Sau khi mở bộ xét nghiệm nCoV tại nhà, Diane Bell lấy dịch hai bên mũi, trộn với hóa chất. Vạch xanh xuất hiện trên giấy thử trong vài phút.
"Âm tính!", Bell, người phụ nữ 62 tuổi làm nghề chăm sóc trẻ em tại thành phố Greenville, bang Bắc Carolina, Mỹ, vui mừng thông báo với người bạn đời Robert Garner. Đây là lần thứ 7 trong vòng ba tuần bà tự làm xét nghiệm nCoV bằng kit tại nhà.
Xét nghiệm tại nhà được đánh giá là một trong những thử nghiệm khoa học tham vọng và táo bạo nhất trong đại dịch tại Mỹ, nhằm thuyết phục các gia đình và cộng đồng có thói quen sử dụng kit tại nhà mỗi ngày, với mục tiêu xác định và ngăn chặn các chuỗi lây nhiễm, tạo tiền đề tái mở cửa hoàn toàn.
Hồi đầu tháng 4, dưới sự tài trợ của Viện Y tế Quốc gia (NIH) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), Mỹ triển khai kế hoạch phân phối 2 triệu kit xét nghiệm tại nhà miễn phí cho 80.000 hộ gia đình ở thành phố Greenville và toàn bộ hạt Pitt, bang Bắc Carolina, cùng thành phố Chattanooga thuộc bang Tennessee, để họ tự xét nghiệm thường xuyên cho đến tháng 6.
Dự án này là một phần trong chính sách thuộc chiến lược quốc gia về xét nghiệm nCoV của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden. Trong chiến lược này, Mỹ dành 50 tỷ USD để mở rộng xét nghiệm trên quy mô lớn, bao gồm triển khai hàng loạt xét nghiệm nhanh, tăng cường hoạt động của các phòng thí nghiệm, tạo ra những phương thức xét nghiệm phù hợp với trường học, nơi làm việc và nơi tập trung đông người khác.
Công việc của giới chức Bắc Carolina và Tennessee là giám sát nồng độ virus trong nước thải, số ca nhập viện, cấp cứu và những chỉ số khác về sự lây nhiễm trong cộng đồng. Những kết quả ban đầu dự kiến được đưa ra vào mùa hè và nếu khả quan, mô hình có thể được nhân rộng trên khắp nước Mỹ.
"Chúng ta thực sự có thể thay đổi cuộc chơi với chính sách xét nghiệm tại nhà. Dù tỷ lệ tiêm chủng sau này ở mức cao, con số vẫn không thể lên tới 100%, nên công tác xét nghiệm sẽ còn tồn tại khá lâu dài", giám đốc NIH Francis Collins cho biết.
Theo giới chức Mỹ, sáng kiến của NIH và CDC đặc biệt quan trọng đối với những cộng đồng thiểu số, tuy chỉ chiếm phần nhỏ trong số lao động thiết yếu nhưng tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn.
Ngoài tình trạng hàng triệu người Mỹ vẫn ngần ngại tiêm vaccine Covid-19, mối nguy hiểm còn đến từ các biến chủng nCoV mới lây lan dễ hơn như Delta. Vì vậy, xét nghiệm là một phần thiết yếu của cuộc sống bình thường mới, theo bình luận viên Ariana Eunjung Cha của Washington Post.
Hạt Pitt tại Bắc Carolina, nơi Mỹ triển khai dự án xét nghiệm tại nhà, là một trong những địa phương có tỷ lệ tiêm chủng thấp. John Silvernail, giám đốc y tế hạt Pitt, cho biết họ đã đạt được nhiều tiến bộ trong cuộc chiến chống đại dịch, đặc biệt là cộng đồng người Mỹ gốc Phi. Tuy nhiên, ông lo ngại virus "vẫn âm thầm lây lan trong nhóm thanh niên".
