Một cái chỗ đứng trên bục giảng mua tiền trăm, một cái ghế ngồi mất tiền tỉ... th́ chuyện bánh ḿ không phải thực phẩm, có chi để ngạc nhiên lắm vậy? Làm người mà đến quyền nói ra cái vui, cái buồn, cái nghĩ của ḿnh cũng không có th́ chuyện bánh ḿ không phải thực phẩm, có chi để ngạc nhiên lắm vậy? Ngạc nhiên tức cười".
Các đại biểu dự lễ đặt ṿng hoa tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trước kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV tại Hà Nội, Việt Nam ngày 20 tháng 7 năm 2021
Tác giả Thái Hạo viết hoàn toàn đúng. Sự ngu ngốc của ông Thọ không dừng lại ở câu nói trên mà c̣n ở chỗ cho nhân viên quay video khi đang làm việc với ông Em để làm bằng chứng và trở thành "Gậy ông đập lưng ông"!
Ngày 19/7, dưới sức ép của dư luận, ông Nguyễn Sỹ Khánh - Chủ tịch UBND TP Nha Trang - phải chỉ thị chính quyền phường Vĩnh Ḥa trả lại phương tiện và giấy tờ cá nhân cho ông Em, đồng thời phải chấn chỉnh rút kinh nghiệm. Trên thực tế, điều đó cũng chỉ tạm thời xoa dịu sự bất b́nh của dư luận, chứ chẳng có chút thực tâm nào cả, bởi trong công văn ra cùng ngày của Sở Công Thương tỉnh Khánh Ḥa, khi liệt kê cái gọi là "Hàng hóa thiết yếu" hoàn toàn ngó lơ, không nhắc đến tên bánh ḿ và không xếp bánh ḿ vào bất cứ mục nào, cho dù là hàng công nghệ phẩm, cho dù là sản phẩm từ bột, tinh bột!
Dạ, cho dù không ngạc nhiên th́ từ câu chuyện này, ta có thể thấy người dân ai cũng có thể trở thành nạn nhân từ việc hành xử tùy tiện của cán bộ thuộc cơ quan công quyền. Sau sự việc này, các cán bộ phường Vĩnh Ḥa chỉ bị rút kinh nghiệm, nhưng ông Em, một nạn nhân của việc hành xử tùy tiện, th́ đă bị mất việc, với lư do đi ra ngoài sợ lây nhiễm cho người khác. Có vẻ như ông Em đă t́m được công lư nơi dư luận nhưng không thể biện hộ được cho ḿnh trước quyết định của công ty nơi ông làm việc! Rơ ràng, quyết định đuổi việc ông Em là sai, nhưng chắc công ty xây dựng đó đang t́m cách bảo vệ ḿnh, bởi không ai muốn bị mang tiếng chống lại chính quyền!
Trước vụ ông Em, tại Sài G̣n sau vài ngày phong tỏa theo chỉ thị 16, dân mạng lan truyền một clip quay cảnh đội công tác ở Sài G̣n chặn một phụ nữ và đ̣i xem thuốc mà bà ấy mua. Khi bà đưa ra mấy hộp bao cao su mua ở nhà thuốc tây, một người trong đội đă nói bao cao su không phải là hàng hóa thiết yếu, thế là bà căi lại: "Không dùng bao cao su, mang bầu rồi đẻ sao cha?". Khi người cán bộ nói sẽ điện thoại xin ư kiến, người phụ nữ vẫn căi: "Xin ư kiến cái ǵ, bộ trong đó không ai cần bao cao su hả?". Xem xong, thật không biết nên cười hay nên khóc!
Những tranh căi về hàng hóa thiết yếu sẽ không dứt ở Sài G̣n và các tỉnh thành phía Nam khác khi chỉ thị 16 c̣n có hiệu lực. Và tôi, hay bất kỳ người dân nào cũng có thể trở thành nạn nhân!
Ngày thứ 11 Sài G̣n bị phong tỏa theo chỉ thị 16, nhiều người dân Sài G̣n vẫn đang thèm bánh ḿ, thèm nghe tiếng rao hàng "Bánh ḿ Sài G̣n, 5 ngàn một ổ, đặc ruột thơm bơ". Có những điều b́nh dị vẫn diễn ra ở Sài G̣n hơn 100 năm qua giờ đă trở thành điều ước và giấc mơ của dân Sài G̣n. Có những món quà ngon mà người dân ai cũng mua được để lót dạ bất cứ lúc nào trong ngày giờ bỗng trở thành món xa xỉ! Mặc xác cán bộ không nghĩ bánh ḿ là thực phẩm, món bánh ḿ kẹp ở Sài G̣n chẳng đă từng lọt vào top các món ăn vặt trên thế giới đó sao, và cho dù chẳng lọt top nào th́ bánh ḿ vẫn luôn là thứ quà ngon dễ ăn vào mỗi sáng, mỗi chiều tối đối với nhiều người, nhiều gia đ́nh ở Sài G̣n.
Sống ở cái đất nước này, với nhiều người, thật ra nỗi sợ công an, nỗi sợ cán bộ hành xử tùy tiện, bất chấp luật lệ, c̣n lớn hơn nỗi sợ chết, thật đấy!
Bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả Song May từ Sài G̣n.
