Cầm kết quả khám trên tay, Thúy, 30 tuổi, chán nản v́ mắc "combo" bệnh tiêu hóa mức độ nặng, do thói quen gộp bữa sáng, trưa thành một và ăn tối giờ khuya.
Mỗi sáng, cô nhân viên truyền thông sống ở TP HCM dậy muộn, lao vào cuộc họp này đến cuộc họp khác, rồi nhịn đói đến 11h30 mới xuống căng tin ăn cùng đồng nghiệp. Đêm về, những bữa tối kéo dài sau 21h, thậm chí 22h. Gần đây, những cơn đau thượng vị, ợ chua, mất ngủ và làn da xanh xao khiến Thúy như kiệt quệ. Đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM kiểm tra, bác sĩ chẩn đoán cô bị viêm dạ dày, HP, trào ngược do thường xuyên thức khuya, sinh hoạt, ăn uống thất thường.
Tương tự, Minh, 25 tuổi, bán hàng online, thường xuyên ăn tối sau 22h, gói hàng đến 2h sáng, rồi ngủ đến 10-11h. Thức dậy, anh uống cà phê đen "khởi động" và bỏ qua bữa sáng. Cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, tâm trí không tập trung.
Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ, khoa Y học Cổ truyền, Đại học Y Dược TP HCM, cho biết chưa có thống kê cụ thể, song thói quen "ăn sáng giờ trưa" dần trở nên phổ biến, tập trung ở nhóm 25-40 tuổi, người làm việc văn pḥng, công việc tự do... Việc bỏ bữa sáng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe đối với một số người.
Theo bác sĩ, mỗi ngày cơ thể cần 2.000 - 2.500 calo, trong đó bữa sáng chiếm 400 - 500 calo, giúp tái cung cấp năng lượng sau một giấc ngủ dài. Với người coi bữa sáng là chủ đạo, việc hạn chế hoặc nhịn ăn sáng có thể giúp họ giảm cân. Trường hợp xem bữa trưa hoặc bữa tối là quan trọng, việc nhịn bữa sáng có thể không mang lại hiệu quả, thậm chí gây tăng cân do dễ dàng cảm thấy đói và ăn uống không kiểm soát.
"Ăn sáng muộn hoặc không ăn sáng có thể khiến cơ thể không phục hồi dự trữ glycogen (vai tṛ chất dự trữ năng lượng cho cơ thể) sau một đêm, dẫn đến hạ đường huyết", bác sĩ nói. Nhịn ăn sáng cũng khiến mọi người mệt mỏi, lo lắng, bồn chồn, không tập trung trong công việc hoặc học tập.
Phở gà, món ăn sáng quen thuộc của nhiều người. Ảnh: Tùng Đinh
Nhiều người không ăn sáng và sau đó tiêu thụ một lượng lớn thức ăn vào buổi trưa dễ gặp vấn đề về tiêu hóa như trào ngược dạ dày hoặc đau bụng, viêm loét dạ dày; kích thích hệ tiêu hóa khiến cho thói quen đi vệ sinh hàng ngày bị thay đổi, gây tiêu chảy, buồn nôn hoặc bị táo bón.
Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng Khoa Khám Tư vấn Dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết nhiều người xem bữa sáng chỉ là phụ nên thường xuyên bỏ qua. Về nguyên lư, sau khi kết thúc bữa tối, qua một đêm đến 6 giờ sáng hôm sau là khoảng 10-12 tiếng dạ dày "trống rỗng", chưa kể phải chuẩn bị năng lượng cho cả một ngày làm việc mới nên cần được bổ sung năng lượng.
Nếu bỏ ăn sáng, cơ thể không có nguồn cung năng lượng, buộc phải huy động một lượng đường và protein dự trữ, làm tăng quá tŕnh lăo hóa. Trong khi đó, vào buổi tối, mọi người ít hoạt động nhưng tiêu thụ nhiều thực phẩm sẽ khiến lượng mỡ tích tụ ngày càng nhiều, dẫn đến thừa cân - béo ph́.
C̣n BS.CK1 Đinh Trần Ngọc Mai, Khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cho rằng bữa sáng cung cấp năng lượng sau một đêm dài nhịn ăn. Nếu không ăn sáng, năo bộ thiếu glucose để hoạt động, dẫn đến mất tập trung, giảm hiệu suất làm việc, học tập và có thể gây mệt mỏi, cáu gắt.
Đặc biệt ở Việt Nam, đa số mọi người kể cả người đi làm, học sinh - sinh viên, trẻ em đều khởi đầu ngày mới khá sớm (khoảng 6-7 giờ) nên việc bỏ bữa sáng sẽ không đủ năng lượng cho cơ thể làm việc.
Việc bỏ bữa sáng sẽ phù hợp với những người làm việc trễ bắt đầu từ khoảng 9-10 giờ sáng, việc bỏ ăn sáng và chỉ ăn trưa tối giúp cắt giảm bớt năng lượng, bữa ăn đầu tiên trong ngày và thời gian làm việc tương đối thích hợp và họ có thể không cần ăn sáng mà vẫn minh mẫn, có thể hỗ trợ việc giảm cân nếu cần.