"Rất nhiều hy vọng được gửi gắm vào nghiên cứu này. Nếu chúng ta có thể ngăn chặn các ca nhiễm tại từng gia đình, khả năng họ ra ngoài và truyền virus cho những người khác trong cộng đồng sẽ thấp hơn", Silvernail cho hay.
Giselle Corbie-Smith, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bình đẳng Y tế thuộc Đại học Bắc Carolina, cho biết họ đang xác định những người có nguy cơ nhiễm virus cao nhất trong một hộ gia đình. "Họ thường đi đến một địa điểm nào đó, hoặc đảm nhiệm vai trò thiết yếu", bà cho hay, nói thêm rằng một số cư dân có thể cởi mở với hình thức tự xét nghiệm tại nhà hơn nhờ đảm bảo sự riêng tư.
"Việc này không khác gì thử thai. Không cần tải lên bất cứ thông tin nào. Chúng tôi đã nói rõ rằng nếu kết quả xét nghiệm dương tính, bạn cần gọi điện cho người cung cấp hướng dẫn y tế, đồng thời đảm bảo bản thân và những người xung quanh an toàn. Mọi người không có nghĩa vụ phải chia sẻ thêm thông tin nào khác", Corbie-Smith giải thích.
Diane Bell sử dụng kit xét nghiệm nCoV tại nhà. Ảnh: Washington Post.
Mỗi gia đình đăng ký tham gia dự án nhận được một hộp gồm 25 kit của công ty Quidel, đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt sử dụng khẩn cấp. Những thành viên gia đình có nguy cơ lây nhiễm lớn nhất, như lao động trong lĩnh vực thiết yếu hoặc trẻ em đến trường học, được khuyến khích sử dụng kit ba lần mỗi tuần.
Sau một tháng triển khai dự án, giới chức cho biết các gia đình đã đề nghị cung cấp khoảng 12.000 kit xét nghiệm, tương đương hơn 1/4 số kit được phân bổ cho hạt Pitt. Các gia đình còn có thể đặt mua kit trực tuyến qua website để được giao hàng tận nhà.
"Kit hoạt động rất nhạy", Rodney Coles, mục sư 62 tuổi giúp phân phối kit xét nghiệm tại thành phố Greenville, nhận xét. Dù chứng kiến các lãnh đạo tôn giáo khác nhiễm nCoV hoặc thậm chí tử vong, Coles cho hay ông vẫn đến nhà thờ và chưa từng xuất hiện triệu chứng, hay có lý do nào để đi xét nghiệm.
Giờ đây, Coles và vợ đang tự xét nghiệm tại nhà ba lần mỗi tuần. "Tôi khuyên tất cả mọi người nên có bộ dụng cụ này, ngay cả những người đã tiêm chủng, bởi chúng ta vẫn có thể nhiễm virus và lây cho cộng đồng", ông nói.
Tuy nhiên, những người sử dụng kit xét nghiệm nCoV tại nhà được khuyến cáo tuân thủ cảnh báo của nhà sản xuất, hướng dẫn sử dụng, biện pháp xử lý rác thải và thực hiện quy trình thao tác chuẩn khi tự xét nghiệm tại nhà hay nơi làm việc. Kit xét nghiệm được xác định là "rác thải chứa tác nhân gây bệnh", nên phải được xử lý theo quy định dành cho rác thải tiềm ẩn mối nguy hiểm về sinh học.
Do thường xuyên phải tiếp xúc với trẻ em, Diane Bell cảm thấy yên tâm hơn khi có kit xét nghiệm tại nhà dù đã tiêm chủng. "Nhiều người trong cộng đồng người da màu và Mỹ gốc Phi không muốn tiêm vaccine", người giữ trẻ 62 tuổi giải thích.
"Vì vậy, tôi khuyên họ có thể bắt đầu từ việc xét nghiệm tại nhà, trong lúc nghĩ kỹ hơn về tiêm chủng", Bell kể lại, nói thêm rằng bà đã cho mọi người xem kit, giải thích cách sử dụng, và họ đã nhanh chóng đăng ký nhận kit.