Các nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên bỏ bữa sáng có nguy cơ cao mắc các vấn đề như béo ph́,tiểu đường type 2, rối loạn lipid máu (mỡ máu cao) và tăng huyết áp. Điều này là do khi bỏ bữa sáng, cơ thể dễ có xu hướng ăn nhiều hơn vào các bữa sau, đặc biệt là tiêu thụ thực phẩm giàu năng lượng nhưng nghèo dinh dưỡng.
Những người bị đau dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản sẽ dễ gặp t́nh trạng ợ nóng, đau dạ dày nặng hơn nếu nhịn ăn sáng thường xuyên.
Khi nhịn đói vào buổi sáng, nhiều người có xu hướng thèm ăn và tiêu thụ thực phẩm không lành mạnh như bánh ngọt, trà sữa, thức ăn nhanh vào giữa buổi sáng hoặc chiều, làm tăng nguy cơ thừa cân, béo ph́. Các nghiên cứu gần đây cho thấy việc ăn sáng đầy đủ, đặc biệt bữa sáng lành mạnh giàu đạm sẽ giúp cơ thể kiểm soát tốt cơn đói và đạt hiệu quả giảm cân tốt hơn.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bỏ bữa sáng có thể làm tăng mức độ căng thẳng, lo âu, thậm chí làm giảm khả năng điều chỉnh cảm xúc.
Bên cạnh thói quen bỏ bữa sáng, các nhà khoa học phát hiện ăn tối muộn hơn, ví dụ như đổi từ 19h xuống 22h, cũng khiến bạn béo lên dù lượng thực phẩm không nhiều.
Theo Men's Health, cơ thể tự nhận biết giờ ăn, ngủ và nếu bạn nạp thực phẩm không đúng lúc, sức khỏe sẽ gặp trục trặc. Các enzyme tham gia vào quá tŕnh tiêu hóa hoạt động theo nhịp sinh học. Chúng hiểu rơ khi nào nên chuyển hóa glucose. Như vậy, nếu ăn tối vào thời điểm đáng lẽ bạn phải ngủ, các bộ phận chuyển hóa như gan sẽ trở nên lẫn lộn. Chúng không chuẩn bị để xử lư thức ăn giữa khuya nên sẽ làm việc kém hiệu quả hơn. Điều này gây ra các vấn đề liên quan đến insulin và đường huyết, khiến cơ thể tăng tích trữ chất béo.
Trên thực tế, nghiên cứu chỉ ra những người thường xuyên ăn tối muộn (nhân viên làm ca đêm hoặc bệnh nhân rối loạn ăn uống) có ṿng eo và chỉ số BMI cao hơn những ai ăn đúng giờ. Phụ nữ khỏe mạnh dùng bữa trễ cũng dung nạp glucose kém và đốt ít calo hơn trong lúc nghỉ ngơi.
Theo nghiên cứu của trường Đại học Y Vagelos, phụ nữ nạp nhiều calo sau 18h hàng ngày sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, huyết áp... Ăn tối muộn và đi ngủ ngay sau khi ăn làm chậm quá tŕnh trao đổi chất, gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lư như đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu, trào ngược dạ dày thực quản...
Chuyên gia khuyến cáo mọi người nên duy tŕ chế độ ăn cân đối và đầy đủ dinh dưỡng, ăn đủ bữa và đúng giờ, kiểm soát khẩu phần ăn. Thay v́ bỏ bữa sáng, nên dùng bữa sáng trước 8h, hoặc sau khi thức dậy 30 phút đến một tiếng. Bữa ăn sáng cần đầy đủ, cân đối dinh dưỡng, gồm protein trong ngày, tinh bột, chất đạm, chất béo, trái cây và rau củ.
Hạn chế đường và thực phẩm chế biến sẵn. Kiểm soát lượng dầu mỡ. Hạn chế ăn sáng bằng bánh ngọt, nhiều đường, hoặc sử dụng lại thức ăn thừa. "Tuyệt đối không nhịn đói, chỉ giảm các loại thức ăn nhiều năng lượng như mỡ, món chiên, quay, xào, thịt mỡ, đồ ngọt", bác sĩ Vũ khuyên.
Nếu muốn thử phương pháp nhịn ăn gián đoạn, nên tham khảo ư kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo phù hợp với thể trạng cá nhân.
Ngoài ra, để bảo vệ sức khỏe, bạn hăy bỏ thói quen ăn khuya. Bữa tối dù lành mạnh đến đâu cũng trở thành có hại nếu được hấp thụ quá muộn. Hăy cố gắng cắt mọi loại thực phẩm ít nhất 2 tiếng trước giờ đi ngủ. Trong trường hợp bất khả kháng không thể ăn sớm, bạn hăy ăn nhẹ chứ đừng ăn no.
